Rozwiązanie umowy o pracę – wszystko, co musisz wiedzieć!

Nawiązanie stosunku pracy

W pierwszej kolejności należy odnieść się do czynności, jaką jest nawiązanie stosunku pracy. Stosunek pracy powstaje w momencie zawarcia umowy o pracę między pracodawcą a pracownikiem. Taka umowa to nic innego jak czynność prawna dwustronna, na mocy której pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Należy zapamiętać, iż niedopuszczalne jest zastąpienie umowy o pracę inną umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy charakterystycznych dla umowy o pracę, czyli wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę.

Przepisy prawa pracy regulują trzy rodzaje umów o pracę:

• umowę o pracę na okres próbny
• umowę o pracę na czas określony
• umowę o pracę na czas nieokreślony.

Co ważniejsze, każdą z powyżej wskazanych umów można rozwiązać w trybie przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy, poprzez:

• rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumienia stron
• rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem
• rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia
• rozwiązanie umowy o pracę z upływem czasu, na który została zawarta.

Umowa o pracę może również przestać obowiązywać, gdy stosunek pracy po prostu wygaśnie wskutek ustawowych okoliczności, np. z powodu śmierci pracodawcy lub pracownika.

Rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumienia stron

Porozumienie stron w przedmiocie rozwiązania umowy o pracę ma na celu uzyskanie dla strony występującej z taką propozycją jak najkorzystniejszych dla siebie warunków zakończenia współpracy. Jako iż takie porozumienie powinno przynieść korzyść każdej ze stron, dlatego zawarcie porozumienia wymaga zgodnego oświadczenia woli obu stron stosunku pracy. Taki dokument może być zawarty w dowolnej formie i w każdym momencie istnienia stosunku pracy.

Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem

Wypowiedzenie umowy o pracę to jednostronne oświadczenie woli, które może być złożone przez pracownika lub pracodawcę w każdym czasie. Taki dokument powoduje ustanie stosunku pracy z upływem jego okresu wypowiedzenia.

Rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia to powszechnie znane zwolnienie dyscyplinarne albo niezwłoczne zwolnienie pracownika. Przykładowo, pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w przypadku:

• ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych;
• popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, o ile przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem;
• zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku;
• jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa:
• dłużej niż 3 miesiące, gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy,
• dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące, gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub o ile niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową;
• w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż te wymienione powyżej i trwającej dłużej niż 1 miesiąc.

Rozwiązanie umowy o pracę z upływem czasu, na który została zawarta

Rozwiązanie umowy o pracę z upływem czasu, na który została podpisana, może dotyczyć wyłącznie umowy o pracę na okres próbny albo umowy o pracę na czas określony.

Wygaśnięcie umowy o pracę

Umowa o pracę wygasa w przypadkach określonych w kodeksie oraz w przepisach szczególnych, przykładowo w przypadku:

• śmierci pracownika;
• śmierci pracodawcy;
• tymczasowego aresztowania pracownika.

Ograniczenie dopuszczalności wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę

Przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie umowy o pracę lub jej rozwiązanie bez wypowiedzenia przez pracodawcę, przyczyny uzasadniającej przygotowanie do wypowiedzenia lub rozwiązania umowy bez wypowiedzenia albo przyczyny zastosowania działania mającego skutek równoważny z rozwiązaniem umowy o pracę nie może stanowić:

• wystąpienie przez pracownika z wnioskiem, o zmianę rodzaju umowy o pracę na umowę o pracę na czas nieokreślony lub o bardziej przewidywalne i bezpieczne warunki pracy
• pozostawanie w stosunku pracy z innym pracodawcą lub jednoczesne pozostawanie w stosunku prawnym będącym podstawą świadczenia pracy innym niż stosunek pracy, chyba iż ograniczenia w tym zakresie wynikają z odrębnych przepisów albo zachodzi podejrzenie prowadzenia działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy
• dochodzenie przez pracownika udzielenia informacji, przykładowo o warunkach zatrudnienia
• skorzystanie z prawa do odbywania i pokrywania przez pracodawcę kosztów obowiązkowych szkoleń pracowników

Forma rozwiązania umowy o pracę

Umowa o pracę może zostać rozwiązana w formie:

• pisemnej;
• zdalnej – online.

Pisemna forma wypowiedzenia umowy o pracę

Co do zasady, w myśl ustawy z dnia 26 czerwca 1964 r. – Kodeks pracy, w szczególności art. 30 § 3 „Oświadczenie każdej ze stron o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie”.

Dodatkowo warto zwrócić uwagę na przepis art. 300 Kodeksu pracy, który stanowi, iż w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, o ile nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy.

Z kolei przepis art. 78 Kodeksu cywilnego stanowi, iż do zachowania pisemnej formy czynności prawnej wystarczy złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli. Do zawarcia umowy wystarczy wymiana dokumentów obejmujących treść oświadczeń woli, z których każdy jest podpisany przez jedną ze stron lub dokumentów, z których każdy obejmuje treść oświadczenia woli jednej ze stron i jest przez nią podpisany.

Forma zdalna – online wypowiedzenia umowy o pracę

Natomiast w przedmiocie czynności prawnej wyrażonej elektronicznie, to w myśl przepisu art. 78 (1) Kodeksu cywilnego:

• do zachowania elektronicznej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci elektronicznej i opatrzenie go kwalifikowanym podpisem elektronicznym [por. §1];
• oświadczenie woli złożone w formie elektronicznej jest równoważne z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej [por. §2].

Pracodawca może zwolnić pracownika online, ale będzie to poprawne dopiero wtedy, kiedy podpisze pismo podpisem elektronicznym, albowiem dla zachowania skuteczności wypowiedzenia konieczne jest złożenie oświadczenia woli w postaci elektronicznej i opatrzenie go kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Oznacza to, iż rozwiązanie umowy o pracę może nastąpić choćby dzięki maila.

Podsumowanie

Kodeks pracy przewiduje zamknięty katalog sposobów rozwiązania umowy o pracę, co oznacza, iż poza tymi ustawowo wymienionymi możliwościami rozwiązania stosunku pracy, nie można w żaden inny sposób zakończyć pracy. Co ważne, tryb rozwiązania umowy o pracę jest wpisywany w świadectwie pracy.

A jeżeli chcesz dowiedzieć się, czym jest świadectwo pracy, to zapoznaj się z naszym artykułem „Świadectwo pracy – czym jest dokument wydawany przez pracodawcę po ustaniu stosunku pracy?”.