Renta z tytułu niezdolności do pracy – kiedy i komu przysługuje?

O tym jakie przesłanki musi spełnić ubezpieczony pracownik, aby taką rentę uzyskać przeczytasz w niniejszym artykule.

Przesłanki nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy

Niezdolność do pracy dotyczy osoby, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania umiejętności pracy po przekwalifikowaniu. Niezdolność do pracy dzieli się na:

• niezdolność całkowitą – dotyczy osoby, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy;
• niezdolność częściową – dotyczy osoby, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Renta z tytułu niezdolności do przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

• jest niezdolny do pracy,
• ma wymagany staż ubezpieczeniowy, czyli okres składkowy i nieskładkowy,
• niezdolność do pracy powstała w okresach podlegania ubezpieczeniu rentowemu albo nie później niż w ciągu osiemnastu miesięcy od ustania tytułu rodzącego obowiązek ubezpieczenia.

A co z wypadkiem w drodze do lub z pracy?

Zgodnie z przepisem art. 57b ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, o ile droga ta była najkrótsza i nie została przerwana. Jednakże uważa się, iż wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo iż droga została przerwana o ile przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a także wówczas, gdy droga, nie będąc drogą najkrótszą, była dla ubezpieczonego, ze względów komunikacyjnych, najdogodniejsza.

Za drogę do pracy lub z pracy uważa się oprócz drogi z domu do pracy lub z pracy do domu również drogę do miejsca lub z miejsca:

• innego zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego;
• zwykłego wykonywania funkcji lub zadań zawodowych albo społecznych;
• zwykłego spożywania posiłków;
• odbywania nauki lub studiów.

Bez wątpienia zatem wypadek, który zdarzył się w drodze do lub z pracy i przez który doszło do całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy pracownika, może być przesłanką do zakwalifikowania ubezpieczonego do renty z tytułu niezdolności do pracy. Jednakże warto pamiętać, iż o wypadku przy pracy, do pracy i z pracy decydować tylko okoliczności faktycznego spornego zdarzenia.

Zastanawiasz się jak postępować, gdy pracownik ulegnie wypadkowi podczas pracy wykonywanej zdalnie ? jeżeli tak, to przeczytaj ten artykuł.

Wymagany okres składkowy i nieskładkowy

Warunek uprawniający do renty z tytułu niezdolności do pracy dotyczący posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy, wynoszący łącznie co najmniej:

• rok – o ile niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;
• 2 lata – o ile niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;
• 3 lata – o ile niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;
• 4 lata – o ile niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;
• 5 lat – o ile niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

W razie niezdolności powstałej po przekroczeniu 30. roku życia 5-letni okres składkowy lub nieskładkowy powinien przypadać w ciągu ostatniego 10-lecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. Do tego 10-letniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej.

Jeżeli ubezpieczony nie osiągnął okresu składkowego i nieskładkowego, warunek posiadania wymaganego okresu uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej oraz do dnia powstania niezdolności do pracy miał, bez przerwy lub z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy, okresy składkowe i nieskładkowe.

Renta stała i okresowa

Osobie, która spełnia przesłanki do nabycia renty z tytułu niezdolności do pracy przysługuje:

• renta stała – o ile niezdolność do pracy jest trwała;
• renta okresowa – o ile niezdolność do pracy jest okresowa.

Ile wynosi renta z tytułu niezdolności do pracy?

Renta dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy wynosi:

• 24% kwoty bazowej, o której mowa w art. 19
• po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych;
• po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych;
• po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresu brakującego do pełnych 25 lat okresów składkowych oraz nieskładkowych, przypadających od dnia zgłoszenia wniosku o rentę do dnia, w którym rencista osiągnąłby wiek emerytalny 60 lat.

Z kolei renta dla osoby częściowo niezdolnej do pracy wynosi 75% renty dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy.

Osobie, której przy ustalaniu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy uwzględniono okresy pracy w gospodarstwie rolnym, to wysokość tej renty oblicza się z uwzględnieniem liczby lat i miesięcy tych okresów, w wymiarze przyjętym do ustalenia prawa do renty. Rentę taką wypłaca się z Funduszu, z tym iż koszty tych rent podlegają odpowiedniej refundacji:

• w części odpowiadającej uwzględnionym okresom pracy w gospodarstwie rolnym – z funduszu emerytalno-rentowego określonego w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników;
• w części odpowiadającej podwyższeniu do kwoty świadczenia najniższego – z budżetu państwa.

Powstanie i ustanie prawa do świadczenia

Powstanie prawa do świadczenia

Prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa, z zastrzeżeniem tego, iż o ile ubezpieczony pobiera zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne lub wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wypłacane na podstawie przepisów Kodeksu pracy, prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty szkoleniowej powstaje z dniem zaprzestania pobierania tego zasiłku, świadczenia lub wynagrodzenia.

Ustanie prawa do świadczenia

Prawo do świadczeń ustaje:

• gdy ustanie którykolwiek z warunków wymaganych do uzyskania tego prawa;
• ze śmiercią osoby uprawnionej.

Zastanawiasz się czym jest renta socjalna i kto się może o nią ubiegać ? jeżeli tak, to kliknij tutaj.

Podsumowanie

Renta z tytułu niezdolności do pracy ma na celu niewątpliwie zapewnienie środków utrzymania ubezpieczonemu pracownikowi, który jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego z powodu pogorszenia się stanu zdrowia w sposób trwały bądź częściowy stał się niezdolny do pracy. Tym samym istotą renty z tytułu niezdolności do pracy jest zapewnienie środków finansowych do utrzymania. Przede wszystkim, aby pracownik mógł nabyć rentę z tytułu niezdolności do pracy musi być ubezpieczony, a jego niezdolność musi zostać stwierdzona przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych niezdolności do pracy.

A jeżeli chcesz wiedzieć czym jest choroba zawodowa pracownika, to przeczytaj ten artykuł.

Adrianna Glapiak,
Autorka tekstów prawnych na ifirma.pl

Prawnik posiadająca wieloletnie doświadczenie w doradztwie prawnym oraz podatkowym. Na co dzień swoją wiedzę i doświadczenie poszerza dzięki pracy jako specjalista do spraw prawnych, a czas wolny poświęca na podnoszeniu kwalifikacji w zakresie aspektów prawnych w e-commerce i social mediach oraz szeroko pojętym prawie autorskim.