8 godzin temu
- Zgodnie z opublikowanymi założeniami projektu, dostęp do statusu biegłego sądowego będzie możliwy wyłącznie po uzyskaniu certyfikatu wydawanego przez Komisję Certyfikacyjną i wpisaniu do Krajowego Rejestru Biegłych Sądowych i Instytucji Opiniujących.
- Projekt ustawy wprowadza jednolite zasady funkcjonowania certyfikowanych instytucji opiniujących, niezależnie od tego, czy mają one status instytucji naukowej, czy specjalistycznej.
- W projekcie uregulowano strukturę organizacyjną systemu opiniowania, przewidując powołanie Komisji Certyfikacyjnej oraz Rady Biegłych jako organów nadzorujących i opiniodawczo-doradczych.
Cel projektowanych rozwiązań
Celem projektowanej ustawy jest zapewnienie sądom i organom prowadzącym postępowania przygotowawcze dostępu do wysoko wykwalifikowanego i bezstronnego korpusu ekspertów, poprzez wprowadzenie jednolitych zasad nabywania i utraty uprawnień biegłego oraz przejrzystych mechanizmów certyfikacji instytucji opiniujących. Projekt ma również zwiększyć prestiż funkcji biegłego sądowego, uatrakcyjnić jej pełnienie dla specjalistów i podnieść poziom zaufania do opinii biegłych – zarówno ze strony sądów, jak i opinii publicznej.
Opis planowanych zmian
Ustalenie jednolitych zasad uzyskiwania i utraty statusu biegłego sądowego
Projekt ustawy przewiduje kompleksowe uregulowanie trybu nabywania i utraty uprawnień do wykonywania czynności biegłego sądowego. Status biegłego będzie mogła uzyskać wyłącznie osoba fizyczna, która spełni ustawowe warunki, uzyska stosowny certyfikat wydany przez Komisję Certyfikacyjną Biegłych Sądowych i Instytucji Opiniujących oraz zostanie wpisana do Krajowego Rejestru Biegłych Sądowych i Instytucji Opiniujących.
Nowe przepisy:
- ustanawiają szczegółowe kryteria, które musi spełnić kandydat na biegłego, w tym m.in. wymogi w zakresie kwalifikacji zawodowych, doświadczenia oraz niekaralności;
- określają zasady odnawiania certyfikatu oraz jego cofnięcia w przypadku naruszenia obowiązków biegłego lub utraty kwalifikacji;
- dopuszczają w wyjątkowych przypadkach powołanie do wydania opinii osoby fizycznej nieposiadającej certyfikatu – o ile nie jest możliwe lub znacznie utrudnione uzyskanie opinii od certyfikowanego biegłego.
Certyfikowane instytucje opiniujące
W projekcie ustawy przewidziano osobny reżim dla tzw. instytucji opiniujących – czyli instytucji naukowych oraz instytucji specjalistycznych. Aby mogły one brać udział w postępowaniach jako podmioty wydające opinie, muszą uzyskać certyfikat instytucji opiniującej oraz zostać wpisane do Krajowego Rejestru Biegłych Sądowych i Instytucji Opiniujących.
Projekt:
- określa warunki, jakie muszą spełniać instytucje (np. zaplecze kadrowe, sprzętowe, zasady nadzoru wewnętrznego);
- wprowadza procedurę wnioskowania o certyfikat oraz jego odnawiania lub cofania;
- przewiduje analogiczne zasady wyznaczania instytucji opiniującej w sytuacjach wyjątkowych – jeżeli wydanie opinii przez certyfikowaną instytucję nie jest możliwe.
Zadania i struktura Komisji Certyfikacyjnej oraz Rady Biegłych
Projektowana ustawa przewiduje powołanie dwóch organów: Komisji Certyfikacyjnej oraz Rady Biegłych.
Komisja Certyfikacyjna będzie odpowiedzialna za:
- przyjmowanie i rozpoznawanie wniosków o certyfikaty biegłych i instytucji opiniujących;
- ocenę spełniania kryteriów przez kandydatów i instytucje;
- prowadzenie procedur odnawiania i cofania certyfikatów.
Rada Biegłych będzie natomiast pełnić funkcję organu opiniodawczo-doradczego, wspierającego Ministra Sprawiedliwości w działaniach związanych z funkcjonowaniem systemu opiniowania.
Wprowadzenie Krajowego Rejestru Biegłych Sądowych i Instytucji Opiniujących
Projekt ustawy zakłada stworzenie centralnego, publicznego rejestru, który będzie zawierać dane wszystkich certyfikowanych biegłych sądowych i instytucji opiniujących. Rejestr będzie prowadzony w systemie teleinformatycznym i będzie zawierał m.in.:
- dane identyfikujące biegłego/instytucję;
- zakres posiadanych certyfikatów i specjalizacji;
- okres ważności certyfikatu;
- informacje o ewentualnym cofnięciu uprawnień.
Utworzenie jednolitego rejestru ma ułatwić organom procesowym dostęp do wiarygodnych informacji i przyspieszyć procedurę powoływania biegłych.
Etap legislacyjny i planowane wejście w życie
Projekt ustawy o biegłych sądowych oraz instytucjach opiniujących został opracowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Przewidywany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to IV kwartał 2025 r. Nowe przepisy wejdą w życie po zakończeniu prac legislacyjnych i opublikowaniu ustawy w Dzienniku Ustaw.
