Prokura łączna – czym jest?

Osoby prowadzące działalność gospodarczą mogą w pewnym momencie rozwoju swojego biznesu spotkać się z pojęciem prokury, a szczególnie z jej specyficznym rodzajem, tzn. prokury łącznej. Co to takiego? Na jakich zasadach działa? Jak się jej udziela i jakie konsekwencje to rodzi? Na te i inne pytania odpowiedzi znajdują się poniżej.

Prokura – definicja

Prokura jest specjalnym rodzajem pełnomocnictwem udzielanym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, udzielane osobie fizycznej posiadającej pełną zdolność do czynności prawnych (tzw. prokurentowi). Obejmuje ono umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Z czynności tych wyłączone jest zbywanie i obciążanie przedsiębiorstwa i nieruchomości, co do których konieczne jest pełnomocnictwo szczególne. Prokury nie można przenieść na inną osobę. Istnieje natomiast możliwość udzielenia przez prokurenta innej osobie pełnomocnictwa rodzajowego do określonej kategorii czynności albo szczególnego do poszczególnej czynności.

Zasadne może wydawać się pytanie – po co udziela się prokury? Przede wszystkim po to, by delegować na prokurenta część obowiązków związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa i w ten sposób usprawnić proces zarządzania biznesem, przyspieszyć jego rozwój itd.

Czym jest prokura łączna?

Kodeks cywilny wyróżnia trzy rodzaje prokury:

• samoistną – określana również jako oddzielna lub samodzielna – pozwalająca prokurentowi działać samodzielnie;
• oddziałową – zakres umocowania prokurenta ograniczony jest do zakresu spraw wpisanych do rejestru oddziału przedsiębiorstwa.
• łączną.

Ta ostatnia dotyczy sytuacji, gdy specjalnego pełnomocnictwa udziela się więcej niż jednemu prokurentowi. W tym przypadku dla dokonania czynności prawnej konieczne jest współdziałanie wszystkich osób, którym udzielona została prokura.

Przed nowelizacją ustawy prokura łączna funkcjonowała poniekąd w dwóch trybach, tzn. uprawniała do działania wyłącznie wraz z drugim prokurentem lub uprawniała do działania z drugim prokurentem oraz jednocześnie z członkiem zarządu lub wspólnikiem spółki. Aktualnie zgodnie z zapisami art. 109⁴ § 1¹ Kodeksu cywilnego funkcjonuje instytucja prokury niewłaściwej, nazywanej też mieszanej lub nieprawidłowej. Polega ona na udzieleniu specjalnego pełnomocnictwa określonej osobie z tym zastrzeżeniem, iż taki prokurent może działać tylko wspólnie z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania handlowej spółki osobowej.

Kwestia prokury łącznej niewłaściwej wzbudzała zresztą wiele sporów i kontrowersji. Sąd Najwyższy uchwałą składu siedmiu sędziów SN z dnia 30 stycznia 2015 r. (skuteczną do 31 grudnia 2016 r. włącznie) stwierdził, iż wpis do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym jednego prokurenta z zastrzeżeniem, iż może on działać tylko łącznie z członkiem zarządu, jest niedopuszczalny. W ten sposób uznano prokurę łączną niewłaściwą za niezgodną z prawem. Uchwała ta jest jednak bezprzedmiotowa, gdyż obowiązująca od 1 stycznia 2017 roku ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców (Dz.U. z 2016 r. poz. 2255), dopuściła ten rodzaj prokury i oficjalnie ją zalegalizowała.

Ustanowienie a udzielenie prokury

Ustanowienie i udzielenie prokury nie jest tym samym. Zgodnie z obowiązującymi przepisami ustanowienie traktowane jest jako czynność z zakresu prowadzenia spraw spółki. Podejmowana jest więc przez wspólników upoważnionych do podejmowania takich decyzji lub przez zarząd. Z kolei udzielenie to czynność z zakresu reprezentacji spółki – następuje na podstawie uprzednio podjętej decyzji, która najczęściej ma formę uchwały zarządu.

