Nowelizacja ustawy o odnawialnych źródłach energii

Wsparcie dla rozwoju energetyki prosumenckiej

Zgodnie z nowelizacją ustawy z 20.2.2015 r. o odnawialnych źródłach energii (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1361; dalej: OdnŹródłaEnU) prosumenci, czyli osoby lub podmioty produkujące energię na własny użytek, uzyskają szersze możliwości rozliczeń oraz zmiany sposobu kalkulacji nadpłat za energię przekazaną do sieci. Projektowane przepisy rozszerzają uprawnienia prosumentów indywidualnych, zbiorowych oraz wirtualnych, wprowadzając zróżnicowane zasady zwrotu nadpłat za energię wprowadzoną do sieci.

Możliwość złożenia oświadczenia o zmianie sposobu wyznaczania wartości energii pozwala na dostosowanie rozliczeń do indywidualnych potrzeb prosumentów. Projekt przewiduje dodanie w art. 4 OdnŹródłaEnU ust. 11a, zgodnie z którym wysokość nadpłaty nie może przekroczyć:

Ulgi dla odbiorców energochłonnych w ramach wytycznych CEEAG

Jednym z kluczowych aspektów nowelizacji OdnŹródłaEnU jest dostosowanie ulg dla odbiorców energochłonnych do wytycznych Komisji Europejskiej zawartych w dokumencie CEEAG (Communication on Climate, Energy and Environmental Aid). Wprowadzone zmiany uwzględniają sektory przemysłu, które wymagają dużych nakładów energetycznych, jednak muszą sprostać wymogom transformacji energetycznej oraz ochrony środowiska. Ulgi te obejmują zarówno obowiązek umarzania świadectw pochodzenia, jak i opłatę OZE oraz opłatę CHP, czyli opłatę kogeneracyjną.

Przepisy wprowadzają ulgi w oparciu o współczynnik intensywności zużycia energii elektrycznej, który stanowi stosunek kosztów energii do wartości dodanej brutto odbiorcy. Jak wynika z art. 53 OdnŹródłaEnU, dla odbiorców, dla których intensywność zużycia energii elektrycznej wyniosła:

1. nie mniej niż 3 % i nie więcej niż 20 % – wykonywany jest w odniesieniu do 80 % ilości energii elektrycznej zakupionej przez odbiorcę przemysłowego na własny użytek w roku realizacji obowiązku;
2. więcej niż 20 % i nie więcej niż 40 % – wykonywany jest w odniesieniu do 60 % ilości energii elektrycznej zakupionej na własny użytek przez odbiorcę przemysłowego w roku realizacji obowiązku;
3. więcej niż 40 % – wykonywany jest w odniesieniu do 15 % ilości energii elektrycznej zakupionej na własny użytek przez odbiorcę przemysłowego w roku realizacji obowiązku.

Mechanizm warunkowości – zasady ograniczania emisji

W nowelizacji OdnŹródłaEnU pojawił się mechanizm warunkowości, który jest kluczowym elementem dostosowania polskich przepisów do wymagań unijnych. Mechanizm ten zobowiązuje odbiorców przemysłowych korzystających z ulg do podejmowania działań zmniejszających emisję gazów cieplarnianych. Zgodnie z projektowanymi przepisami, aby móc korzystać z ulg, odbiorcy muszą spełnić jeden z trzech wymogów:

1. realizacja projektów poprawy efektywności energetycznej, które zwrócą się w ciągu trzech lat;
2. wykorzystanie na własne potrzeby minimum 30% energii bezemisyjnej;
3. zainwestowanie co najmniej 50% wartości uzyskanej ulgi w działania mające na celu ograniczenie emisji.

Warunkowość ta została wprowadzona, aby zapewnić odpowiedzialne korzystanie z ulg oraz wesprzeć realizację unijnego celu, jakim jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w sektorze przemysłowym.

Wprowadzenie opłaty wyrównawczej

Jedną z kluczowych zmian wprowadzonych w projektowanej ustawie jest opłata wyrównawcza, która została stworzona, aby zagwarantować, iż końcowe opłaty ponoszone przez odbiorców energochłonnych nie będą niższe niż 0,50 EUR/MWh. Mechanizm ten wynika z wymogu Komisji Europejskiej zawartego w wytycznych CEEAG i ma na celu zapewnienie, iż system ulg nie narusza równowagi rynkowej.

Opłata wyrównawcza będzie obliczana zgodnie z nowym wzorem zawartym w projektowanej ustawie, który uwzględnia kurs euro, ilość energii podlegającej obowiązkowi oraz koszty zakupu świadectw pochodzenia i innych opłat. Odbiorcy przemysłowi będą zobowiązani do bezpośredniego uiszczania tej opłaty, a sprzedawcy energii będą przekazywać im informacje o kosztach zakupionych praw majątkowych.

Dostosowanie przepisów krajowych do rozporządzeń unijnych

Kolejnym istotnym aspektem nowelizacji OdnŹródłaEnU jest dostosowanie polskich przepisów do regulacji unijnych, w szczególności Rozporządzenia Komisji (UE) Nr 651/2014 z 17.6.2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz.Urz. UE L z 2014 r. Nr 187, s. 1) oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/943 z 5.6.2019 r. w sprawie rynku wewnętrznego energii elektrycznej (Dz.Urz. UE L z 2019 r. Nr 158, s. 54), które wprowadziły nowe zasady wsparcia dla odnawialnych źródeł energii. Przepisy te nakładają obowiązki na kraje członkowskie w zakresie wsparcia mniejszych instalacji OZE, a także wymagają dostosowania krajowych systemów wsparcia, takich jak systemy taryf gwarantowanych i dopłat do ceny rynkowej.

Sankcje za nieprzestrzeganie przepisów

W nowelizacji OdnŹródłaEnU wprowadzono również przepisy dotyczące sankcji dla odbiorców przemysłowych, którzy nie przestrzegają nowych wymogów. W przypadku niewniesienia opłaty wyrównawczej w terminie lub niespełnienia wymogu ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, odbiorcy narażeni są na karę finansową wynoszącą 10 000 zł oraz na konieczność pokrycia różnicy między należną a wniesioną opłatą wyrównawczą. Przepisy te mają na celu zapewnienie spójności systemu ulg oraz skuteczne monitorowanie korzystania z udogodnień przewidzianych w ustawie.

Etap legislacyjny

Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw skierowano 25.10.2024 r. do I czytania w Komisji do Spraw Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych.