Podatek progresywny – wszystko, co musicie wiedzieć!

Podatek progresywny jest formą rozliczania podatku dochodowego od osób fizycznych. Z tego sposobu opodatkowania korzystają zarówno osoby fizyczne, jak i przedsiębiorcy. Na czym dokładnie polega podatek progresywny i co się wiąże z wyborem tej formy opodatkowania – wyjaśniamy w niniejszym artykule.

Progresywny podatek dochodowy, czyli skala podatkowa

Progresywny podatek dochodowy jest nieodpłatnym, bezzwrotnym, publicznoprawnym świadczeniem pieniężnym na rzecz Skarbu Państwa, którego charakter jest progresywny, czyli uzależniony od wysokości uzyskanych przez podatnika dochodów. Tym samym wraz ze wzrostem dochodów, wzrasta również wysokość należnej daniny, jaką pobiera od nas urząd skarbowy. Z tego też powodu podatek progresywny określa się też opodatkowaniem według skali podatkowej, która jest de facto wzorem służącym do obliczania podatku dochodowego od osób fizycznych. W Polsce mamy do czynienia z dwustopniową skalą opodatkowania, o czym więcej będzie w dalszej części artykułu.

Warto zaznaczyć, iż podatek dochodowy jest formą opodatkowania na zasadach ogólnych i z tego sposobu rozliczenia dochodów korzystają osoby fizyczne pracujące na umowy o pracę, umowy cywilnoprawne, a także przedsiębiorcy prowadzący działalności gospodarcze czy wspólnicy spółek cywilnych. Opodatkowaniu na zasadach ogólnych podlegają także renty, alimenty, zasiłki, prawa autorskie itp.

Podstawą prawną określającą zasady opodatkowania dochodów osób fizycznych jest ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647, z późn. zm.). Ciekawostką, chociaż dla wielu z pewnością wcale nie tak bardzo zaskakującą, jest to, iż ustawa ta była nowelizowana już 300 razy!

Stawki podatku dochodowego przy ogólnym opodatkowaniu

Opodatkowanie według progresywnej skali podatkowej obejmuje przede wszystkim podwójne stawki opodatkowania. I jest to kolejno stawka 12% i 32%. To, jaka stawka podatkowa dotyczy konkretnego podatnika, zależy od wysokości dochodów, jakie osiągnął w ciągu danego roku podatkowego. Przy czym należny podatek dochodowy oblicza się od wszystkich dochodów uzyskanych w danym roku podatkowym, choćby jeżeli pochodzą one z wielu różnych źródeł. Natomiast o tym, którą stawkę podatkową trzeba w danym przypadku zastosować, decydują progi podatkowe.

Podatek progresywny – jaki próg podatkowy?

Progi podatkowe to stawki progresywnego podatku dochodowego obwiązujące do określonej kwoty uzyskanego dochodu. Ile wynoszą progi podatkowe? Pierwszy próg podatkowy (najniższy) obejmuje dochody do kwoty 120 tys. zł. W takiej sytuacji stawka podatku dochodowego wynosi 12%.

Natomiast drugi próg podatkowy obejmuje dochody powyżej 120 tys. zł. Wtedy już od nadwyżki powyżej 120 tys. zł podatnik musi uiścić daninę w wysokości aż 32%.

W powszechnym obiegu istnieje również potoczne określenie “trzeci próg dochodowy”. Jest to danina solidarnościowa- mamy z nią do czynienia wtedy, gdy przekroczymy 1 000 000 zł dochodu. Od nadwyżki musimy wtedy zapłacić dodatkowo podatek w wysokości 4 procent.

Kwota wolna od podatku

Tym, co jest jedną z największych zalet podatku progresywnego obliczanego na zasadach ogólnych, jest kwota wolna od podatku. W 2023 roku, tak jak w poprzednim, kwota wolna od podatku wynosi 30 000 zł. W praktyce oznacza to, iż wszystkie dochody uzyskane do tej granicy są nieopodatkowane! Dopiero powyżej tej kwoty zachodzi konieczność uiszczenia podatku dochodowego. Jest to już zatem coś odczuwalne dla kieszeni.

