Obowiązkowy KSeF a import usług

Zgodnie z art. 2 pkt 9 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1570; dalej: VATU), przez import usług rozumie się świadczenie usług, z tytułu wykonania których podatnikiem jest usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 VATU. Dojdzie do takiej sytuacji gdy usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, a w przypadku usług związanych z nieruchomością dodatkowo podatnik ten nie jest zarejestrowany na VAT. Usługobiorcą z kolei powinien być podatnik zarejestrowany lub obowiązany do zarejestrowania, czasem dodatkowo posiadający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju. Rozliczenie importu usług związanego z wykonywaniem czynności opodatkowanych polega więc na jednoczesnym naliczeniu podatku należnego i odliczeniu podatku naliczonego (odwrotnym obciążeniem) przez podatnika VAT.

Zgodnie z art. 106ga ust. 2 VATU, obowiązek wystawiania faktur ustrukturyzowanych nie dotyczy wystawiania faktur przez podatnika nieposiadającego siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju. Albo też posiadającego takie stałe miejsce prowadzenia działalności, przy czym nie uczestniczy ono w dostawie towarów lub świadczeniu usług, dla których wystawiono fakturę. Z oczywistych względów, tym bardziej podmioty w ogóle niezarejestrowane do celów VAT w Polsce nie mają obowiązku (ale też podstaw nawet, gdyby chcieli) do wystawiania faktury ustrukturyzowanej przy pomocy KSeF. Nie oznacza to jednak, iż import usług jest tym rodzajem transakcji, który można w kontekście obowiązkowego KSeF całkowicie zignorować.

Usługa od podmiotu zagranicznego

W przypadku najprostszego przypadku importu usług sprawa nie jest skomplikowana. Wyobraźmy sobie polskiego podatnika nabywającego usługi doradztwa technologicznego od podmiotu z siedzibą w Niemczech. Niemiecki kontrahent nie ma żadnych związków z Polską poza tym, iż ma polskiego kontrahenta. Po 1.7.2024 r. wystawi on fakturę dokumentującą swe usługi w sposób dotychczasowy. Polski nabywca odbierze tę fakturę również tak jak do tej pory i po prostu rozliczy import usług. Inna sprawa, iż zgodnie z art. 86 ust. 10b pkt 3 VATU, faktura dokumentująca import usług nie jest podatnikowi specjalnie potrzebna ani do rozliczenia podatku należnego, ani naliczonego. Co ważne (a co wielu może wciąż dziwić), polski podatnik nie musi faktury od kontrahenta zagranicznego w żaden sposób „ewidencjonować” w KSeF. Nie wysyła więc tej faktury tamże. W tej kwestii sposób obiegu dokumentacji nie ulega zmianie.

Może być nieco trudniej. Wyobraźmy sobie polskiego podatnika świadczącego usługi na majątku powierzonym swojej włoskiej spółce-matce, zarejestrowanej na VAT w Polsce (aby sprzedawać towary do innych państw UE). Również i spółka-matka świadczy na rzecz polskiej spółki-córki usługi wsparcia i udzielenia licencji. Mamy tu do czynienia ze świadczeniem usług przez zagraniczny podmiot zarejestrowany do celów VAT w Polsce (nie są to usługi związane z nieruchomością). Faktura KSeF czy nie KSeF? Odpowiedź na te pytanie będzie pochodną ustalenia, czy włoski podmiot ma w Polsce stałe miejsce prowadzenia działalności. jeżeli tak, transakcja nie stanowi już importu usług gdyż to usługodawca a nie usługobiorca ma obowiązek rozliczenia VAT należnego. A skoro usługodawca ma stałe miejsce prowadzenia działalności, powinien też wystawić fakturę ustrukturyzowaną (z polskiego numeru VAT). jeżeli jednak włoski podmiot stałego miejsca nie ma, nie wystawi faktury z polskiego numeru VAT i przez to nie będzie to faktura ustrukturyzowana (transakcja będzie importem usług).

Wreszcie, jeszcze trudniejsza sytuacja. Polski podatnik świadczy w Polsce jako lider usługi budowlane w ramach zakresowego konsorcjum z holenderskim partnerem. Podmiot holenderski świadczy więc usługi związane z nieruchomością na rzecz polskiego kooperanta. Holenderski podmiot nie musi się rejestrować do celów VAT w Polsce tym bardziej jeżeli uzna, iż z tytułu wykonywanych prac nie posiada w Polsce stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. jeżeli się jednak zarejestruje (np. po to aby odliczać VAT od zakupów) to transakcja nie będzie już importem usług. To holenderski podmiot działając już jako polski podatnik VAT rozliczy podatek należny. A jaką fakturę wystawi? Zgodnie z art. 106ga ust. 2 VATU, nie będzie to musiała być faktura ustrukturyzowana. Inna sprawa, iż organ podatkowy może w takich przypadkach doszukiwać się jednak istnienia stałego miejsca prowadzenia działalności. Będzie to bowiem dość osobliwa sytuacja, w której polski podatnik wystawia innemu polskiemu podatnikowi fakturę VAT za usługi opodatkowane w Polsce… poza KSeF.

Komentarz