NIK zawiadamia prokuraturę w sprawie inwestycji budowlanych Policji

2 tygodni temu

Inwestycje budowalne Policji w latach 2017-2023 były planowane z naruszeniem obowiązujących przepisów, a ich przygotowanie i przeprowadzenie nie było w pełni prawidłowe i rzetelne, wynika z kontroli przeprowadzonej przez NIK. Nadzór Komendanta Głównego nad planowaniem tych inwestycji Izba uznała za niewystarczający, bowiem 68% zadań umieszczonych w planach inwestycyjnych, choć nie spełniało warunków umożliwiających ich finansowanie z budżetu państwa, takie finansowanie otrzymało - w sumie 2,25 mld zł.

Jak ustalili kontrolerzy NIK, zadania te nie miały uzgodnionego programu inwestycji określającego zakres i wartość przedsięwzięcia, a w przypadku budowy nowych obiektów, także wymaganej zgody ministra odpowiedzialnego za budownictwo (od sierpnia 2023 r. Ministra Rozwoju i Technologii). W badanym okresie takiej zgody nie miało 47 inwestycji, a 173 uzyskały ją dopiero po zgłoszeniu do finansowania z budżetu państwa.

Kontrola pokazała również, iż Komendant Główny Policji lub jego zastępca, zatwierdzali zwiększoną wartość inwestycji, co było sprzeczne z obowiązującymi przepisami, a zwłaszcza z ustawą o finansach publicznych. Zgodnie z jej zapisami łączna kwota środków z budżetu państwa przeznaczona na inwestycję nie może być wyższa niż jej wartość kosztorysowa określona w chwili rozpoczęcia realizacji przedsięwzięcia (obejmuje koszty przygotowania do realizacji, robót budowlanych, nadzoru nad ich wykonywaniem i koszty pierwszego wyposażenia). W 17 zbadanych przez NIK inwestycjach łączna kwota środków z budżetu państwa przeznaczona na ich finansowanie przekroczyła wartość kosztorysową o 16,7 mln zł.

W okresie objętym badaniem Policja realizowała w całym kraju w sumie 694 inwestycje. NIK skontrolowała 18 z nich w dziewięciu województwach. Na prace budowlane, remontowe lub modernizacyjne wydano w sumie ponad 477 mln zł. W związku z wynikami kontroli Izba złożyła trzy zawiadomienia.

NIK skontrolowała między innymi budowę policyjnej strzelnicy, na którą Komenda Główna wydała 13 mln zł. Wolnostojący budynek na lotnisku Warszawa-Babice miał zostać oddany do użytku w październiku 2021 r., ale we wrześniu, powołując się na pandemię, wykonawca robót złożył wniosek o przesunięcie terminu zakończenia prac do końca roku. Termin realizacji Policja wydłużyła do 15 listopada 2021 r., pomimo iż wykonawca nie przedstawił żadnych dokumentów, które wskazywałyby na okoliczności uniemożliwiające, bądź w istotnym stopniu ograniczające terminowe wywiązanie się z umowy. Mimo to KGP podpisała z wykonawcą aneks zmieniający datę odbioru inwestycji, pozbawiając się tym samym możliwości dochodzenia zapłaty kary umownej w wysokości niemal 940 tys. zł (brutto) za niedotrzymanie terminu zakończenia budowy. W związku z tym NIK złożyła w maju 2024 r. zawiadomienie do prokuratury dotyczące możliwości popełnienia przestępstwa przez wskazane osoby, polegającego m.in. na zaniechaniu przeprowadzenia rzetelnej merytorycznej weryfikacji wniosku wykonawcy robót, na podstawie którego zawarto aneks do umowy.