Zazwyczaj nie jest jednak tak kolorowo, iż te pieniądze od razu zostają w naszym portfelu – przynajmniej nie te, które są wynagrodzeniem za pracę, ponieważ podatek jest zwykle w takiej sytuacji oddawany fiskusowi w postaci zaliczek na podatek dochodowy (miesięcznych lub kwartalnych) i dopiero po zakończonym roku podatkowym mamy szansę odzyskać jego nadpłatę w postaci zwrotu nadpłaconego podatku.

PIT-2, kiedy chcesz większe pieniądze co miesiąc

Co prawda istnieje możliwość skorzystania z kwoty zmniejszającej podatek w ciągu roku podatkowego. W takiej sytuacji jako pracownik musisz dostarczyć swojemu pracodawcy oświadczenie na formularzu PIT-2. W ten sposób pracodawca będzie musiał pomniejszyć zaliczki na podatek o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, tym samym otrzymasz co miesiąc wyższą pensję. Niestety, jeżeli masz kilka źródeł dochodu, może się okazać, iż po rozliczeniu PIT będzie konieczna dopłata podatku. Trzeba zatem dobrze przemyśleć tę kwestię, ponieważ można się trochę przeliczyć.

Jak obliczyć podatek dochodowy od osób fizycznych?

Progresywny podatek dochodowy od osób fizycznych jest podatkiem bezpośrednim, obliczanym od dochodu – nie od przychodu. Tym samym pierwszym krokiem obliczania podatku progresywnego jest ustalenie dochodu do opodatkowania, którym jest przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania. Ponadto w obliczaniu podatku dochodowego należy uwzględnić:

• kwotę wolną od podatku
• ulgi podatkowe
• skalę podatkową

Przy czym podatek dochodowy liczy się w rocznym zeznaniu podatkowym (PIT) już po zakończeniu roku podatkowego. Podstawą wyliczenia dochodowego podatku na zasadach ogólnych w zakresie wynagrodzenia za pracę jest PIT-11, który podatnik otrzymuje od pracodawcy czy zleceniodawcy. W rozliczeniu rocznym podatku dochodowego od osób fizycznych należy uwzględnić wszystkie źródła dochodu w danym roku rozliczeniowym.

Zasady rozliczania podatku progresywnego – zaliczki na podatek dochodowy

Wpłaty zaliczki na podatek dochodowy są obowiązkiem przedsiębiorców niezależnie od tego, w jakiej formie rozliczają swoje dochody. Tym samym również w przypadku podatku progresywnego. każdy, kto prowadzi działalność gospodarczą, musi w określonym terminie płacić ją fiskusowi. Przy czym przedsiębiorca musi zapłacić zaliczkę na podatek dochodowy zarówno za siebie, jak i za swoich pracowników, którym wypłaca wynagrodzenie. Tym samym jest on określany jako płatnik zaliczek.

Termin zapłaty

Wpłat dokonuje się na mikrorachunek podatkowy, który jest przypisany do każdego podatnika. Przy czym w kwestii terminów przepisy uwzględniają dwie formy ich opłacania. Pierwszą jest miesięczna, a drugą kwartalna. Z opcji kwartalnej mogą skorzystać tzw. mali podatnicy oraz osoby fizyczne, które dopiero rozpoczynają prowadzenie działalności gospodarczej. Zaliczki należy wpłacać do 20. dnia po upływie miesiąca, w którym zarejestrowano dochód lub w 20. dniu po upływie kwartału roku kalendarzowego.

Obliczanie zaliczki

Zaliczki na podatek dochodowy progresywny należy ustalić. Są one obliczane z uwzględnieniem:

• liczonej od początku roku kwoty przychodu, z której należy wyliczyć kwotę dochodu
• poniesionych kosztów
• przysługujących odliczeń od dochodu (np. składki ZUS, straty z ubiegłych lat)
• stawki podatkowej (12% lub 32%)
• kwoty zmniejszającej podatek
• składek zdrowotnych
• sumy należnych zaliczek za poprzedni miesiąc

Aby uzyskać podstawę opodatkowania, od kwoty dochodu należy odliczyć poniesione koszty i przysługujące odliczenia. Uzyskaną kwotę należy pomnożyć o stawkę opodatkowania (dopasowaną według wysokości zarobków), co da nam wysokość podatku. Zaliczką będzie kwota, którą otrzymamy po odjęciu od wysokości podatku kwoty zmniejszającej podatek, składek zdrowotnych i należnych zaliczek za poprzedni miesiąc.

