1 rok temu
Zgodnie z art. 86 ust. 10 pkt. 2b ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 931; dalej: VATU), w przypadku WNT prawo do odliczenia podatku naliczonego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy. Zgodnie z art. 20 ust. 5 VATU jest to moment wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej, nie później jednak niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia. Warunkiem realizacji prawa do odliczenia jest jednak to, aby podatnik otrzymał fakturę dokumentującą dostawę towarów w terminie trzech miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy, a następnie, by uwzględnił kwotę podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w deklaracji podatkowej, w której jest on obowiązany rozliczyć ten podatek.
Ww. zasada to i tak istotny krok naprzód. Ustawa z 27.11.2020 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 2419; dalej: ZmVATU20) usankcjonowała to, co wynikało już wcześniej z wyroku TSUE z 18.3.2021 r., A. vs. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, C-895/19, Legalis. Szyk rozwarty przy WNT (ale też np. przy imporcie usług) został uznany z mocą wsteczną za niezgodny z prawem unijnym. Implementacja tego wyroku budzi jednak wątpliwości. Wszystko dlatego, iż owiana złą sławą „zasada trzech miesięcy” przez cały czas w pewnym zakresie obowiązuje. Oto bowiem podmiot dokonujący WNT przez cały czas powinien otrzymać fakturę w terminie trzech miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy. jeżeli więc rozpozna WNT bez faktury „w ciemno”, ale nie otrzyma jej na czas, niezbędna będzie korekta. Lepszym pomysłem jest więc czekanie na fakturę i wsteczne – ale neutralne – rozliczenie transakcji. I to właśnie ma się zmienić.
Szyk jeszcze mniej rozwarty
Zgodnie z zamysłem Ministerstwa Finansów możliwe ma stać się odliczenie podatku naliczonego przy WNT także bez posiadania przez podatnika faktury, o ile oczywiście bez tego dokumentu podatnik jest w stanie zidentyfikować, iż do transakcji doszło. Jedynym warunkiem odliczenia podatku naliczonego ma więc być uwzględnienie kwoty podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w deklaracji podatkowej, w której podatnik jest obowiązany rozliczyć podatek. To ważna zmiana dla podatników rozliczających WNT bez faktury, a więc piętnastego dnia miesiąca następującego po miesiącu dokonania dostawy.
Wejście w życie opisywanej zmiany sprawi, iż bezużyteczny stanie się art. 86 ust. 10g VATU, zgodnie z którym w przypadku rozliczenia WNT, ale nieotrzymania w terminie faktury, podatnik jest obowiązany do odpowiedniego pomniejszenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym upłynął ten termin. Bezużyteczny będzie też art. 86 ust. 10h VATU, zgodnie z którym otrzymanie przez podatnika faktury dokumentującej wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów w terminie późniejszym upoważnia podatnika do odpowiedniego powiększenia podatku naliczonego w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym podatnik uwzględnił kwotę podatku należnego z tytułu tego nabycia. Obydwa ww. przepisy mają więc zostać uchylone.
Ustawodawca zauważa, iż w przypadku, gdy podatnik po upływie 3 miesięcy od zadeklarowania WNT jest obowiązany do przejściowego (tj. do czasu uzyskania faktury) pomniejszenia podatku naliczonego, może to powodować wątpliwości odnośnie zgodności z zasadą neutralności podatku. Opisywane zmiany zakładają więc rezygnację z wymogu posiadania faktury dotyczącej WNT przy odliczaniu podatku naliczonego z tego tytułu. Zatem po zmianie faktura nie będzie formalnym warunkiem odliczenia podatku. Powyższe spowoduje, iż podatek naliczony i należny z tytułu WNT będą zawsze rozliczane dokładnie w tym samym okresie rozliczeniowym, a w konsekwencji VAT od WNT będzie mógł być dla podatnika w pełni neutralny. Zmiana zlikwiduje konieczność monitorowania, czy termin 3 miesięcy na otrzymanie faktury został przekroczony. Tym samym nowelizacja ma na celu pełniejsze urzeczywistnienie unijnej zasady neutralności VAT. Będzie także stanowić istotne uproszczenie dla przedsiębiorców.
Czy nie można było tak od razu? Przecież Ministerstwo Finansów zmieniało już (choć wcale nie z własnej woli) przepisy dotyczące szyku rozwartego przy WNT. Przy pierwszej okazji nie posunęło się jednak do wprowadzenia pełnej neutralności WNT (tak jak to ma miejsce chociażby przy imporcie usług). W uzasadnieniu do SLIM VAT 2 czytamy, iż „w odniesieniu do prawa do odliczenia podatku naliczonego w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, przez cały czas utrzymany pozostanie warunek otrzymania faktury, w terminie trzech miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy. Należy wskazać, iż w wyroku w sprawie C-895/19 TSUE nie zakwestionował istniejącego warunku”.
Dotychczasowe podejście skłaniało podatników do celowego deklarowania podatku należnego z tytułu WNT po terminie, tj. dopiero w przypadku, gdy podatnik uzyska fakturę poprzez korektę odpowiedniej deklaracji podatkowej. Nie opłacało się zupełnie rozpoznawać obowiązku podatkowego w WNT bez otrzymania faktury, skoro przez cały czas w takiej sytuacji powinna ona spłynąć w ciągu trzech miesięcy, aby podatek naliczony został odliczony. jeżeli nie, podatnik musiał dokonać zwykle dwóch korekt i czasowo ponieść ciężar podatku. Przy opóźnionej fakturze lepiej od razu ująć WNT neutralnie (choć w drodze korekty) – tak jak to zostało opisane chociażby w interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z 18.3.2022 r., 0112-KDIL1 3.4012.21.2022.1.MR, Legalis. Po wejściu w życie opisywanych zmian nie będzie już potrzeby opóźniania rozliczeń WNT oraz dokonywania korekt. SLIM VAT to faktycznie niekwestionowane uproszczenie życia.
