Niewykorzystany potencjał kosztownego urządzenia diagnostycznego

3 tygodni temu

Podczas przeprowadzonej kontroli doraźnej NIK zbadała nadzór Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku nad Laboratorium Obrazowania Molekularnego i Rozwoju Technologii Sp. z o. o. Stwierdzono, iż w badanym okresie nie wykorzystano wszystkich możliwości wysokospecjalistycznego sprzętu Biograph mMR, przeznaczonego do badań PET/MR. Wykonywano nim głównie obrazowanie rezonansem magnetycznym, które stanowiło 96,4% wszystkich zrealizowanych w latach 2015–2022 badań. Z kolei badania PET/MR, do których urządzenie było przeznaczone, wyniosły zaledwie 3,6%.

Spółka została utworzona przez Uniwersytet Medyczny w Białymstoku w 2014 roku. Jest jednym z dwóch ośrodków w kraju (obok Centrum Onkologii w Bydgoszczy), w których wykonywane jest badanie PET/MR. W 2015 roku NZOZ Bioskaner rozpoczęła wynajem od Białostockiego Parku Naukowo–Technologicznego pomieszczenia Laboratorium Obrazowania Molekularnego wraz z urządzeniem Biograph mMR, które zostało zakupione przez Miasto Białystok w 2013 roku za ponad 16,5 mln zł.

Celem powołania Spółki było:

prowadzenie działalności leczniczej oraz realizacja usług w zakresie ochrony zdrowia;
zapewnienie studentom i doktorantom UMB możliwości kształcenia w warunkach klinicznych połączonych z praktycznym leczeniem pacjentów;
realizacja zadań badawczych z wykorzystaniem urządzenia PET/MR zlokalizowanego na terenie Białostockiego Parku Naukowo-Technologicznego;
komercjalizacja wyników badań naukowych i prac rozwojowych oraz zarządzanie prawami własności przemysłowej uczelni w zakresie jej komercjalizacji.

Podczas badania PET/MR symultanicznie (jednoczasowo) wykonywane jest obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (MR) i badanie pozytonową tomografią emisyjną (PET) całego ciała (z wykorzystaniem technik radioizotopowych, pozwalających ocenić procesy metaboliczne w organizmie). Metody te umożliwiają wczesne wykrycie zmian chorobowych, w szczególności nowotworowych. Jednak istniejące bariery m.in. wysoki koszt badań PET/MR wykonywanych komercyjnie (od 3.200 zł do 12.000 zł) oraz brak ich refundacji przez Narodowy Fundusz Zdrowia wpłynęły na niewielkie wykorzystanie tego urządzenia do badań PET/MR.

W latach 2015–2022 wykonano nim zaledwie 1.576 badań (w tym co najmniej 875 badań na rzecz Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku w ramach realizowanych projektów). Działalność Spółki była skoncentrowana głównie na realizacji badań rezonansem magnetycznym (w tym na podstawie umowy podpisanej z Narodowym Funduszem Zdrowia) na wysoce specjalistycznym sprzęcie. Przychody Spółki z tego tytułu stanowiły od 47% do 71% całkowitych przychodów uzyskanych przez Spółkę.

Najważniejsze ustalenia kontroli

Izba stwierdziła szereg nieprawidłowości w funkcjonowaniu i nadzorze nad Laboratorium Obrazowania Molekularnego i Rozwoju Technologii Sp. z o. o. Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.

Spółka uzyskała w latach 2016–2022 dodatni wynik finansowy, wynoszący od 145 tys. zł do 2.199 mln zł, przy czym głównym źródłem przychodów były umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia w zakresie badań dzięki rezonansu magnetycznego.

