Porozumienie rodzicielskie w sprawie o rozwód

Czym jest porozumienie rodzicielskie – plan wychowawczy?

Porozumienie rodzicielskie to dokument, w którym rodzice w sytuacji rozstania lub rozwodu – ustalają wspólnie zasady dotyczące dzieci. Kwestie regulowane planem wychowawczym to w szczedgólnosći opieka, kontakty i aliemnty. Porozumienie wychowawcze można zawrzeć w sprawie o rozwód lub w innych postępowaniach sądowych toczących się w sprawach dotyczących małoletnich dzieci.

Podstawa prawna

Porozumienie rodzicielskie wynika z art. 58 § 1 i 1a KRO – w przypadku rozwodu – oraz z art. 107 KRO, gdy rodzice żyją w rozłączeniu bez rozwodu. Co do zasady regulacje te są bardzo zbliżone, a zasadnicza różnica dotyczy rodzaju spraw będących przedmiotem orzekania w sprawie. Art. 58 KRO dotyczy spraw rozwodowych i o separację. Art. 107 KRO dotyczy spraw dot. władzy rodzicielskiej i kontaków (już po rozwodzie lub po rozstaniu rodziców nie będących małżonkami).

Zgodnie z art. 58 §1 KRO:

„W wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem. Orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd uwzględnia pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, o ile jest ono zgodne z dobrem dziecka.”

Zaś zgodnie z art. 107 §1 KRO:

„Jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom żyjącym w rozłączeniu, sąd opiekuńczy może ze względu na dobro dziecka określić sposób jej wykonywania i utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Sąd pozostawia władzę rodzicielską obojgu rodzicom, o ile przedstawili zgodne z dobrem dziecka pisemne porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem.”

Kiedy należy zawierać porozumienie rodzicielskie? w sprawie o rozwód? władzę rodzicielską? kontakty? alimenty?

Porozumienie rodzicielskie może zostać zawarte:

• przed złożeniem pozwu o rozwód lub separację – wówczas podpisane porozumienie należy dołączyć do pozwu rozwodowego o separację, stanowi ono dowód tego, iż rodzice są w stanie się porozumieć w kwestii wspólnego zgodnego sprawowania władzy rodzicielskiej,
• w trakcie postępowania sądowego w sprawie o rozwód lub władzę rodzicielską lub kontakty, a także o alimenty – wówczas tak jak wyżej, wówczas podpisane porozumienie należy dostarczyć do sądu, stanowi ono dowód tego, iż rodzice są w stanie się porozumieć w kwestii wspólnego zgodnego sprawowania władzy rodzicielskiej,
• po rozwodzie lub rozstaniu rodziców, gdy rodzice chcą uregulować nowe zasady opieki nad dzieckiem, zmieniając dotychczasowe,
• w każdy innym momencie – np. w sytuacji, gdy rodzice dobrowolnie, bez angażowania sądu chcą uregulować kwestie dot. ich wspólnego małoletniego dziecka.

W praktyce porozumienie rodzicielskie znacznie przyspiesza postępowanie sądowe. Powoduje wyciszenie wzajemnych animozji między rodzicami. Co za tym idzie pozwala dojść do konsensusu w najistotniejszych kwestiach dot. wykonywania władzy rodzicielskiej, kontaktów, alimentów.

Forma porozumienia rodzicielskiego – w jakiej formie sporządzić porozumienie rodzicielskie?

Plan wychowawczy nie ma żadnej wymaganej formy, aczkolwiek zasadniczo zawierane jest ono w jeden z następujących sposobów:

• 1. w formie pisemnej, w minimum 2 egzemplarzach, a jeżeli toczy się sprawa sądowa najlepiej w 3 egzemplarzach (1 egzemplarz przesyłamy do sądu rodziców),
• w formie aktu notarialnego – można pobierać dowolną ilość odpisów od notariusza,
• w formie ugody w toku mediacji – mediator dba o prawidłowość jego sporządzenia, jeden został przesłany do sądu celem zatwierdzenia.

Treść porozumienia rodzicielskiego – co uwzględnić w porozumieniu rodzicielskim?

Porozumienie może obejmować wszystkie kwestie dotyczące dzieci, w szczególności:

1. Władza rodzicielska

• pozostawienie pełni władzy obojgu rodzicom,
• powierzenie władzy rodzicielskiej jednemu z nich z ograniczeniem władzy drugiego do współdecydowania o istotnych sprawach dziecka, w tym w zakresie …. Nalezy wskażąc jakich np. wyboru szkoły, kierunku kształcenia, leczenia specjalistycznego, itp.

2. Miejsce zamieszkania dziecka /opieka naprzemienna

• u którego z rodziców dziecko będzie mieszkać,
• lub iż będzie miało opiekę naprzemienną (np. tydzień u matki, tydzień u ojca). W porozumieniu należy szczegółowo dookreślić sposób sprawowanej opieki.

3. Utrzymywanie kontaktów z dzieckiem

• terminy, częstotliwość i sposób kontaktów danego rodzica (weekendy, święta, wakacje, ferie, komunikacja telefoniczna lub online),
• miejsce kontaktów – w miejscu zamieszkania dziecka lub poza nim,
• sposób przekazywania dziecka,
• ustalenia dot. przygotowania dziecka do kontaktów (np. wyposażenia w niezbędne rzeczy typu ubrania, pieluchy, leki, sprzęt sportowy – narty, rower, rolki).

