Rządowe tarcia w sprawie stażu

Tak wynika z deklaracji Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej do projektu nowelizacji Kodeksu pracy.

Zmiany są konieczne

Przypomnijmy, iż staż pracy ma wpływ m.in. na długość urlopu, wysokość dodatku za wysługę lat czy uprawnienie do nagrody jubileuszowej. Nie ma natomiast znaczenia w kontekście emerytalnym.

Zmiany w tym obszarze zapowiadała już jakiś czas temu w rozmowie z „Rz” nr 29/2024 minister rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk. Przyznawała wówczas, iż problemem jest niedostateczna lub w ogóle niepodejmowana walka z takimi patologiami rynku pracy, jak uśmieciowienie zatrudnienia. „Jedną z konsekwencji takiego stanu jest staż pracy osób, które przez 10–20 lat pracowały na umowę zlecenia albo były na jednoosobowej działalności gospodarczej. Państwo traktuje je jak osoby, które nic nie robiły” – mówiła szefowa resortu.

Zadeklarowała jednocześnie rozpoczęcie prac w celu uregulowania tej sytuacji. W efekcie we wspomnianym projekcie rząd definiuje staż pracy na nowo. Będą do niego wliczane m.in. okresy pracy na zleceniu i działalności.

ZUS ma uwagi

Uwagi do projektu ma m.in. organ rentowy. W swoim stanowisku wskazuje, iż nie wszystkie umowy zlecenia czy o świadczenie usług rodziły obowiązek ubezpieczeń, a w konsekwencji zleceniobiorca, który je wykonywał, musiał być zgłoszony do ZUS. Organ rentowy w swojej opinii wymienia te sytuacje. I tak, z tytułu umów zawartych przed 14.1.2000 r. zleceniobiorcy podlegali ubezpieczeniom, o ile zostały one (umowy) zawarte z jednym zleceniodawcą na czas dłuższy niż 14 dni, a okres przerwy między nimi wynosił mniej niż 60 dni. Natomiast w odniesieniu do okresu sprzed 1999 r. ZUS zwraca uwagę, iż może nie być w posiadaniu danych dotyczących okresów podlegania ubezpieczeniom czy podstaw wymiaru składek zleceniobiorców w sytuacji, gdy podmiot zatrudniający dokonywał rozliczeń bezimiennych, zgodnie z obowiązującymi w tym okresie przepisami. Zakład podkreśla także, iż nie dysponuje informacjami o okresach wykonywania umów zlecenia przez studentów i uczniów do ukończenia 26. roku życia, ponieważ nie podlegają oni zgłoszeniom do ubezpieczenia w ZUS. Nie ma też danych dotyczących okresów wykonywania umowy zlecenia, jeżeli jest realizowana na rzecz własnego pracodawcy. W efekcie, w przypadku okresów niepodlegających zgłoszeniu ZUS nie będzie miał możliwości wydania zaświadczenia potwierdzającego wspominane wyżej okresy.

W odniesieniu do tej uwagi resort rodziny zadeklarował, iż ją uwzględni. Jak wskazuje, to na pracowniku spoczywać będzie ciężar udowodnienia okresu zatrudnienia niepodlegającego zgłoszeniu do ZUS – na zasadach ogólnych reguł dowodowych, jak ma to miejsce w odniesieniu do okresu zatrudnienia przebytego za granicą. Natomiast zaliczenia okresów na podstawie dokumentów przedłożonych przez pracownika będzie dokonywał pracodawca.

Krytyka wewnątrz rządu

Okazuje się też, iż nie tylko biznes ma wątpliwości co do zasadności wprowadzanych zmian. W protokole rozbieżności znalazły się bowiem uwagi ministra rozwoju i technologii oraz ministra obrony narodowej, które podnoszą tę kwestię.

I tak, szef MRiT podnosi, iż projektowana regulacja może spowodować istotne zwiększenie obciążeń finansowych przedsiębiorców. Chodzi m.in. o wcześniejsze nabycie przez pracownika prawa do 26 dni urlopu, które wiąże się z wydatkami związanymi ze znalezieniem zastępcy w tym czasie. Spowoduje też konieczność wypłaty dodatku za wieloletnią pracę w podwyższonej wysokości, o ile przepisy zakładowe go przewidują czy też niekiedy nagrody jubileuszowej lub odprawy. Kluczowe, w ocenie MRiT jest zatem rozważenie ograniczenia proponowanych zmian tylko do celów uzyskania niektórych uprawnień, w szczególności dostępu do stanowisk wymagających potwierdzonego doświadczenia.

W podobnym tonie wypowiada się też szef MON. On też jest za ograniczeniem w ten sposób zasięgu oddziaływania projektowanych zmian. Zwraca też uwagę, iż dopuszczenie przenoszenia elementów z jednego systemu (cywilnoprawnego) na drugi (pracowniczy) tylko w jednym kierunku może doprowadzić do niekorzystnych zmian na szeroko rozumianym rynku pracy.

Etap legislacyjny: Komitet Stały RM