Ostatecznie strzelnicę przekazano do użytku 16 maja 2022 r., a już 22 lipca została zamknięta ze względów bezpieczeństwa. Problem stanowiły przede wszystkim kulochwyty mobilne, czyli urządzenia, których zadaniem jest zatrzymywanie i zbieranie pocisków, co zapobiega rykoszetom. Od wykonawcy robót nie uzyskano certyfikatu potwierdzającego możliwość ich bezpiecznego użytkowania. Na strzelnicy nie było również urządzenia umożliwiającego tworzenie z kulochwytów torów taktycznych i pomieszczeń typu „shoot house”, co w opinii NIK wpływało na ograniczenie funkcjonalności obiektu. Nieskuteczne egzekwowanie terminowego usunięcia usterek doprowadziło do tego, iż przerwa w funkcjonowaniu strzelnicy trwała do 13 grudnia 2022 r., co uniemożliwiło prowadzenie tam szkoleń funkcjonariuszy.

W maju 2024 r. NIK złożyła także zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa w Komendzie Wojewódzkiej w Lublinie, dotyczące m.in. poświadczenia nieprawdy w związku z termomodernizacją budynku komendy. W konsekwencji KWP podpisała aneks do umowy na roboty budowlane, w którym zleciła m.in. naprawę nawierzchni nieistniejących parkingów, co zwiększyło wynagrodzenie wykonawcy o niemal 110 tys. zł brutto. Faktycznie chodziło o budowę 19 miejsc postojowych, do czego rzeczywiście doszło, choć takich prac nie przewidywał projekt budowlany, na podstawie którego Komenda Wojewódzka uzyskała pozwolenie na budowę. Inwestycja wpływała również na zmianę sposobu zagospodarowania terenu, ale KWP w Lublinie nie wystąpiła o wymagane w tej sytuacji dodatkowe decyzje o lokalizacji inwestycji oraz o zmianę pozwolenia na budowę.

Kolejne zarzuty dotyczą nieprzeprowadzenia rzetelnej, merytorycznej weryfikacji zakresu robót dodatkowych przy termomodernizacji KW. W aneksie do zawartych umów wyszczególniono m.in. doposażenie kotłowni, położenie nowych tynków w jednym z budynków czy wymianę podłogi. Wykonawca dostał za ich wykonanie dodatkowo co najmniej 450,9 tys. zł (brutto), mimo iż prace te powinny być wykonane w ramach umowy podstawowej. W zawiadomieniu jest także mowa o popełnieniu przestępstwa przez pracowników KWP, polegającego na zaniechaniu naliczenia i dochodzenia kar umownych od wykonawcy w łącznej wysokości co najmniej 3,3 mln zł. Kar nie naliczono także w przypadku drugiej inwestycji w Lublinie skontrolowanej przez NIK - budowy nowej siedziby I Komisariatu Policji. W tym przypadku kary umowne powinny wynieść ponad 7,4 mln zł. Nienaliczenie i niewyegzekwowanie kar umownych to działanie na szkodę Skarbu Państwa.

NIK złożyła w prokuraturze jeszcze jedno zawiadomienie - o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa w Komendzie Stołecznej Policji w Warszawie. Chodzi o nierzetelne prowadzenie ksiąg rachunkowych.

Nieprawidłowości w planowaniu, realizacji i rozliczaniu inwestycji

Na zrealizowanie 18 inwestycji, w tym budowę 13 nowych komend, skontrolowane jednostki policji wydały w latach 2017–2022 w sumie ponad 477 mln zł.


KGP (Warszawa)	18 630,04
KWP w Bydgoszczy	53 376,60
KWP w Katowicach	55 707,20
KWP w Krakowie	43 308,00
KWP w Lublinie	45 915,00
KWP w Poznaniu	133 386,60
KSP (Warszawa)	31 947,50
KWP z siedzibą w Radomiu	39 657,80
KWP we Wrocławiu	55 369,50
Razem	477 298,24

Inne stwierdzone nieprawidłowości, to m.in.:

w 13 przypadkach programy inwestycji sporządzono niezgodnie z wymogami. Nie zawierały np.: zapisów dotyczących oceny ekonomicznej efektywności inwestycji czy planowanej kwoty środków finansowych i źródeł ich pochodzenia;
16 skontrolowanych programów inwestycyjnych opracowanych przez jednostki Policji zostało nierzetelnie zweryfikowanych. Nie podano m.in. danych dotyczących planowanego okresu zagospodarowania obiektów po zakończeniu realizacji inwestycji;
trzy z 14 objętych szczegółowym badaniem zadań inwestycyjnych realizowano bez zgody ministra odpowiedzialnego za budownictwo. Chodzi o strzelnicę w Warszawie, KMP w Kaliszu i KPP w Pile.

