13 godzin temu
- Projekt wprowadza system wymagań dla asystentów obejmujący odpowiednie szkolenia i weryfikację posiadania niezbędnych kwalifikacji i kompetencji, zapewnienie dostępności do usługi, zasady finansowania usługi, a także swobodę wyboru przez osobę z niepełnosprawnością podmiotu świadczącego dla niej usługę asystencji.
- Nowe regulacje mają na celu wprowadzenie rozwiązań zapewniających precyzyjne usługi wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami, które będą adekwatne do ich potrzeb.
- Projekt jest w tej chwili na etapie opiniowania.
Cel projektu ustawy
Celem projektu ustawy o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami jest systemowe uregulowanie dostępu do formy wsparcia, jaką jest asystencja osobista. Procedowane regulacje mają umożliwić niezależne życie osobom wymagającym intensywnego wsparcia w codziennym funkcjonowaniu. Projekt jest odpowiedzią na zobowiązania wynikające z unormowań zawartych w ratyfikowanej przez Polskę w 2012 roku Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami.
Usługa asystencji osobistej
Usługa asystencji osobistej polega na indywidualnym wsparciu osób z niepełnosprawnościami w wykonywaniu codziennych czynności, których osoby te nie mogą realizować na równi z innymi osobami. Procedowana ustawa ma na celu aktywne włączenie i umożliwianie pełnego udziału osobom z niepełnosprawnością w życiu społecznym oraz zawodowym. w tej chwili dostęp do takich usług jest uzależniony od lokalnych programów i projektów, co powoduje, iż osoby z niepełnosprawnościami w różnych regionach kraju mają nierówny dostęp do niezbędnego wsparcia. Asystencja osobista pozwala osobom z niepełnosprawnościami na podejmowanie i realizowanie decyzji dotyczących ich codziennego życia, co jest najważniejsze dla ich niezależności i aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym. Pozwala to na ograniczenie systemowej dyskryminacji oraz wsparcie w pełnieniu ról społecznych i zawodowych, które bez tej pomocy będą niemożliwe do realizacji.
Prawo do skorzystania z usługi asystencji osobistej
Prawo do asystencji osobistej będą miały osoby z niepełnosprawnością posiadające obywatelstwo polskie lub cudzoziemcy legalnie mieszkający i przebywający na terenie kraju:
- w wieku 18-65 lat, posiadające orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, które uzyskają w skali poziomu potrzeby wsparcia łącznie co najmniej 80 punktów lub
- w wieku 13-18 lat, posiadające orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub orzeczenie o niepełnosprawności z określonymi wskazaniami.
Zgodnie z założeniami projektu po ukończeniu 65. roku życia osoba będzie miała prawo do asystencji osobistej do upływu okresu, na który została wydana decyzja. Korzystanie z tej usługi ma być bezpłatne, natomiast asystencja osobista będzie finansowana z budżetu państwa.
Ustalenie prawa do asystencji osobistej
Projekt zakłada, iż ustalanie prawa do asystencji osobistej odbywać się będzie poprzez złożenie wniosku do adekwatnego wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności. Podstawą do oceny potrzeb osoby z niepełnosprawnością w zakresie uzyskania prawa asystencji osobistej ma być formularz samooceny potrzeb w zakresie asystencji osobistej, wywiad w miejscu zamieszkania osoby, obserwacja. Na tej podstawie zespół ds. ustalania prawa do asystencji osobistej będzie wypełniał wystandaryzowany formularz ustalania prawa do asystencji osobistej, który umożliwi m.in. zróżnicowanie przyznanej liczby godzin asystencji osobistej w zależności od potrzeb użytkownika oraz wysokości stawek dla asystenta osobistego z uwagi na szczególne potrzeby osoby z niepełnosprawnością, np. komunikacja wspomagająca.
Zespół będzie składał się z dwóch członków, uprzednio szczegółowo przeszkolonych i certyfikowanych centralnie przez Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych. Ostateczna decyzja ustalająca prawo do asystencji osobistej będzie miała charakter decyzji administracyjnej, od której będzie możliwe odwołanie się do wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności. Od powtórnej oceny przysługiwać będzie odwołanie w drodze sądowej.
Swoboda wyboru podmiotu świadczącego asystencję osobistą
Procedowany projekt ustawy zakłada swobodę wyboru przez osobę z niepełnosprawnością podmiotu świadczącego dla niej usługę asystencji. Osoba z niepełnosprawnością będzie mogła sama wskazać asystenta realizatorowi, do zadań którego ma należeć m.in. rozliczanie wsparcia oraz monitorowanie jakości pracy asystentów osobistych. Jednak, jeżeli tego nie zrobi realizator usługi przedstawi jej co najmniej dwóch kandydatów zdolnych do świadczenia takich usług. Po wyborze asystenta, osoba z niepełnosprawnością, asystent i realizator podpisują umowę trójstronną.
Weryfikacja odpowiednich kwalifikacji i kompetencji asystentów osobistych
Projekt przewiduje wprowadzenie systemu wymagań dla asystentów obejmujący weryfikację posiadania odpowiednich kompetencji. Szkolenia dla asystentów osobistych będą elementem systemu, który ma zapewnić uniwersalną jakoś usług na terenie całego kraju. Asystentem osobistym będzie mogła zostać jedynie osoba, która posiada odpowiednie kwalifikacje:
- asystenta osoby niepełnosprawnej, opiekuna osoby starszej, opiekuna medycznego, pedagoga, psychologa, terapeuty zajęciowego, pracownika socjalnego, pielęgniarki, fizjoterapeuty lub
- ma co najmniej 6-miesięczne udokumentowane doświadczenie w udzielaniu bezpośredniego wsparcia osobom z niepełnosprawnościami.
Etap legislacyjny
Zgodnie z informacjami Rządowego Centrum Legislacji, projekt jest w tej chwili na etapie opiniowania. Ustawa ma wejść w życie 1.7.2026 r, z wyjątkiem:
- art. 4 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 oraz art. 6 ust. 2, które wchodzą w życie 1.1.2027 r.;
- art. 25-31, które wchodzą w życie z dniem 1.1.2026 r.;
- art. 32-35 oraz art. 60, które wchodzą w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia;
- art. 36-44, które wchodzą w życie 5.5.2026 r.
