2 lat temu
Postępowanie przed WSA
WSA w Warszawie oddalił skargę J.K. na decyzję Wojewody, dotyczącą postępowania w sprawie ustalenia odszkodowania za działkę. Odpis sentencji wyroku przesłano pełnomocnikowi skarżącej, organowi oraz uczestnikom postępowania: Wójtowi Gminy W. i F.K. – mężowi skarżącej. Przesyłka skierowana do F.K. została zwrócona z adnotacją, iż adresat zmarł. Po wniesieniu skargi kasacyjnej przez J.K. Sąd uzyskał z Urzędu Stanu Cywilnego w W. skrócony aktu zgonu F.K., a następnie zobowiązał jego żonę do udzielenia informacji, czy przeprowadzono postępowanie spadkowe po zmarłym oraz czy znani są następcy prawni. Pełnomocnik J.K. poinformował, iż postępowanie spadkowe nie zostało przeprowadzone i nie toczy się, oraz iż nie został sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia. Jednocześnie wskazał, iż następcami prawnymi F.K. są: jego żona, J.K., oraz dzieci – E.K. i A.P. Na podstawie art. 124 § 1 pkt. 1 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 329; dalej: PostAdmU) WSA w Warszawie zawiesił postępowanie sądowe do czasu ustalenia następców prawnych zmarłego uczestnika postępowania.
Zarzuty zażalenia
J.K. wniosła zażalenie, twierdząc, iż nie było podstaw do zawieszenia postępowania. W uzasadnieniu zażalenia podkreślono, iż F.K. zmarł przed wniesieniem skargi, zaś środek zaskarżenia obejmuje decyzję Organu jedynie w części, w której dotyczy ona skarżącej. Roszczenie o odszkodowanie z tytułu wywłaszczenia ma charakter podzielny, dlatego może być dochodzone niezależnie przez współuprawnionych, o ile nie łączy ich małżeńska wspólność majątkowa. Skoro decyzja Wojewody została skierowana do małżonków F.K. i J.K., to w odniesieniu do skarżącej dotyczyła ona 1/2 roszczenia o odszkodowanie, które nie weszło w skład masy spadkowej, i z mocy prawa stało się odrębnym majątkiem skarżącej. W konsekwencji spadkobiercom F.K. nie przysługuje przymiot uczestników postępowania, gdyż sprawa nie dotyczy ich interesu prawnego. W uzasadnieniu zażalenia podkreślono, iż wynik tej sprawy nie ma wpływu na roszczenie spadkobierców F.K. o ustalenie i wypłatę tej części odszkodowania, która weszła w skład masy spadkowej po zmarłym.
Przesłanki zawieszenia postępowania z uwagi na śmierć strony lub uczestnika
Zgodnie z art. 124 § 1 pkt. 1 PostAdmU sąd zawiesza postępowanie z urzędu m.in. w razie śmierci strony, przy czym na mocy art. 12 PostAdmU regulację tę należy stosować również w przypadku śmierci uczestnika postępowania. Z art. 33 § 1 PostAdmU wynika, iż uczestnikiem postępowania na prawach strony jest osoba, która brała udział w postępowaniu administracyjnym, a nie wniosła skargi, o ile wynik postępowania sądowego dotyczy jej interesu prawnego. W orzecznictwie sądowym podkreśla się, iż art. 124 § 1 pkt 1 PostAdmU obliguje sąd do zawieszenia postępowania w sprawie w przypadku śmierci strony lub uczestnika, niezależnie od podjęcia czynności mających na celu doprowadzenie do zgłoszenia się lub wskazania następców prawnych zmarłej osoby (zob. postanowienie NSA z 26.8.2011 r., II OZ 682/11, Legalis). Niezastosowanie się do tego obowiązku powoduje nieważność postępowania z przyczyny, o której mowa w art. 183 § 2 pkt. 5 PostAdmU (zob. postanowienie NSA z 17.05.2011 r., II OSK 847/10, Legalis).
Adnotacja poczty na zwrotnym poświadczeniu odbioru o śmierci adresata jest jedynie informacją umożliwiającą podjęcie czynności wyjaśniających. Przed wydaniem postanowienia o zawieszeniu postępowania z powodu śmierci strony lub uczestnika sąd musi uzyskać odpisu aktu zgonu. Tylko dokument wydany przez urząd stanu cywilnego potwierdza w sposób niebudzący wątpliwości, iż strona postępowania zmarła, i daje możliwość ustalenia dokładnej daty zgonu strony. Informacja ta jest niezbędna w świetle art. 124 § 2 PostAdmU, zgodnie z którym zawieszenie ma skutek od dnia zdarzenia, które je spowodowało (zob. postanowienie NSA z 23.1.2013 r., I OZ 6/13, Legalis).
Stanowisko NSA
NSA uchylił zaskarżone postanowienie, wyjaśniając, iż F.K. nie był uczestnikiem postępowania sądowoadministracyjnego. Z odpisu aktu zgonu F.K. wynika, iż zaskarżona decyzja została wydana ponad 3 miesiące po jego śmierci. W konsekwencji nie mógł on zostać uczestnikiem postępowania sądowoadministracyjnego, które zostało wszczęte na skutek skargi J.K., wniesionej ponad 4 miesiące po jego śmierci. Jeśli zgon uczestnika postępowania administracyjnego nastąpił przed dniem wniesienia skargi, to nie ma podstaw do uznania, iż fakt ten stanowi podstawę do zawieszenia postępowania sądowego wywołanego skargą. NSA podkreślił, iż śmierć strony lub uczestnika może zostać uznania za spełnienie wymogu warunkującego zawieszenie postępowania sądowego z urzędu wyłącznie wówczas, gdy dojdzie do niej w toku tego postępowania i dotyczy jego strony lub uczestnika, a nie strony postępowania administracyjnego, która zmarła przed zainicjowaniem postępowania sądowego.