Jak ustalili kontrolerzy NIK postępowania na wybór wykonawców robót budowlanych zostały przeprowadzone z zachowaniem zasad uczciwej konkurencji i równego traktowania oferentów. Zamówień udzielono tym, którzy złożyli najkorzystniejsze oferty. Wyjątek to budowa Komendy Powiatowej Policji w Wadowicach, w przypadku której nieprawidłowo wybrano wykonawcę dokumentacji projektowej inwestycji. Postępowanie zostało przeprowadzone w trybie zapytania o cenę (każdy wykonawca proponuje jedną cenę, a zamawiający musi wybrać najtańszą ofertę). Naruszało to ustawę Prawo zamówień publicznych, ponieważ w tym trybie przedmiotem zamówienia mogą być wyłącznie dostawy lub usługi powszechnie dostępne o ustalonych standardach jakościowych, dokumentacja projektowa nie mieści się w tym zakresie. Stwierdzone przez NIK nieprawidłowości przy udzielaniu zamówień publicznych nie wpłynęły na rozstrzygnięcia postępowań.

Nieprawidłowości w zakresie realizacji inwestycji wystąpiły w przypadku siedmiu z 18 skontrolowanych zadań i dotyczyły m.in. nieegzekwowania od wykonawców obowiązków wynikających z zawartych umów, np. przedstawienia dowodów zapłaty należnego podwykonawcom wynagrodzenia. Takich dowodów nie otrzymała Komenda Główna Policji, a mimo to zapłaciła wykonawcy strzelnicy 5,7 mln zł.

Nieprawidłowości dotyczyły także należnych kar umownych za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązań objętych umową. Ich łączna kwota wyniosła ok. 10 mln zł, z czego prawidłowo zostały one naliczone w dziewięciu skontrolowanych zadaniach w wysokości ponad 485 tys. zł (ok. 5%) i wyegzekwowane w kwocie tylko 109 tys. zł (ok. 22% naliczonych i ponad 1% należnych kar).

Dla czterech zbadanych inwestycji nie naliczono kar umownych w łącznej wysokości 9,5 mln zł (ponad 95% należnych). Chodzi o budowę nowej siedziby Posterunku Policji w Wiązownie i Komendy Powiatowej w Zwoleniu, a także Komisariatu Policji I w Lublinie oraz termomodernizacji Komendy Wojewódzkiej w Lublinie. W przypadku dwóch ostatnich inwestycji NIK złożyła zawiadomienie do prokuratury. Inwestycje realizowały Komenda Wojewódzka z siedzibą w Radomiu, Komenda Stołeczna oraz KWP w Lublinie.

Wnioski

W związku z wynikami kontroli NIK złożyła wnioski:

do Prezesa Rady Ministrów o:

zainicjowanie wprowadzenia zmian w ustawie o finansach publicznych oraz rozporządzeniu w sprawie finansowania inwestycji z budżetu państwa dotyczących możliwości zwiększenia wartości kosztorysowej inwestycji po rozpoczęciu jej realizacji, w tym trybu i warunków takiego zwiększenia.

do Komendanta Głównego Policji o:

wzmocnienie nadzoru nad przygotowaniem i realizacją inwestycji w Policji, ukierunkowanego w szczególności na zapewnienie dla wszystkich realizowanych przedsięwzięć:

programów inwestycji zawierających określone w przepisach prawa elementy, w tym m.in. rzetelną ocenę ekonomicznej efektywności inwestycji;
wymaganych zgód na zakup lub budowę nieruchomości oraz na wykonywanie robót budowlanych na nieruchomości oddanej w trwały zarząd;
rzetelnego dokumentowania przebiegu budowy, warunków udziału podwykonawców w realizacji zadań oraz egzekwowanie od wykonawców wywiązywania się z obowiązków umownych w tym zakresie.

-->

Idź do oryginalnego materiału