Nowy program wspierania inwestycji wszedł życie

Na początku czerwca 2023 r. Rada Ministrów przyjęła nowelizację „Programu wspierania inwestycji o istotnym znaczeniu dla gospodarki polskiej na lata 2011-2030”. Nowelizacja zakłada m.in. złagodzenie kryteriów oceny projektów oraz zwiększenie budżetu programu o 900 mln zł.

Jak wskazuje Ministerstwo Rozwoju i Technologii, celem programu jest wzrost innowacyjności oraz konkurencyjności polskiej gospodarki poprzez wspieranie nowych inwestycji realizowanych przez polskie i zagraniczne firmy.

Wsparcie przyznawane jest w formie dotacji (tzw. grantu rządowego) na podstawie dwustronnej umowy zawartej pomiędzy Ministrem adekwatnym ds. gospodarki a inwestorem.

Może zostać udzielone z tytułu:

1. kosztów inwestycji w rzeczowe aktywa trwałe oraz wartości niematerialne i prawne, albo
2. kosztów tworzenia nowych miejsc pracy.

Katalog wspieranych inwestycji

Nowelizacja programu objęła zmiany w zakresie rodzajów wspieranych inwestycji oraz kryteriów ilościowych. Dotyczyły:

1. obniżenia liczby miejsc pracy w przypadku tzw. inwestycji Strategicznych,
2. scalenia dwóch rodzajów inwestycji w tzw. Centrum Usług Biznesowych wraz z określeniem dla niej nowych wartości minimalnych nakładów i liczby nowych miejsc pracy.

Dokonane zmiany obrazuje poniższa tabela z wyszczególnieniem „wyjściowych” progów wejścia.

Obniżenie progów ze względu na reinwestycję, wielkość i lokalizację przedsiębiorcy

Wzorem Polskiej Strefy Inwestycji, w nowym programie przedsiębiorcy mogą liczyć na obniżenie progów dotyczących minimalnej liczby nowych miejsc pracy i wartości kosztów inwestycji.

Taka obniżka jest możliwa w przypadku dokonywania tzw. reinwestycji, tj. inwestycji:

1. w rzeczowe aktywa trwałe lub wartości niematerialne i prawne związane ze zwiększeniem zdolności produkcyjnej istniejącego zakładu,
2. dywersyfikacją produkcji zakładu poprzez wprowadzenie produktów uprzednio nieprodukowanych w zakładzie, lub
3. zasadniczą zmianą dotyczącą procesu produkcyjnego istniejącego zakładu,

– przy czym należy mieć na uwadze, iż z uwagi na zakres mapy pomocy regionalnej na lata 2022-2027 na części obszaru kraju katalog reinwestycji dużych przedsiębiorców ograniczony jest jedynie do dywersyfikacji produkcji zakładu.

Zgodnie z nowym programem minimalna liczba nowych miejsc pracy do utworzenia w ramach reinwestycji w istniejącym zakładzie, planowanej przez przedsiębiorcę ubiegającego się o wsparcie z tytułu kosztów inwestycji, ulega obniżeniu o 90%.

Minimalna wartość kosztów inwestycji do poniesienia i minimalna liczba nowych miejsc pracy do utworzenia w ramach każdego z typów inwestycji oraz w ramach reinwestycji ulegają obniżeniu ze względu na:

1. lokalizację inwestycji na obszarze zagrożonym wykluczeniem – o 50%, albo
2. wielkość przedsiębiorcy, w wypadku ubiegania się o wsparcie przez:

1. mikroprzedsiębiorcę, tj. przedsiębiorcę zatrudniającego mniej niż 10 pracowników i którego roczny obrót lub roczna suma bilansowa nie przekracza 2 mln euro – o 98%,
2. małego przedsiębiorcę, tj. przedsiębiorcę zatrudniającego mniej niż 50 pracowników i którego roczny obrót lub roczna suma bilansowa nie przekracza 10 mln euro – o 95%,
3. średniego przedsiębiorcę, tj. przedsiębiorcę zatrudniającego mniej niż 250 pracowników i którego roczny obrót nie przekracza 50 mln euro lub roczna suma bilansowa nie przekracza 43 mln euro – o 80%.

Warto podkreślić, iż nowelizacja wprowadziła pojęcie „przedsiębiorcy rozwijającego się”, tj. przedsiębiorcy zatrudniającego mniej niż 1000 pracowników i którego roczny obrót lub suma bilansowa nie przekracza 250 milionów euro. W przypadku tego typu podmiotu obniżka wynosi 70%.

Łączenie instrumentów pomocy regionalnej

W dalszym ciągu możliwe jest łączenie wsparcia w ramach programu z innymi instrumentami pomocy regionalnej udzielanej w formie: dotacji bezpośrednich z budżetu państwa lub programów współfinansowanych środkami unijnymi, zwolnień od podatku dochodowego w specjalnych strefach ekonomicznych lub zwolnień z podatku dochodowego udzielanych na podstawie ustawy o wspieraniu nowych inwestycji (PSI) oraz innej pomocy ad hoc.

Współpraca z podmiotami tworzącymi system szkolnictwa wyższego

Do tej pory każdy inwestor zobowiązany był do poniesienia w okresie utrzymania inwestycji kosztów w zakresie współpracy z podmiotami tworzącymi system szkolnictwa wyższego i nauki w wysokości co najmniej 15% wartości przyznanej dotacji.

