Rzecznik Generalny TSUE Maciej Szpunar 22 lutego 2024 r. przedstawił w sprawie C-135/23 opinię dotyczącą interpretacji pojęcia ‘publicznego udostępniania’ utworów. Jednym z wyzwań stojących przed Rzecznikiem Generalnym było doprecyzowanie znaczenia tego pojęcia z zachowaniem spójności z bogatym orzecznictwem TSUE związanym z tą instytucją prawną.
GEMA – niemiecka organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi wystąpiła przeciwko zarządcy budynku mieszkalnego (GL) z roszczeniem odszkodowawczym z tytułu naruszenia prawa autorskiego. GEMA podnosiła, iż zarządca ten udostępniał najemcom mieszkań odbiorniki telewizyjne wyposażone w anteny wewnętrzne pozwalające na odbiór sygnału telewizyjnego i korzystanie z określonych programów.
Rozpatrujący tę sprawę Amtsgericht Potsdam (sąd rejonowy w Poczdamie) zwrócił się do TSUE z następującym pytaniem prejudycjalnym: „Czy ma miejsce publiczne udostępnianie w rozumieniu art. 3 dyrektywy 2001/29[1], gdy zarządca budynku mieszkalnego udostępnia w nim odbiorniki telewizyjne, z których każdy odbiera programy za pośrednictwem anteny wewnętrznej, bez centralnego odbiornika w celu przekazania sygnałów?”.
Jak przypomniał Rzecznik Generalny, Trybunał w swoim dotychczasowym orzecznictwie rozróżniał pojęcie (publicznego) udostępniania od zwykłego dostarczania urządzeń do wykonywania lub odbierania takiego udostępniania[2]. Konieczne jest zatem rozstrzygnięcie, czy działanie zarządcy, który nie dokonuje transmisji sygnału telewizyjnego do wynajmowanych mieszkań, a jedynie udostępnia najemcom odbiorniki telewizyjne oraz anteny wewnętrze skonfigurowane w sposób umożliwiający odbiór sygnału telewizji naziemnej[3], można zakwalifikować jako zwykłe dostarczanie urządzeń. Rzecznik Generalny zauważył, iż taka kwalifikacja byłaby logicznie powiązana w szczególności z rozumowaniem przyjętym w wyroku Stim i SAMI[4], w którym TSUE stwierdził, iż zwykłym dostarczaniem urządzeń jest wynajmowanie samochodów wyposażonych w odbiorniki radiowe. Zdaniem Rzecznika Generalnego kluczowych różnic między tymi dwoma przypadkami należy jednak poszukiwać w rozmyślności i nieodzowności działania użytkownika. O ile podmioty, które wynajmują samochody, nie mają wpływu na to, iż odbiorniki radiowe są standardowo montowane w samochodach i powiązane z systemami sterowania tych pojazdów, to zarządca budynku celowo i z własnej woli zainstalował w mieszkaniach odbiorniki telewizyjne z antenami, aby umożliwić najemcom dostęp do programów telewizyjnych.
Rzecznik Generalny uznał, iż działanie zarządcy jest analogiczne do sytuacji, w której podmiot prowadzący hotel rozprowadza sygnał do pokoi hotelowych wyposażonych w odbiorniki telewizyjne podłączone do anteny centralnej (czynność taka została uznana za publiczne udostępnianie w wyroku TSUE ws. SGAE[5]). W opinii podkreślono, iż nie należy przypisywać istotnego znaczenia różnicy pomiędzy anteną centralną a antenami wewnętrznymi. Decydujące dla stwierdzenia publicznego udostępniania utworów powinno być w takich przypadkach stwierdzenie celowego udostępniania przez użytkownika programów telewizyjnych nowej publiczności, która bez takiego działania nie mogłaby z nich korzystać (zwłaszcza w przypadku najmu na krótkie okresy, gdy najemcy nie byliby w stanie odebrać sygnału bez dostarczenia im odbiornika przez zarządcę).
Ostatecznie Rzecznik Generalny zaproponował, by Trybunał uznał, iż działanie zarządcy GL stanowi wkroczenie w prawo autorów do zezwalania na publiczne udostępnianie, chyba iż najemcy ustanowią w mieszkaniach swoje główne lub dodatkowe miejsce zamieszkania.
Wyrok, który zostanie wydany w sprawie C-135/23, prawdopodobnie dookreśli zasadę neutralności technologicznej stosowaną przez TSUE w wykładni prawa autorskiego. Opinia Rzecznika Generalnego zawiera niewątpliwie wnikliwą analizę problemu przedstawionego w pytaniu prejudycjalnym, w tym pod kątem sprawiedliwego traktowania użytkowników, i może stanowić doskonałą bazę dla rozstrzygnięcia Trybunału.
[1] Dyrektywa 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym (Dz. U. UE. L. z 2001 r. Nr 167, str. 10 z późn. zm.).
[2] Zwykłe dostarczanie nie stanowi publicznego udostępniania w rozumieniu art. 3 dyrektywy 2001/29; por. motyw 27 dyrektywy 2001/29; wyrok TS z 20.04.2023 r. ws. Blue Air Aviation, C-775/21, C-826/21; ECLI:EU:C:2023:307).
[3] Sygnał telewizji naziemnej był dostępny na obszarze, na którym znajdował się budynek.
[4] Wyrok TS z 2.04.2020 r. ws. C-753/18 (ECLI:EU:C:2020:268). Rzecznik Generalny powoływał również inne wyroki TSUE, w których poszczególne działania uznawane były za zwykłe dostarczanie urządzeń np. zainstalowanie na pokładzie środka transportu sprzętu nagłaśniającego i systemu umożliwiającego rozpowszechnianie muzyki tła (wyrok TS z 20.04.2023 r. ws. Blue Air Aviation, C-775/21, C-826/21; ECLI:EU:C:2023:307).
[5] Wyrok TSUE z 7.12.2006 r. ws. C-306/05, ECLI:EU:C:2006:764.
