Nowe gwarancje wsparcia z tytułu ukończenia 100 lat życia

Obowiązujące regulacje dotyczące osób, które ukończyły 100 lat życia

W Polsce od wielu lat osoby, które ukończyły 100 lat życia, mogą liczyć na specjalne świadczenie, tzw. świadczenie honorowe. Jednakże dotychczasowe regulacje prawne, które umożliwiały jego wypłatę, opierały się jedynie na decyzji Prezesa Rady Ministrów z 1972 r. Z tego względu nowy projekt ustawy wprowadza bardziej stabilne i transparentne zasady, na mocy których takie świadczenie będzie przyznawane na podstawie przepisów ustawowych. Celem regulacji jest nie tylko dostosowanie jej do współczesnych wymagań konstytucyjnych, ale również zagwarantowanie, iż świadczenie honorowe będzie przez cały czas wypłacane i dostępne dla wszystkich uprawnionych.

Dotychczasowe regulacje mogły być zmieniane w zależności od decyzji kolejnych ministrów, co powodowało niepewność wśród obywateli. Projektowana ustawa likwiduje ten problem, wprowadzając jednoznaczne i klarowne zasady przyznawania świadczenia.

Osoby, którym przysługuje świadczenie honorowe

Projekt ustawy zakłada, iż świadczenie honorowe przysługiwać będzie osobom posiadającym obywatelstwo polskie, które ukończyły 100 lat życia.

Kolejnym wymogiem jest posiadanie w ostatnim dniu miesiąca poprzedzającego miesiąc ukończenia 100 lat życia prawo do świadczeń, rent i uposażeń, o których mowa w:

1. ustawie z 29.5.1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1100);
2. ustawie z 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 90);
3. ustawie z 24.1.1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2039);
4. ustawie z 10.12.1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 242);
5. ustawie z 18.2.1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1121);
6. ustawie z 21.8.1997 r. Prawo o ustroju sądów wojskowych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2250);
7. ustawie z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1251, dalej: EmRentyFUSU);
8. ustawie z 27.7.2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 334);
9. ustawie z 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2189);
10. ustawie z 30.10.2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 984);
11. ustawie z 27.6.2003 r. o rencie socjalnej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2194);
12. ustawie z 16.11.2006 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1820);
13. ustawie z 28.1.2016 r. Prawo o prokuraturze (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 390);
14. ustawie z 8.12.2017 r. o Sądzie Najwyższym (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 622);
15. ustawie z 31.1.2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1051);
16. ustawie z 8.2.2023 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia (Dz.U. z 2023 r. poz. 658).

Projektowane przepisy przewidują, iż w przypadku gdy osoba posiadająca obywatelstwo polskie, która ukończyła 100 lat życia, nie ma prawa do świadczenia, o którym mowa powyżej, świadczenie honorowe przysługuje na jej wniosek, o ile osoba ta posiada po ukończeniu 16. roku życia centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) na terytorium Polski przez okres co najmniej 10 lat.

Wniosek o świadczenie honorowe

Zgodnie z projektowanymi przepisami, wniosek o świadczenie honorowe składa się w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Zawiera on:

1. dane osoby, która ubiega się o świadczenie honorowe: imię i nazwisko, datę urodzenia, numer PESEL albo, o ile nie nadano tego numeru, serię i numer dowodu osobistego lub serię i numer dokumentu paszportowego, adres miejsca zamieszkania, adres miejsca pobytu lub ostatniego miejsca zamieszkania w przypadku osoby nieposiadającej adresu miejsca zamieszkania, adres do korespondencji, o ile jest inny niż adres miejsca zamieszkania;
2. żądanie wnioskodawcy ze wskazaniem świadczenia, o które się ubiega;
3. wskazanie sposobu wypłaty świadczenia honorowego wraz z podaniem danych niezbędnych do jego wypłaty;
4. podpis wnioskodawcy lub jego przedstawiciela ustawowego albo pełnomocnika.

Do wniosku o świadczenie honorowe dołącza się oświadczenie o posiadaniu obywatelstwa polskiego i posiadaniu po ukończeniu 16. roku życia centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodka interesów życiowych) na terytorium Polski przez okres co najmniej 10 lat.

Wysokość świadczenia honorowego

Jak wynika z projektowanych przepisów, świadczenie honorowe przysługuje w wysokości 6246,13 zł miesięcznie. Podlega ono waloryzacji na zasadach i w terminach dotyczących waloryzacji świadczeń, o których mowa w EmRentyFUSU.

W razie zbiegu u jednej osoby prawa do więcej niż jednego świadczenia osobie tej przysługuje tylko jedno świadczenie honorowe.

Przyznanie świadczenia honorowego

Zgodnie z projektowaną ustawą, przyznanie świadczenia honorowego następuje z urzędu na podstawie decyzji.

Decyzje w sprawie świadczenia honorowego wydaje i świadczenie to wypłaca organ wypłacający świadczenie, o którym mowa w art. 2 projektowanej ustawy.

W razie zbiegu u jednej osoby prawa do świadczeń, które są wypłacane przez dwa organy emerytalno-rentowe, decyzje w sprawie świadczenia honorowego przysługującego osobie wydaje i świadczenie to wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Co istotne, świadczenie honorowe zasadniczo wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tego świadczenia, w terminie wypłaty świadczeń, o których mowa w art. 2 projektowanej ustawy.

Etap legislacyjny

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy 6.8.2024 r., zaś 26.8.24 r. został on skierowany do I czytania w komisjach.