4. Utrzymanie dziecka

• wysokość, sposób i termin płatności alimentów, np. 1.500 zł do 10-ego każdego miesiąca na konto matki,
• ew. podział innych kosztów (np. zajęcia dodatkowe, wycieczki, leczenie, odzież i sprzęt sportowy, imprezy okolicznościowe), czy po połowie, w innych udziałach, czy każdy rodzic odpowiada za swoją działkę np. ojciec za naukę jazdy konnej.

5. Kwestie wychowawcze i zdrowotne

• ustalenia dotyczące wyboru szkoły, zajęć dodatkowych – hobby i korepetycji,
• zasady dotyczące wychowania, w tym praktyk religijnych, kontaktów z dalszą rodziną,
• uzgodnienia dotyczące zdrowia dziecka (np. wspólne decyzje o leczeniu, o aparacie ortodontycznym).

6. Zasady współpracy rodziców

• sposób podejmowania decyzji w ważnych sprawach (np. edukacja, zdrowie, paszport),
• wymiana informacji o dziecku (np. przez e-mail, zeszyt kontaktów),
• ustalenia dot. dokumentów dziecka – u którego z nich deponowane są dokumenty dziecka (paszport, dowód osobisty), dokumentacja medyczna, w szczególności książeczka zdrowia,
• ustalanie urlopów, wyjazdów zagranicznych dziecka (w tym zgoda na wyjazd zagraniczny),
• możliwość zmiany porozumienia w przyszłości w razie zmiany sytuacji dziecka.

Dlaczego warto zawrzeć porozumienie rodzicielskie?

Od lat praktykuję w sprawach rodzinnych i uważam, iż zawarcie porozumienia rodzicielskiego jest bardzo ważne i istotne, dlaczego? Przede wszystkim ze względu na:

1. Dobro małoletniego dziecka

• zawarcie porozumienia wprowadza pewne określone schematy i zasady działania,
• dziecko ma poczucie stabilności i bezpieczeństwa,
• uregulowanie kontaktów i formy komunikacji zwykle zwalnia dziecko (zwłaszcza starsze) z funkcji „pośrednika” między rodzicami,
• wspólne decyzje rodziców dają dziecku poczucie, iż przez cały czas ma oboje rodziców zaangażowanych w jego życie, którzy dla jego dobra są w stanie współdziałać.

2. Ułatwienie i przyspieszenie postępowania sądowego

• dobrze przygotowane porozumienie powoduje, iż sąd dochodzi do przekonania, iż rodzice są w stanie współdziałać dla dobra dziecka, a tym samym nie ma konieczności przeprowadzania obszernego postępowania dowodowego np. wywiadów kuratorskich, opinii biegłych z OZSS czy COS, przesłuchiwania licznych świadków,
• rodzice mają realny wpływ na ustalenia dot. istotnych kwestii dziecka np. władzy rodzicielskiej, formy i czasu kontaktów, wysokości alimentów, podziału w partycypowaniu w ponadprzeciętnych kosztach utrzymania dziecka,
• zawarcie porozumienia w sprawach rozwodowych, ma często również przełożenie na wyciszenie konfliktu małżeńskiego i prowadzi do zgodnego żądania stron o zaniechaniu orzekania o winie.

3. Zmniejszenie konflikty między rodzicami

• jasne zasady dot. kontaktów, alimentów i formy sprawowania opieki zapobiegają późniejszym nieporozumieniom na tle ich wykonywania,
• rodzice mają określony sposób komunikacji z dzieckiem i ze sobą, np. przez e-mail lub aplikację,
• pomaga utrzymać partnerskie relacje rodzicielskie mimo zakończenia związku.

4. Elastyczność i możliwość dostosowania porozumienia

• rodzice mogą dopasować ustalenia zawarte w porozumieniu do potrzeb dziecka i swoich możliwości (np. pracy, szkoły),
• w razie zmiany sytuacji ustalenia zawarte w porozumieniu łatwiej zmienić (np. dziecko dorośnie, któreś z rodziców się przeprowadzi).

5. Ogranicza koszty i stres

• zawarcie porozumienia przyspiesza postepowanie sądowe albo w ogóle eliminuje konieczność jego prowadzenia = niższe koszty (krótszy proces) lub ich brak (brak procesu),
• eliminuje konieczność długotrwałego postępowania sądowego, w tym słuchania świadków, wysłuchania dziecka przed sądem, poddania rodziców i dziecka opinii biegłych z OZSS, co z pewnością jest mniej obciążające psychiczne dla całej rodziny.

Reasumując, praktykując w sprawach z zakresu prawa rodzinnego stwierdzam, iż warto zawrzeć porozumienie rodzicielskie. Plan wychowawczy to jedno z najlepszych rozwiązań po rozstaniu rodziców, gdy obojgu zależy na dobru dziecka, powoduje przede wszystkim ustalenie jasnych i klarownych zasad funkcjonowania dziecka i rodziców po rozstaniu, eliminuje lub ogranicza sytuacje konfliktowe między rodzicami, gwarantuje każdemu z rodziców realny wpływ na treść rozstrzygnięć, pozwala na dostosowanie rozstrzygnięć do indywidualnych potrzeb dziecka i rodziców.

Adwokat Ewelina Papaj – Gajek

Katowice, dnia 20 paźdsziernika 2025 r.