W przypadku spółek osobowych decyzja o ustanowieniu prokurenta będzie należała do wspólników mających prawo prowadzenia spraw spółki. Nieco inaczej ma to miejsce w spółkach kapitałowych. Tam ustanowienie prokury decydują wszyscy członkowie zarządu. Udzielenie prokury natomiast odbywa się w drodze jednostronnego oświadczenia woli osoby uprawnionej.

Z instytucji prokury mogą skorzystać przede wszystkim podmioty figurujące na liście przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, ale także do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (przy czym w ostatnim przypadku nie ma możliwości udzielenia prokury łącznej niewłaściwej).

Jakie są konsekwencje udzielenia prokury?

Podstawową konsekwencją udzielania prokury jest nadanie określonej osobie upoważnienia do przeprowadzenia wszelkich czynności sądowych i pozasądowych związanych z funkcjonowaniem określonej działalności gospodarczej. Prokurent ma w jakiś sposób ograniczone możliwości działania, jednak prokura sama w sobie daje mu sporą władzę i sposobność na wpłynięcie na przyszłość danego biznesu.

Co ważne – ustanowienie prokury łącznej nie może być traktowane jako ograniczenie prokury samej w sobie. Każdy z prokurentów łącznych jest w takim układzie osobą upoważnioną do wykonania danych czynności związanych z firmą o ustawowo określonym zakresie umocowania. Tu jednak istotę stanowi fakt, iż prawo dokonywania wspomnianych czynności nie może być realizowane samodzielnie. Niezbędne jest współdziałanie z pozostałymi prokurentami.

W przypadku prokury łącznej – o tym, iż upoważnienie ma taki charakter decyduje oświadczenie mocodawcy. W przeciwnym razie mamy do czynienia z prokurą samoistną udzieloną oddzielnie kilku osobom. Prokura łączna działa w taki sposób, iż staje się skuteczna tylko przy wymaganym współdziałaniu prokurentów – wszystkich lub przynajmniej części z nich (treść prokury powinna określać, ile osób reprezentujących przedsiębiorcę potrzeba do skutecznego złożenia oświadczenia woli).

Ustanie prokury

Do odwołania prokury wystarcza oświadczenie jednego wspólnika lub członka zarządu. Nie ma konieczności zaistnienia zgody pozostałych członków zarządu czy też uchwały wspólników. Formalnie takie odwołanie przybiera zwykle formę jednostronne oświadczenia bez wskazywania przyczyn odwołania.

Prokura wygasa także na skutek wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru, ogłoszenia upadłości, otwarcia likwidacji oraz przekształcenia przedsiębiorcy. Podobne skutki powstają po śmieci prokurenta. W przypadku śmierci przedsiębiorcy możliwe jest wcześniejsze zastrzeżenie, iż w takiej sytuacji prokurent staje się zarządcą sukcesyjnym. Wygaśnięcie prokury powoduje też częściowa lub całkowita utrata rzez przedsiębiorcę umiejętności czynności prawnych.

Kwestie dotyczące prokury, a szczególnie prokury łącznej, choć regulowane przez prawo, budzą wiele wątpliwości czy choćby kontrowersji. W przypadku zaistnienia konieczności skorzystania z tego rodzaju instytucji prawnej, warto zwrócić się po profesjonalną pomoc. Nasza Kancelaria specjalizuje się m.in. w obsłudze prawnej firm. Jesteśmy w stanie przeprowadzić Państwa przedsiębiorstwo przez cały proces ustalania i udzielania prokury, a także odpowiedzieć na wszelkie pytania związane z tym procesem.

Zapraszamy do kontaktu.

[email protected]

71 737 37 22

Kancelaria prawna Sobota Jachira – Radca prawny Wrocław