Recydywa w zakresie przestępstw komunikacyjnych

Opis stanu faktycznego

Sąd Rejonowy w P. wyrokiem z 26.5.2022 r., II K 330/20, uznał W.B. za winnego czynu z art. 178a § 1 i 4 KK, polegającego na prowadzeniu, 25.4.2020 r. w P., na drodze publicznej pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości, będąc wcześniej prawomocnie skazanym za taki sam czyn – i za to na podstawie art. 178a § 4 KK wymierzył mu karę 10 miesięcy pozbawienia wolności, a na podstawie art. 42 § 3 KK orzekł wobec niego dożywotni zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych.

Powyższy wyrok uprawomocnił się bez zaskarżenia 3.6.2022 r.

Kasację nadzwyczajną od tego wyroku na korzyść skazanego W.B. wniósł Prokurator Generalny, który zarzucił rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisów prawa karnego procesowego, a mianowicie art. 366 § 1 KPK i art. 410 KPK.

W konkluzji Prokurator Generalny wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w P.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu kasacji Prokuratora Generalnego wniesionej na korzyść skazanego, uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu w P. do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie SN

Zdaniem Sądu Najwyższego kasacja Prokuratora Generalnego okazała się oczywiście zasadna, co skutkowało jej uwzględnieniem w całości w trybie opisanym w art. 535 § 5 KPK.

Trafnie podniósł skarżący, iż warunkiem odpowiedzialności za przestępstwo z art. 178a § 4 KK jest uprzednia prawomocna karalność sprawcy za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo za jedno z przestępstw określonych w art. 173 KK, art. 174 KK, art. 177 KK lub art. 355 § 2 KK, popełnionych w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, albo dopuszczenie się prowadzenia pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, iż dla przypisania odpowiedzialności sprawcy, na podstawie art. 178a § 4 KK, za czyn popełniony w warunkach „recydywy w zakresie przestępstw komunikacyjnych” niezbędne jest dokonanie poprawnych ustaleń co do uprzedniej jego karalności w zakresie typów wskazanych w tym przepisie, opartych w razie potrzeby także na analizie akt postępowań wykonawczych w sprawach, w których zapadły wyroki skazujące go za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo za przestępstwa określone w art. 173 KK, art. 174 KK, art. 177 KK lub art. 355 § 2 KK, popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 5.7.2022 r., V KK 212/22, Legalis; z 30.12.2020 r., V KK 504/20, Legalis).

Sąd Rejonowy w P. zaskarżonym wyrokiem przypisał W.B. popełnienie przestępstwa z art. 178a § 1 i § 4 KK, wskazując w opisie, iż oskarżony był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości. Sąd ten zaliczył na rozprawie na podstawie art. 405 § 2 i § 3 KPK w poczet materiału dowodowego między innymi kartę karną aktualną na 20.4.2022 r. Z danych o karalności uzyskanych na etapie postępowania sądowego wynikało, iż oskarżony był wielokrotnie skazany z art. 178a § 1 KK:

1. wyrokiem Sądu Rejonowego w P. z 10.11.2021 r., II K 673/20, prawomocnym 18.11.2021 r. – za czyn z art. 178a § 1 i § 4 KK (który na mocy wyroku Sądu Najwyższego z 5.7.2022 r., V KK 212/22, Legalis, został uchylony, a sprawę przekazano temu sądowi rejonowemu do ponownego rozpoznania);
2. wyrokiem Sądu Rejonowego w P. z 15.11.2021 r., II K 605/21, prawomocnym 1.12.2021 r. – za czyn z art. 178a § 1 KK;
3. wyrokiem Sądu Rejonowego w P. z 9.11.2021 r., II K 537/20, prawomocnym 8.12.2021 r. – za czyn z art. 178a § 1 KK.