System ERP XT pozwoli Ci na szybkie i proste obliczenie zaliczki na podatek progresywny!

Kwotę, jaką otrzymamy, należy zaokrąglić, do pełnych złotych.

Jeśli w poprzednich latach rozliczaliśmy PIT, można skorzystać z opcji uproszczonych zaliczek. Wtedy podatnik opłaca zaliczki w wysokości 1/12 kwoty, która wynika z zeszłorocznego zeznania podatkowego (lub złożonego 2 lata wcześniej, jeżeli w roku poprzednim nie zanotowano dochodów).

Podatek progresywny wady i zalety

Rozliczenie podatku dochodowego według zasad ogólnych w skali podatkowej niesie ze sobą wiele korzyści i możliwości optymalizacji podatkowych. Dzięki temu pomimo jego zasadniczej wady, jaką jest drugi próg podatkowy – nie wspominając już o trzecim – taka forma opodatkowania może być naprawdę bardzo korzystna. Przyczyniają się do tego oczywiście ulgi podatkowe, których jest naprawdę sporo i można za ich pomocą wiele zyskać. Spokojnie można powiedzieć, iż praktycznie każdy znajdzie tutaj coś dla siebie. Jak to wygląda w praktyce?

Ulgi w podatku progresywnym

Ulgi w podatku progresywnym można podzielić na te, które odlicza się od dochodu oraz na te, które odlicza się od podatku. Ogólnie opodatkowanie według skali charakteryzuje się olbrzymią ilością różnego rodzaju ulg podatkowych.

Ulgi odliczane od dochodu to między innymi:

• ulga na Internet
• IKZE
• ulga termomodernizacyjna
• ulga rehabilitacyjna
• ulga na leki
• odliczenie straty podatkowej
• składki ZUS
• składki zdrowotne
• ulgi za krwiodawstwo / oddanie osocza
• ulga na złe długi
• ulga na robotyzacje
• ulga na badanie i rozwój
• ulga na inwestycję na spółkę alternatywną
• ulga na sport, kulturę, szkolnictwo wyższe
• ulga na stworzenie nowego produktu
• ulga na marketing produktu

Ulgi odliczane od podatku / preferencyjne opodatkowanie:

• ulga na dziecko
• ulga dla rodzin 4+
• ulga dla młodych
• ulga dla pracujących seniorów
• ulga abolicyjna

Kolejną zaletą podatku progresywnego jest możliwość wspólnego rozliczenia się z małżonkiem, co w sytuacji, gdy jeden z małżonków nie zarabia wcale lub mniej, pozwala uniknąć wejścia w drugi próg podatkowy. W określonych sytuacjach można również rozliczyć się wspólnie z dzieckiem.

Podatek progresywny czy liniowy

Przed decyzją o tym, co się bardziej opłaca – podatek progresywny czy liniowy, stoją przedsiębiorcy. Pomimo licznych zalet rozliczania dochodu na zasadach ogólnych, firmy muszą liczyć się również z wadami takiego rozwiązania. Największą z nich jest niezaprzeczalnie 32% stawka podatku przy przekroczeniu drugiego progu dochodowego i dodatkowy podatek solidarnościowy dla tych, których dochody są większe niż 1 000 000 zł. W przypadku podatku liniowego mamy do czynienia ze stałym podatkiem w wysokości 19%. Co ważne firmowe dochody opodatkowane liniowo nie łączą się z dochodami z innych źródeł, co pozwala na naturalne obniżenie progu dochodowego w skali podatkowej.

Podatek progresywny – podsumowanie

Podatek progresywny to forma opodatkowania dochodów według skali podatkowej. Jest to jedna z najbardziej powszechnych form opodatkowania dochodów osób fizycznych w Polsce. Do zalet podatku progresywnego zaliczyć należy kwotę wolną od podatku oraz szereg ulg, które można odliczyć od dochodu lub od podatku. Do największych wad podatku progresywnego należy przede wszystkim wysoka stawka podatku po przekroczeniu drugiego progu dochodowego.