Przełomowe zmiany w sektorze telekomunikacyjnym – usługi i sieci niepubliczne wyjęte spod regulacji

10 listopada 2024 r. polski sektor telekomunikacyjny przeszedł istotną reformę związaną z wejściem w życie nowej ustawy – Prawo Komunikacji Elektronicznej (PKE), która zastąpiła obowiązujące przez ponad dwie dekady Prawo telekomunikacyjne. Z jednej strony nowa ustawa rozszerzyła zakres regulacji na podmioty, które dotychczas funkcjonowały poza obszarem nadzoru. Z drugiej jednak – co jest rzadkością w polskim systemie prawnym – zlikwidowała obciążenia regulacyjne dla części przedsiębiorców, całkowicie wyłączając ich spod reżimu nowych przepisów. W praktyce oznacza to, iż niektóre podmioty zostały zwolnione z obowiązków, które wcześniej nakładało na nie Prawo telekomunikacyjne.

Z czego wynika ta zmiana?

Zmiany dotyczące obowiązków części przedsiębiorców mogą nie być widoczne na pierwszy rzut oka. Wynikają one bowiem z subtelnej, ale istotnej modyfikacji definicji przedsiębiorcy telekomunikacyjnego (art. 2 pkt 40 PKE). Zmiana sprowadza się do doprecyzowania, iż w zakres tego pojęcia wchodzą jedynie przedsiębiorcy świadczący publicznie dostępne usługi telekomunikacyjne lub dostarczający publiczną sieć telekomunikacyjną.

Tym samym wraz z wejściem w życie PKE status przedsiębiorcy telekomunikacyjnego utraciły wszystkie podmioty, które świadczą wyłącznie niepubliczne usługi telekomunikacyjne lub dostarczają sieć niepubliczną. Do tej grupy mogą należeć m.in. podmioty świadczące usługi wyłącznie na rzecz spółek powiązanych w ramach grupy kapitałowej czy też świadczące usługi na terenie budynków biurowych lub handlowych. Oczywiście pod warunkiem, iż nie spełniają kryteriów uznania ich za usługi publicznie dostępne. Wcześniej – pod reżimem ustawy Prawo telekomunikacyjne – przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi byli wszyscy przedsiębiorcy świadczący usługi telekomunikacyjne, w tym również te niepubliczne.

Co ciekawe, jeszcze po wejściu w życie ustawy PKE kwestia zawężenia kręgu podmiotów kwalifikujących się jako przedsiębiorcy telekomunikacyjni budziła pewne wątpliwości na rynku. W uzasadnieniu do PKE znalazło się bowiem stwierdzenie, iż definicja przedsiębiorcy telekomunikacyjnego nie ulega zmianie wobec definicji z Prawa telekomunikacyjnego, co stało w sprzeczności z treścią samej ustawy. Rozbieżność ta najprawdopodobniej wynikała z tego, iż projekty PKE były publikowane kilkukrotnie, a w początkowych wersjach definicja przedsiębiorcy telekomunikacyjnego rzeczywiście nie ulegała zmianie. Dopiero na późniejszych etapach prac legislacyjnych została doprecyzowana, co skutkowało wyłączeniem części podmiotów spod regulacji. W aktualnej wersji ustawy zmiana ta jest jednoznaczna i ponadto została potwierdzona w oficjalnych wypowiedziach UKE.

Konsekwencje dla przedsiębiorców „już nie telekomunikacyjnych”

Przedsiębiorcy, którzy wraz z wejściem w życie przepisów PKE utracili status przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, są uprawnieni do złożenia wniosku o wykreślenie ich z rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych.

Wyłączenie spod rygoru PKE wiąże się również ze zwolnieniem ze wszystkich obowiązków wynikających z tego statusu. Są to przede wszystkim obowiązki informacyjne wobec Prezesa UKE oraz obowiązki na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa oraz bezpieczeństwa i porządku publicznego (tzw. obowiązki obronne), w szczególności obowiązki w sytuacjach szczególnych zagrożeń oraz związane z utrzymaniem sieci.

Zmiana prowadzi więc do uproszczenia działalności oraz znaczących oszczędności, wynikających z braku realizacji ww. wymogów. Jest to zdecydowanie krok w dobrą stronę, ponieważ w przypadku przedsiębiorców świadczących usługi niepubliczne realizacja tych obowiązków bywała nie tylko trudna, ale często niemożliwa lub niecelowa. W praktyce prowadziło to do niepotrzebnych komplikacji i obciążeń, które nie przynosiły realnych korzyści ani przedsiębiorcom, ani organom nadzorczym.

Publiczne vs. niepubliczne – gdzie leży granica

Zgodnie z PKE publicznie dostępna usługa telekomunikacyjna to „usługa telekomunikacyjna dostępna dla ogółu użytkowników” (art. 2 pkt 46 PKE). Ustawa nie definiuje natomiast pojęcia niepublicznej usługi telekomunikacyjnej. W konsekwencji można przyjąć, iż niepubliczne usługi telekomunikacyjne to wszystkie te, które nie spełniają kryteriów usługi publicznie dostępnej, czyli takie, które nie są adresowane do ogółu użytkowników.

Warto jednak zaznaczyć, iż samo ograniczenie dostępności nie zawsze oznacza, iż dana usługa nie będzie uznana za publiczną. Decydujące mogą być warunki, na jakich świadczona jest usługa, oraz sposób, w jaki przedsiębiorca oferuje ją na rynku.

Wyzwania interpretacyjne i ryzyko błędnej kwalifikacji

Co ważne, ostateczna decyzja dotycząca charakteru usługi należy do organu regulacyjnego. Z uwagi na to istnieje ryzyko, iż dana usługa, choćby będąc ograniczoną do określonej z góry grupy odbiorców, może zostać uznana za publicznie dostępną usługę telekomunikacyjną, o ile zostanie określona w taki sposób albo jej zakres będzie taki, iż powinno się ją traktować jako usługę publicznie dostępną.

Dlatego przedsiębiorcy, którzy dotychczas byli objęci obowiązkami wynikającymi z PT ze względu na świadczenie usług niepublicznych, powinni, przed podjęciem decyzji o dostosowaniu działalności lub wykreśleniu się z rejestru, dokładnie przeanalizować charakter swoich usług.

Zawarta w PKE definicja usług publicznych pozostawia bowiem pewne pole do interpretacji, co może rodzić wątpliwości w zakresie prawidłowej kwalifikacji usług. Dlatego zaleca się dokładne przeanalizowanie każdej usługi, aby upewnić się, iż rzeczywiście ma ona charakter wyłącznie niepubliczny. Należy pamiętać, iż niedopełnienie obowiązków wynikające z błędnej kwalifikacji może skutkować dotkliwymi konsekwencjami finansowymi – kary pieniężne sięgają choćby 3% przychodu osiągniętego przez ukarany podmiot w poprzednim roku kalendarzowym.