W przedmiotowej sprawie Sąd Rejonowy w P. w sentencji wyroku zaniechał wskazania, który konkretnie wyrok stał się podstawą zaostrzenia odpowiedzialności karnej na podstawie art. 178a § 4 KK. Tymczasem wymienione w karcie karnej wyroki zapadły i uprawomocniły się już po dacie popełnienia czynu przypisanego oskarżonemu w kwestionowanym w tej chwili orzeczeniu, a więc po 25.4.2020 r. W tej zaś sytuacji nie mogły wpływać na zaostrzenie kwalifikacji prawnej przestępstwa przez przyjęcie, iż oskarżony dopuścił się czynu z art. 178a § 4 KK, a to wobec tego, iż nie można przyjąć, aby był on uprzednio (w dacie popełnienia inkryminowanego czynu) prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości. Można wnioskować (jak to czyni skarżący), iż Sąd Rejonowy w P. oparł się na wyroku tegoż sądu z 22.12.2014 r. w sprawie II K 542/14 – na którym opierał się także wyrok Sądu Rejonowego w P. z 10.11.2021 r. w sprawie II K 673/20, którym skazano oskarżonego za czyn z art. 178a § 1 i 4 KK, a więc przy przyjęciu, iż doszło do ponownego skazania osoby prowadzącej pojazd mechaniczny w warunkach z art. 42 § 3 KK. Tymczasem powyższe rozstrzygnięcie w dacie orzekania przez sąd meriti, tj. 26.5.2022 r., uległo już zatarciu z mocy prawa – dlatego też doszło do uchylenia wyroku tego sądu z 10.11.2021 r. na mocy wyroku Sądu Najwyższego z 5.7.2022 r. w sprawie V KK 212/22, Legalis. Przestępstwo przypisane wyrokiem Sądu Rejonowego w P. z 22.12.2014 r., II K 542/14, za czyn z art. 178a § 4 KK, uległo bowiem zatarciu 20.2.2021 r. – a więc jeszcze przed datą orzekania w niniejszej sprawie.

Zgodnie z mającym zastosowanie w niniejszej sprawie art. 76 KK w przypadku orzeczenia kary więzienia z warunkowym zawieszeniem jej wykonania zatarcie skazania następuje po upływie 6 miesięcy od zakończenia okresu próby, ale zawsze dopiero – o ile orzeczono – po wykonaniu, darowaniu lub przedawnieniu wykonania grzywny lub środka karnego, przepadku lub środka kompensacyjnego albo wykonaniu środka zabezpieczającego. Podobnie Sąd Najwyższy wskazał w sprawie V KK 212/22, Legalis dotyczącej W.B., iż trzyletni okres próby w sprawie II K 542/14 powinien upłynąć 30.12.2017 r.

Środki karne wykonano: 6.2.2015 r. w postaci podania wyroku do publicznej wiadomości; 23.11.2015 r. w postaci świadczenia pieniężnego; 22.8.2016 r. dotyczący zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych. Oznacza to, iż z uwagi na treść art. 76 KK zatarcie skazania za przestępstwo przypisane wyrokiem Sądu Rejonowego w P. z 22.12.2014 r. w sprawie II K 542/14 powinno nastąpić 30.6.2018 r.

Dodatkowo należy zauważyć, iż wyrokiem Sądu Rejonowego w W. z 27.4.2017 r. W.B. został uznany za winnego popełnienia czynu z art. 244 KK, za który wymierzono mu karę 8 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 20 godzin miesięcznie, którą skazany wykonał 20.2.2018 r. Zgodnie z art. 108 KK, o ile skazany po rozpoczęciu, ale przed upływem okresu wymaganego do zatarcia skazania ponownie popełnił przestępstwo, dopuszczalne jest tylko jednoczesne zatarcie wszystkich skazań. Skoro zatem zatarcie skazania za przestępstwo z art. 244 KK nastąpiło 20.2.2021 r. (tj. z upływem 3 lat od wykonania kary – vide art. 107 § 4 KK), to także przestępstwo przypisane wyrokiem Sądu Rejonowego w P. z 22.12.2014 r., II K 542/14, za czyn z art. 178a § 4 KK uległo zatarciu 20.2.2021 r.

W związku z powyższym brak było w niniejszej sprawie podstaw do przyjęcia zaostrzonej odpowiedzialności W.B., określonej w art. 178a § 4 KK, bowiem w dacie orzekania, tj. 26.5.2022 r., uprzednie skazanie uległo już zatarciu. W tym momencie czasowym mimo wielokrotnej karalności za czyn z art. 178a § 1 KK trzy wyroki skazujące za takie przestępstwo jeszcze się nie uprawomocniły, a poprzednie skazania właśnie uległy zatarciu.

Komentarz