Składka zdrowotna 2025/2026

1 tydzień temu

Inicjatywa zmian

Obowiązujące przepisy ustawy z 27.8.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 146; dalej: ŚOZŚrPubU), regulujące instytucję składki zdrowotnej dla przedsiębiorców, z perspektywy tej grupy ubezpieczonych tworzą nieefektywny i zwiększający koszty prowadzenia działalności gospodarczej mechanizm, w którym przedsiębiorca, opodatkowujący dochody z działalności gospodarczej na zasadach ogólnych − tj. w oparciu o skalę podatkową (ok. 50% podatników rozliczających dochody z działalności gospodarczej) lub w formie podatku liniowego − zmuszony jest do prowadzenia odrębnej ewidencji księgowej dla celów prawidłowego ustalenia podstawy składki zdrowotnej.

Wyrażony w obowiązującym brzmieniu ŚOZŚrPubU mechanizm normatywny ustalania podstawy wymiaru składki miesięcznej oraz dokonywania rocznego rozliczenia składki zdrowotnej należnej od przedsiębiorców tworzy dodatkowo wiele problemów.

Zmniejszenie składki zdrowotnej

Od 2025 r. minimalna podstawa składki zostanie zmniejszona do poziomu 75% minimalnego wynagrodzenia. Do przepisów, które przewidują, iż przychody ze sprzedaży środków trwałych (np. nieruchomości) nie będą wchodziły do podstawy naliczania składki zdrowotnej, dodana zostanie rządowa autopoprawka. Zakłada ona zmniejszenie minimalnej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dla przedsiębiorców.

Minimalna składka na ubezpieczenie zdrowotne

Dopiero w autopoprawce zaproponowano obniżenie w 2025 r. minimalnej składki na ubezpieczenie zdrowotne dla przedsiębiorców opłacających podatek dochodowy na zasadach określonych według skali podatkowej, według 19% stawki podatku, i opłacających podatek dochodowy z kwalifikowanych praw własności intelektualnej.

Roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne nie będzie mogła być niższa od kwoty stanowiącej iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i 75% minimalnego wynagrodzenia.

Natomiast podstawa wymiaru składki za dany miesiąc nie będzie mogła być niższa od kwoty 75% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego. Natomiast dla osób stosujących opodatkowanie w formie karty podatkowej podstawę wymiaru miesięcznej składki zdrowotnej będzie stanowić kwota 75% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu 1 stycznia danego roku.

Sposób rozliczenia

Dla osób rozliczających się na zasadach ogólnych przy zastosowaniu skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 226; dalej: PDOFizU), w formie podatku liniowego, o którym mowa w art. 30c PDOFizU, oraz osób, które opłacają w tym samym roku kalendarzowym podatek dochodowy na zasadach określonych w art. 30ca PDOFizU, projekt ustawy przewiduje stałą, niską składkę, która będzie wynosić od 9% od 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę w przypadku przedsiębiorców osiągających w danym miesiącu dochód do wysokości progu ustalanego jako iloczyn liczby miesięcy prowadzenia działalności gospodarczej w danym roku kalendarzowym oraz półtorakrotności przeciętnego wynagrodzenia.

Po przekroczeniu tak ustalanego progu składka na ubezpieczenie zdrowotne wyniesie dodatkowo 4,9% od dochodu stanowiącego nadwyżkę ponad proponowany próg. Składka na ubezpieczenie zdrowotne przedsiębiorców opłacających podatek we wskazanych formach, którzy osiągają przeciętnie wysokie dochody, będzie więc składała się z dwóch elementów:

części zryczałtowanej, obliczanej od postawy wymiaru odpowiadającej kwocie 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę, oraz
części urealnionej, która będzie obliczana od dochodu stanowiącego nadwyżkę ponad proponowany próg.

Ryczałt

Dla osób rozliczających się ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych projekt przewiduje stałą, niską składkę wynoszącą od 9% od 75% minimalnego wynagrodzenia w przypadku przedsiębiorców osiągających w danym miesiącu przychód do wysokości progu ustalanego jako iloczyn liczby miesięcy prowadzenia działalności gospodarczej w danym roku kalendarzowym oraz trzykrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. Po przekroczeniu tak ustalonego progu składka na ubezpieczenie zdrowotne wyniesie dodatkowo 3,5% od przychodu z działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy z 20.11.1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 776), stanowiącego nadwyżkę ponad ten próg.

Powyższe rozwiązania powinny dać analogiczne efekty pozytywne jak w grupie przedsiębiorców rozliczających PIT według skali progresywnej oraz w formie podatku liniowego, przy jednoczesnym objęciu przedsiębiorców o wysokich przychodach zasadą wiążącą wysokość składki z osiąganym przychodem, jak ma to miejsce w przypadku skali progresywnej oraz podatku liniowego. Także dla tej grupy przedsiębiorców, ze względu na możliwość powstania części urealnionej składki zdrowotnej − obliczanej od przychodu stanowiącego nadwyżkę ponad proponowany próg − konieczne będzie utrzymanie obowiązku rocznego rozliczenia składki zdrowotnej

Karta podatkowa

Dla osób stosujących opodatkowanie w formie karty podatkowej proponowana jest niższa zryczałtowana składka zdrowotna wynosząca od 9% od 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Taka zmiana jest podyktowana względami sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konst) – nie ma bowiem powodów, dla których składka na ubezpieczenie zdrowotne tej grupy przedsiębiorców miałaby być wyższa niż przedsiębiorców stosujących skalę podatkową w PIT.

ZUS

Ustawa stanowi, iż w przypadku braku wywiązywania się przez przedsiębiorcę z obowiązku rozliczania składki zdrowotnej Zakład Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ZUS) będzie korzystał z kompetencji do ustalenia miesięcznej składki na ubezpieczenie społecznej od podstawy wymiaru wynoszącej 150% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego pierwszego dnia roku kalendarzowego.

Powyższa wysokość podstawy wymiaru składki zdrowotnej odpowiada należnej w każdym przypadku części zryczałtowanej składki na ubezpieczenie społeczne (obliczanej od 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę) oraz ewentualnej części urealnionej składki na ubezpieczenie zdrowotne, dla której ZUS będzie przyjmował kolejne 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Tak ustalana podstawa wymiaru dla przypadków nieprzekazywania informacji o miesięcznym dochodzie lub przychodzie z działalności gospodarczej do ZUS powinna skłonić przedsiębiorców o niskich i średnich dochodach do starannego wywiązywania się z obowiązku rozliczeniowego.

Optymistyczne statystyki

Ministerstwo prognozuje, iż na zmianie skorzysta około 934 tys. przedsiębiorców, między innymi osoby o najniższych dochodach lub stracie zaoszczędzą dzięki temu do około 105 zł miesięcznie. Koszt nowego rozwiązania dla budżetu państwa wyniesie około 945 mln zł. W budżecie na 2025 r. zarezerwowane zostały środki, które mają wyrównać wpływy do NFZ, zmniejszone po obniżeniu składki zdrowotnej.