Najem senioralny lokalu jako nowe rozwiązanie dla osób starszych

3 godzin temu

Kluczowe rozwiązania

Dwustronna wymiana lokali – senior wynajmuje od gminy lokal zapewniający swobodny dostęp (parter lub wyższe piętra w budynku z windą), a jednocześnie wynajmuje gminie swój dotychczasowy lokal.
Zwolnienie z kryterium dochodowego – wynajęcie mieszkania seniorom nie wynika z ich trudnej sytuacji materialnej, ale z ograniczeń w codziennym życiu, spowodowanych utrudnionym dostępem do lokali na wyższych piętrach.
Równoległe obowiązywanie umów – umowa najmu senioralnego lokalu przez seniora oraz umowa najmu lokalu seniora przez gminę obowiązują jednocześnie.
Możliwość wypowiedzenia umowy przez właściciela – w okresie obowiązywania umowy najmu senioralnego właścicielowi przysługuje prawo do wypowiedzenia umowy najmu lokalu, zawartej z gminą.
Rozszerzenie zasad podnajmu – gmina może podnajmować otrzymane od seniorów mieszkania osobom oczekującym na najem lokalu komunalnego.
Elastyczność czasowa umów – wyłączono stosowanie przepisów nakazujących gminom zawieranie umów najmu lokali komunalnych wyłącznie na czas nieoznaczony.

Geneza i główne cele zmian

Problem „więźniów czwartego piętra” dotyczy osób starszych, które ze względu na ograniczoną sprawność fizyczną mają utrudniony dostęp do własnych lokali położonych na wyższych kondygnacjach budynków, niewyposażonych w windy. Skala problemu jest znacząca i stale się pogłębia wraz ze starzeniem się polskiego społeczeństwa. W Polsce mieszka w tej chwili blisko 9,9 miliona osób starszych (w wieku 60 lat i więcej), co stanowi 26,3% ludności. Według prognozy Głównego Urzędu Statystycznego udział takich osób w ogóle ludności Polski w 2050 r. ma wynosić około 40%, co oznacza dramatyczne zwiększenie skali problemu w najbliższych dekadach.

Problemy związane z tym zjawiskiem są coraz częściej spotykane w polskich miastach, szczególnie w starszej zabudowie mieszkaniowej z okresu PRL, która została zaprojektowana bez uwzględnienia potrzeb osób z ograniczoną mobilnością. Projekt ma na celu zapewnienie osobom starszym, samodzielnie zamieszkującym w lokalach położonych na wyższych kondygnacjach budynków niewyposażonych w windy, możliwości przeniesienia się do przestrzeni, która nie będzie ograniczać ich samodzielności w codziennym życiu. Regulacja ma charakter prospektywny, uwzględniający demograficzne wyzwania stojące przed Polską w nadchodzących latach.

Umowa najmu

Nowe regulacje przewidują precyzyjnie określone kryteria dla beneficjentów programu, aby zapewnić jego celowe wykorzystanie. Umowę najmu senioralnego będzie mogła zawrzeć wyłącznie osoba, która ukończyła 60 lat i jest właścicielem lokalu mieszkalnego znajdującego się na co najmniej trzecim piętrze w budynku niewyposażonym w windę. Te ograniczenia mają zapewnić, iż z programu skorzystają osoby rzeczywiście potrzebujące takiego wsparcia.

Lokal wynajmowany seniorowi w ramach umowy najmu senioralnego musi spełniać konkretne standardy dostępności – znajdować się na parterze lub na wyższych kondygnacjach w budynku wyposażonym w sprawną windę. Te wymagania mają fundamentalne znaczenie dla osiągnięcia celu ustawy, jakim jest poprawa warunków życia osób starszych przez eliminację barier architektonicznych. Gminy będą zobowiązane do zapewnienia lokali spełniających te standardy w ramach swojego zasobu mieszkaniowego.

Zasady wypowiadania umów podnajmu

Projektowana regulacja wprowadza szczegółowe podstawy prawne pozwalające gminie wypowiedzieć umowę podnajmu we właściwym czasie, co umożliwi zwrot mieszkania właścicielowi w sytuacjach przewidzianych prawem. Jest to istotne z punktu widzenia ochrony praw właścicieli mieszkań, którzy decydują się na udział w programie. Dodawane przepisy regulujące zasady wypowiadania umów podnajmu lokalu będą stosowane także do umów podnajmu zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy, co pozwoli na ujednolicenie trybu wypowiadania wszystkich umów podnajmu i zapewni spójność systemu prawnego.

Ograniczenia w zakresie dziedziczenia

Do umowy najmu senioralnego lokalu nie będzie miał zastosowania art. 691 KC ustanawiający prawo wstąpienia w najem w przypadku śmierci najemcy. Rozwiązanie to ma charakter ściśle personalny i nie przechodzi na spadkobierców, co oznacza, iż po śmierci seniora umowa najmu senioralnego automatycznie wygasa. To ograniczenie wynika z założeń programu, który został zaprojektowany jako wsparcie dla konkretnych osób w określonej sytuacji życiowej, a nie jako trwałe rozwiązanie mieszkaniowe dla rodzin. Jednocześnie chroni interes gmin, które mogą planować wykorzystanie swoich zasobów mieszkaniowych.