Nowe prawo o układach zbiorowych pracy od 2025 r.

Wprowadzenie nowej regulacji

Projekt ustawy o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych zakłada kompleksową regulację zasad zawierania i ewidencjonowania układów zbiorowych pracy oraz opartych na ustawie porozumień zbiorowych. Zdaniem autorów, wyodrębnienie tej regulacji z ustawy z 26.6.1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465) jest konieczne, aby dostosować definicję „pracodawcy” do modelu funkcjonującego w zbiorowych stosunkach pracy.

Cele i potrzeba zmian

Celem projektowanej ustawy jest uproszczenie procedur zawierania i rejestrowania układów zbiorowych pracy, co stanowi realizację postulatów zgłaszanych od wielu lat. Ekspertyza przeprowadzona w ramach Krajowego Programu Odbudowy wykazała, iż obecne ramy prawne utrudniają negocjacje układowe. Uproszczenie trybu zawierania układów zbiorowych powinno przyczynić się do zwiększenia ich liczby.

Uproszczenie procedur rejestracji i negocjacji

Jak wskazano powyżej, jednym z głównych celów projektowanej ustawy jest uproszczenie procedur związanych z rejestrowaniem układów zbiorowych pracy. Projekt ustawy przewiduje zmiany w zakresie procedury polegające na wprowadzeniu elektronicznego wpisu do Krajowej Ewidencji Układów Zbiorowych Pracy (KEUZP). Proces ten będzie polegał na umieszczeniu w systemie teleinformatycznym uproszczonych danych na formularzu elektronicznym udostępnionym na stronie internetowej urzędu obsługującego ministra adekwatnego do spraw pracy. Wpis do KEUZP zostanie dokonany z chwilą otrzymania potwierdzenia z systemu teleinformatycznego o przyjęciu danych, wraz z nadaniem numeru układowi lub porozumieniu zbiorowemu.

Określony czas obowiązywania układów zbiorowych pracy

Projekt ustawy przewiduje, iż układy będą zawierane na 5 lat dla zakładowych oraz 10 lat dla ponadzakładowych, z możliwością przedłużenia. Określony czas obowiązywania układów spowoduje, iż pracodawcy nie będą związani nimi w nieskończoność, co zachęci ich do zawierania nowych układów i aktualizacji istniejących. Wprowadzenie określonego czasu obowiązywania układów zbiorowych pracy ma na celu zwiększenie dynamiki rokowań.

Zwiększenie roli mediatora

Nowe przepisy wprowadzają możliwość skorzystania ze wsparcia mediatora, co ma na celu ułatwienie negocjacji nad układem zbiorowym. Mediator zapewni bezstronność i pomoże w osiągnięciu rozwiązań korzystnych dla obu stron. W sytuacji, gdyby strona związkowa i pracodawcza nie mogły dojść do porozumienia, mediator pomoże znaleźć kompromis.

Ułatwienie wystąpienia z układu ponadzakładowego

Proponowana zmiana ma na celu ułatwienie wystąpienia z układu ponadzakładowego tym podmiotom, które z przyczyn ekonomicznych nie są w stanie realizować jego zapisów. Nowe przepisy przewidują prostszą procedurę wycofania się z układu, co jest istotne dla przedsiębiorstw, które nie mogą realizować postanowień układowych z powodu trudnej sytuacji finansowej.

Uproszczenie procedury rozszerzenia układu

Nowa ustawa upraszcza procedurę rozszerzenia układu ponadzakładowego. Wnioski o rozszerzenie będą mogły składać wspólnie pracodawca i działająca u niego organizacja związkowa, co zwiększy elastyczność i dopasowanie układów do potrzeb przedsiębiorstw. Celem tego rozwiązania jest pozostawienie oceny zasadności rozszerzenia układu podmiotom bezpośrednio zainteresowanym jego stosowaniem.

Znaczenie dialogu społecznego

Przyjęte rozwiązania mają na celu zrównoważenie oczekiwań zarówno związków zawodowych, jak i pracodawców. Jak podkreślają autorzy projektu ustawy, dialog społeczny jest kluczowym elementem dobrze funkcjonującego rynku pracy. Nowe przepisy uwzględniają potrzeby obu stron, co powinno przyczynić się do lepszego zrozumienia i współpracy w negocjacjach układowych.

Etap legislacyjny

Projekt ustawy o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych widnieje w Rządowym Centrum Legislacji. Jak wynika z jego brzmienia, ustawa wejdzie w życie z dniem 1.1.2025 r.