Prawo do zasiłku dla bezrobotnych a wiek przedemerytalny

Zasiłek dla bezrobotnych a wysokość wynagrodzenia

Starosta (dalej: Organ) decyzją z 6.6.2024 r., działając w oparciu o art. 104 KPA oraz art. 71 ust. 1 ustawy z 20.4.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 475; dalej: PromZatrU) uznał K.K. (dalej: Skarżąca) za osobę bezrobotną i jednocześnie odmówił przyznania prawa do zasiłku dla bezrobotnych. W uzasadnieniu wskazał, iż w okresie 18 miesięcy bezpośrednio poprzedzających dzień rejestracji, łącznie przez 365 dni, podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy była niższa niż minimalne wynagrodzenie za pracę.

Decyzją z 9.7.2024 r. Wojewoda (dalej: Organ Odwoławczy) utrzymał w mocy ww. decyzję i przywołał art. 71 ust. 1 pkt 1 i 2 lit. c PromZatrU, zgodnie z którym prawo do zasiłku dla bezrobotnych przysługuje bezrobotnemu za każdy dzień kalendarzowy od dnia zarejestrowania się we adekwatnym powiatowym urzędzie pracy (dalej: PUP), o ile w okresie 18 miesięcy bezpośrednio poprzedzających dzień zarejestrowania, łącznie przez okres co najmniej 365 dni, opłacał składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności lub współpracy, z zastrzeżeniem art. 104b ust. 2 PromZatrU, przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę. Z analizy akt sprawy wynika, iż Skarżąca nie spełniła ww. warunku, gdyż w okresie 18 miesięcy bezpośrednio poprzedzających rejestrację w PUP nie wykazała odpowiedniego okresu, wynoszącego co najmniej 365 dni, uprawniającego do przyznania zasiłku dla bezrobotnych. Do ww. okresu nie można zaliczyć żadnego dnia wykonywania przez Skarżącą umowy zlecenia, bo podstawa wymiaru składek była niższa niż minimalne wynagrodzenie za pracę.

Stan prawny

WSA w Poznaniu zwrócił uwagę na stan prawny, znajdujący zastosowanie w rozpatrywanej sprawie i wskazał, iż zgodnie z art. 71 ust. 1 pkt 2 lit. c PromZatrU, prawo do zasiłku przysługuje bezrobotnemu za każdy dzień kalendarzowy od dnia zarejestrowania się we adekwatnym PUP, z zastrzeżeniem art. 75 PromZatrU, o ile w okresie 18 miesięcy bezpośrednio poprzedzających dzień zarejestrowania, łącznie przez okres co najmniej 365 dni świadczył usługi na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do których zgodnie z KC stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo współpracował przy wykonywaniu tych umów, przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę w przeliczeniu na okres pełnego miesiąca, z zastrzeżeniem art. 104b ust. 2 PromZatrU.

Stosownie zaś do art. 104b ust. 1 PromZatrU, pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne nie opłacają składek na Fundusz Pracy przez okres 12 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę, za osoby zatrudnione, które ukończyły 50 rok życia i w okresie 30 dni przed zatrudnieniem pozostawały w ewidencji bezrobotnych PUP. Składki na Fundusz Pracy, o których mowa w art. 104 ust. 1 PromZatrU, opłaca się za osoby wymienione w art. 104 ust. 1 pkt 1-3 PromZatrU, które nie osiągnęły wieku wynoszącego co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn (art. 104b ust. 2 PromZatrU).

Istota rozpatrywanej sprawy

WSA w Poznaniu podkreślił, iż istota sporu w rozpoznawanej sprawie dotyczy schematy rozstrzygnięcia Organu w przedmiocie odmowy przyznania Skarżącej prawa do zasiłku dla bezrobotnych.

Zwolnienie z oskładkowania a wiek przedemerytalny

WSA w Poznaniu wskazał, iż podstawa opłacanych przez Skarżącą składek była niższa niż 100% minimalnego wynagrodzenia. Niemniej jednak, okoliczność opłacania przez Skarżącą niższych składek ZUS nie może skutkować odmową przyznania wnioskowanego świadczenia. WSA w Poznaniu wskazał, iż w momencie ukończenia 55-tego roku życia Skarżąca, z mocy prawa, została zwolniona z obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy. Innymi słowy, obowiązek ten ustał. Do tej kwestii Organy w ogóle się nie odniosły, pomimo, iż Skarżąca urodziła się w 1965 r.