Obecnie jedynie duzi przedsiębiorcy w celu uzyskania wsparcia będą zobowiązani do współpracy z tymi podmiotami.

Może ona polegać w szczególności na:

1) zlecaniu wykonania badań naukowych lub prac rozwojowych,

2) sponsorowaniu badań naukowych,

3) zlecaniu realizacji programów kształcenia.

O ile nie zmieniło się to, iż koszty tej współpracy w dalszym ciągu muszą wynosić 15% wartości przyznanej dotacji, o tyle w tym momencie duzi przedsiębiorcy będą je mogli ponieść nie tylko w okresie utrzymania inwestycji, ale także w okresie jej realizacji.

Wymóg spełnienia kryteriów jakościowych

Przedsiębiorcy będą dodatkowo zobowiązani do spełnienia kryteriów jakościowych.

W oparciu o oświadczenie przedsiębiorcy i dostarczone przez niego dokumenty PAIH dokona oceny jakościowej inwestycji. Za oświadczenie dotyczące spełnienia każdego kryterium jakościowego przyznawany jest 1 punkt. W przypadku ubiegania się o wsparcie z tytułu kosztów inwestycji możliwy jest wybór maksymalnie 10 z 11 kryteriów jakościowych oceny inwestycji.

Przedsiębiorca może otrzymać wsparcie w przypadku uzyskania co najmniej 4-6 punktów w zależności od lokalizacji inwestycji.

Katalog kryteriów jakościowych oceny inwestycji w wypadku ubiegania się o wsparcie z tytułu kosztów inwestycji:

1. Inwestycja w sektorze strategicznym,
2. Wykorzystanie potencjału zasobów ludzkich,
3. Robotyzacja i automatyzacja procesów,
4. Prowadzenie działalności B+R,
5. Inwestycja w OZE,
6. Posiadanie statusu mikroprzedsiębiorcy, małego przedsiębiorcy albo średniego przedsiębiorcy,
7. Utworzenie wyspecjalizowanych miejsc pracy,
8. Prowadzenie działalności gospodarczej o niskim negatywnym wpływie na środowisko,
9. Rozwój zrównoważony terytorialnie,
10. Wspieranie zdobywania wykształcenia i kwalifikacji zawodowych oraz kooperacja ze szkolnictwem branżowym,
11. Podejmowanie działań w zakresie opieki nad pracownikiem.

Liczba zadeklarowanych kryteriów, także tych „nadprogramowych”, ma istotne znaczenie, ponieważ ostatecznie wpływa ona na maksymalną wysokość wsparcia inwestycji.

Limity wsparcia w programie wspierania inwestycji o istotnym znaczeniu dla gospodarki polskiej

Maksymalna wysokość wsparcia dla inwestycji o kosztach poniżej 1 mld zł nie może przekroczyć maksymalnego poziomu intensywności pomocy regionalnej, obowiązującego w momencie przyznania pomocy publicznej dla kwoty kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą w wysokości 55 mln EUR (zgodnie z nową treścią rozporządzenia nr 651/2014).

Minister adekwatny do spraw gospodarki może podjąć decyzję o przyznaniu wsparcia na inwestycję o kosztach inwestycji równych lub przewyższających 1 mld zł. Wówczas maksymalna wysokość wsparcia nie może przekroczyć maksymalnego poziomu intensywności pomocy regionalnej, obowiązującego w momencie przyznania pomocy publicznej, dla kwoty kosztów kwalifikowanych do wysokości, o której mowa w art. 4 ust. 1 lit. a rozporządzenia nr 651/2014.

Możliwość zwiększenia limitów wsparcia

Pewną nowością jest możliwość zwiększenia maksymalnej wysokości wsparcia z uwagi na szczególnie istotne znaczenie inwestycji dla gospodarki polskiej.

Wsparcie udzielone z uwagi na szczególnie istotne znaczenie inwestycji dla gospodarki polskiej stanowi pomoc indywidualną, która podlega notyfikacji Komisji Europejskiej i może być udzielona po jej zatwierdzeniu przez ten organ.

Siła wyższa

Nowelizacja programu wprowadziła także możliwość uzgodnienia terminu wykonania zobowiązań wynikających z umowy zawartej między ministrem a inwestorem w przypadku wystąpienia siły wyższej. Rozumie się przez nią zdarzenie bądź połączenie zdarzeń lub okoliczności o charakterze zewnętrznym, nadzwyczajnym, których nie można było przewidzieć ani im zapobiec lub przezwyciężyć poprzez działania z dochowaniem należytej staranności, za które strony umowy nie ponoszą odpowiedzialności (nie są źródłem zaistnienia siły wyższej) oraz które zasadniczo utrudniają lub uniemożliwiają wykonywanie zobowiązań danej strony wynikających z umowy.

Z racji tego, iż program jest skrojony do 2030 r., umowy będą przewidywać wypłacanie wsparcia w transzach rocznych, z tym iż zasadniczo ostatnia wypłata nie może nastąpić później niż do końca piątego roku kalendarzowego, licząc od dnia zawarcia umowy oraz nie później niż do końca 2030 roku.

Łączny budżet programu został zwiększony o 900 mln zł i wynosi w tej chwili 3 483,4 mln zł.