NIK zwraca uwagę, iż sporządzone przed powstaniem Spółki analizy dotyczące zasadności jej powołania zawierały cele nierealne do osiągnięcia. W dokumentach tych zakładano m.in. wykonanie 9.700 badań PET/MR w ciągu pięciu lat od rozpoczęcia działalności, z czego w latach 2015–2022 wykonano jedynie 1.576 badań. Uzyskane przychody ze sprzedaży wszystkich usług (w tym również z tytułu badań MR) w latach 2016–2022 wyniosły blisko 30 mln zł, co stanowiło 60% przychodów planowanych w ciągu pięciu lat od utworzenia Spółki. Założone plany były nierealne do osiągnięcia, do czego przyczyniły się istniejące bariery wynikające przede wszystkim z braku dofinansowania badań PET/MR przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

Spółka, w latach 2015–2022, realizowała trzy pierwsze cele, do których została powołana. W kontrolowanym okresie nie dokonano komercjalizacji wyników badań naukowych i prac rozwojowych oraz nie zarządzano prawami własności przemysłowej Uniwersytetu, ponieważ brakowało wówczas odpowiednich innowacji na Uczelni, które można byłoby wdrożyć na rynku.

Kontrola wykazała, iż 13 pracowników Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku realizowało projekty, w których wykonawcą badań była Spółka, przy czym wszyscy zatrudnieni byli również w Spółce (w tym Prezes Zarządu i członek zarządu). Czterech z nich otrzymywało wynagrodzenie jednocześnie z tytułu zatrudnienia w Spółce oraz z Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, w związku z zaangażowaniem w projekty.

Nabór pacjentów do projektów, tj. badań PET/MR i MR ogłaszano m.in. poprzez zamieszczenie informacji na stronie internetowej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, stronach lokalnych portali oraz poprzez udział przedstawicieli Uniwersytetu w audycjach radiowych w Polskim Radiu Białystok. Jednak kontrola wykazała, iż 67% pacjentów objętych badaniem PET/MR w ramach jednego z projektów (pn. Centrum Sztucznej Inteligencji przy Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku) stanowili pracownicy Uniwersytetu. NIK zwraca również uwagę, iż w jednym z projektów imiona i nazwiska 48 pacjentów były tożsame z imionami i nazwiskami pracowników Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku (co stanowiło 4,7% wszystkich wykonanych badań MR do 31 marca 2023 r.), przy czym NIK w trakcie kontroli nie kwestionował wskazań medycznych stanowiących podstawę przeprowadzenia badań.

O ile Izba pozytywnie oceniła efektywność funkcjonowania Spółki, to jej działania nie we wszystkich aspektach były prawidłowe:

nienależnie wypłacono dwóm członkom Zarządu premie w łącznej wysokości 94 tys. zł;
niegospodarnie wydatkowano 66,4 tys. zł na przygotowanie materiałów do opracowania biznesplanu, który ostatecznie nie powstał;
nie wywiązano się z obowiązku wskazania cen świadczonych usług medycznych w regulaminie Spółki;
nie określono w umowie udostępnienia zawartej z Uniwersytetem Medycznym w Białymstoku zakresu czasowego wykorzystania Laboratorium Obrazowania Molekularnego (LOM);
nie wywiązano się z części obowiązków sprawozdawczych (tj. nie przekazano Wojewodzie Podlaskiemu kwartalnych informacji o sytuacji finansowej Spółki oraz struktury jej zobowiązań).

Kontrola przeprowadzona w Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku wykazała natomiast, iż uczelnia jako jedyny udziałowiec niewystarczająco i nieskutecznie wykonywała uprawnienia i obowiązki udziałowca i członka zgromadzenia wspólników w zakresie władztwa korporacyjnego nad powołaną spółką. Brak odpowiedniego nadzoru ze strony Uniwersytetu sprawił, iż doszło do nienależnej wypłaty dwóm członkom Zarządu premii w łącznej wysokości 94 tys. zł.
Nie podjęto także działań w celu przyjęcia uchwał zgromadzenia wspólników lub zmian umowy spółki w kwestiach dotyczących: określenia wymogów, jakie musi spełniać kandydat na członka zarządu, ukształtowania i stosowania w Spółce zasad wynagradzania członków zarządu w zakresie wynagrodzenia zmiennego oraz zasad zbywania składników aktywów trwałych.