WSA w Poznaniu wskazał na pogląd NSA (wyrok z 26.8.2022 r., I OSK 378/22, Legalis), zgodnie z którym odesłanie w art. 71 ust. 1 pkt 2 lit. c PromZatrU do art. 104b ust. 2 PromZatrU powoduje, iż warunek przyznania prawa do zasiłku, w postaci osiągania wynagrodzenia w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, ma znaczenie wtedy, gdy od wypłacanego wynagrodzenia istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy. Jeśli takiego obowiązku nie ma, to zdaniem NSA, przeszkodą do przyznania bezrobotnemu prawa do zasiłku nie może być wysokość wynagrodzenia w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę. Wysokość wynagrodzenia ma znaczenie jedynie w kontekście wysokości składek na Fundusz Pracy, z którego finansowane są zasiłki (art. 108 ust. 1 pkt 26 PromZatrU). Jeśli zatem nie ma obowiązku odprowadzania składek na Fundusz Pracy, to wysokość osiąganego wynagrodzenia, w kontekście prawa do zasiłku, nie ma znaczenia. Za taką wykładnią przemawia również cel wprowadzenia art. 104b PromZatrU, którym było m.in. utrzymanie aktywności zawodowej osób w wieku przedemerytalnym. Taki cel ww. nowelizacji wynika wprost z uzasadnienie projektu ustawy z 19.12.2008 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2009 r. Nr 6, poz. 33), dostępnego na stronie internetowej Sejmu RP (druk sejmowy Nr 1196). WSA w Poznaniu podziela ww. pogląd NSA.

Ponadto WSA w Poznaniu zauważył, iż rozwiązanie z art. 71 ust. 1 pkt 2 lit. c PromZatrU, w połączeniu z art. 104b ust. 2 PromZatrU staje się dla ich adresatów swoistą pułapką, której, kierując się PromZatrU, adresat nie może uniknąć. Nie można bowiem zaakceptować rozwiązania, które przyznając zwolnienie z obowiązku uiszczania składek na Fundusz Pracy, równocześnie wprowadza za to sankcję. Literalna wykładnia art. 71 ust. 1 pkt 2 lit. c PromZatrU nie jest zgodna z art. 2 Konstytucji RP. Narusza ona również zasadę równości obywateli wobec prawa. Nie ma żadnego aksjologicznego uzasadnienia dla wprowadzenia zróżnicowania skutków zwolnienia (z mocy prawa) od obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy. WSA w Poznaniu, raz jeszcze wskazał, iż warunek przyznania prawa do zasiłku w postaci osiągania wynagrodzenie w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia ma znaczenie jedynie wtedy, gdy od wypłacanego wynagrodzenia istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy. jeżeli takiego obowiązku nie ma, to przeszkodą do przyznania bezrobotnemu prawa do zasiłku nie może być wysokość wynagrodzenia w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Rozstrzygnięcie WSA w Poznaniu

WSA w Poznaniu podkreślił, iż Organ Odwoławczy – odmawiając przyznania Skarżącej prawa do zasiłku dla bezrobotnych – poprzestał tylko na literalnej wykładni art. 71 ust. 1 pkt 2 lit. c PromZatrU, która – w kontekście ww. poglądów orzecznictwa – nie jest prawidłowa. Doszło więc do błędnej wykładni ww. przepisu.

WSA w Poznaniu uznał, iż decyzja Organu Odwoławczego musi zostać wyeliminowana z obrotu prawnego. Mając na uwadze powyższe, WSA w Poznaniu uchylił – działając na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a PostAdmU – ww. decyzję. Jednocześnie WSA w Poznaniu wskazał, iż Organ Odwoławczy, rozpoznając ponownie sprawę, zobowiązany jest do uwzględnienia zaprezentowanej powyżej wykładni.

Komentarz