Analizą objęto 13 postępowań o udzielenie zamówień publicznych przeprowadzanych przez Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, dotyczących badań PET/MR, PET/CT i MR, w wyniku których podmiotem wyłonionym do realizacji badań była Spółka (jako jedyna brała udział w tych postępowaniach). Kontrola wykazała szereg nieprawidłowości podczas ich przeprowadzania, w tym związanych z naruszeniem ustawy Prawo zamówień publicznych, w szczególności:

w czterech przetargach nieograniczonych na wykonanie badań PET/MR i MR o wartości prawie 7 mln zł, przeprowadzonych przez Uniwersytet zastosowano kryteria oceny ofert naruszające zasadę uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców;
w jednym z postępowań w trybie przetargu nieograniczonego o wartości 114 tys. zł nie przeprowadzono postępowania wyjaśniającego w związku z dokonaniem opisu przedmiotu zamówienia i szacowania jego wartości przez pracownika zatrudnionego w tym samym okresie również w Spółce;
nie udokumentowano czynności związanych z zebraniem ofert od potencjalnych wykonawców innych niż Spółka;
zbrakowano dokumentację dwóch postępowań o udzielenie zamówień publicznych w trybie przetargów nieograniczonych, kolejno cztery i dwa lata przed upływem okresu jej przechowywania (wynikającym z umowy dofinansowania zawartej z Narodowym Centrum Badań i Rozwoju), co uniemożliwiło dokonanie oceny schematy ich przebiegu.

Stwierdzono ponadto nierzetelne wskazywanie liczby wykonanych badań PET/MR i MR w przedkładanych Ministrowi Zdrowia rozliczeniach z przyznanych środków za 2021 i 2022 rok.

Wnioski

W związku z ustaleniami kontroli, NIK sformułowała następujące wnioski pokontrolne:

Do Prezesa Zarządu Spółki o:

ustalenie w regulaminie spółki jako podmiotu leczniczego cen świadczonych usług medycznych, w tym systemu rabatowania;
podjęcie z Uniwersytetem Medycznym w Białymstoku, jako jedynym wspólnikiem, działań w celu doprowadzenie do zwrotu wynagrodzeń premiowych nienależnie wypłaconych członkom Zarządu w wysokości 94 tys. zł;
renegocjowanie umowy udostępnienia zawartej z Uniwersytetem Medycznym w Białymstoku w celu określenia zakresu czasowego wykorzystania LOM do celów Uniwersytetu.

Do Rektora Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku o:

przechowywanie dokumentacji związanej z realizacją projektów finansowanych przez okres zgodny z zawartymi umowami dofinansowania;
przeprowadzanie postępowań przetargowych zgodnie z ustawą Prawo zamówień publicznych oraz przepisami wewnętrznymi Uniwersytetu;
rzetelne wskazywanie w rozliczeniach finansowych ilości przeprowadzonych badań PET/MR i MR w związku z projektami realizowanymi przez Uniwersytet;
wyznaczenie pełnomocnika, o którym mowa w art. 210 § 1 Kodeksu spółek handlowych, który podjąłby działania w celu doprowadzenia do zwrotu Spółce wynagrodzeń premiowych w wysokości 94 tys. zł nienależnie wypłaconych członkom Zarządu;
należyte wykonywanie uprawnień i obowiązków udziałowca w zakresie władztwa korporacyjnego nad Spółką, w tym podjęcie wymaganych uchwał.

W związku z wynikami przeprowadzonej kontroli NIK złożyła zawiadomienie do Rzecznika Dyscypliny Finansów Publicznych w związku z naruszeniem dyscypliny finansów publicznych.

-->

Idź do oryginalnego materiału