5 godzin temu
Stan faktyczny i prawny
Jedna z podatniczek wystąpiła do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z wnioskiem o interpretację indywidualną dotyczącą skutków podatkowych odpłatnego zbycia nieruchomości. Wskazała, iż w 2013 r. wraz z mężem darowała synowi nieruchomość nabytą latach 90. Warunkiem darowizny była umowa alimentacyjna i opieka nad rodzicami. W 2017 r., wobec rażącej niewdzięczności obdarowanego, darczyńcy odwołali darowiznę i odzyskali nieruchomość na mocy umowy notarialnej. W 2020 r. kobieta sprzedała nieruchomość, uznając, iż od nabycia (1990 r.) minęło ponad pięć lat, co wyłącza opodatkowanie z art. 10 ust. 1 pkt. 8 ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 163; dalej: PDOFizU).
Dyrektor KIS nie podzielił tej interpretacji. Uznał, iż odwołanie darowizny wywołuje skutki jedynie na przyszłość (ex nunc), a nie wstecz (ex tunc), i tym samym nowym nabyciem w sensie podatkowym jest data powrotnego przeniesienia własności – grudzień 2017 r. Zatem sprzedaż nieruchomości w styczniu 2020 r. nastąpiła przed upływem 5-letniego terminu i skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego.
Kobieta wniosła skargę do WSA w Gdańsku, w której zarzuciła fiskusowi naruszenie art. 10 ust. 1 pkt. 8 i art. 30e PDOFizU – poprzez błędną wykładnię pojęcia „nabycia”, a także art. 14c i art. 2a ustawy z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 111; dalej: OrdPU) – przez brak rozstrzygnięcia wątpliwości na korzyść podatnika (zasada in dubio pro tributario). Ponadto uważała, iż skarbówka przyjęła nieproporcjonalne obciążenie daninowe, przez co naruszyła art. 84 i 217 Konstytucji RP. Zdaniem podatniczki okres posiadania przed i po rozwiązaniu umowy powinien być sumowany. Skoro kobieta była właścicielką nieruchomości ponad 5 lat (1990–2013 i 2017–2020), cel przepisu został spełniony i sprzedaż nie powinna skutkować podatkiem.
Stanowisko WSA w Gdańsku
Sprawa trafiła na wokandę Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, który w wyroku z 16.3.2022 r., I SA/Gd 1225/21, Legalis, stanął po stronie skarżącej, uznając, iż decyzja Dyrektora KIS została wydana z naruszeniem przepisów prawa materialnego – w szczególności art. 10 ust. 1 pkt. 8 PDOFizU.
Sąd przyjął, iż przepis ten nie definiuje pojęcia „nabycia”, a jego wykładnia musi respektować zasady wynikające z Konstytucji RP, w tym zasadę zaufania do państwa prawa oraz pewności i proporcjonalności opodatkowania. Z tego względu nie jest dopuszczalne nadawanie przepisom podatkowym znaczeń wynikających wyłącznie z wykładni funkcjonalnej, o ile literalna treść nie wskazuje na taką konieczność. WSA wskazał, iż celem art. 10 ust. 1 pkt. 8 PDOFizU jest przeciwdziałanie spekulacyjnym transakcjom nieruchomościowym. Cel ten zostaje zrealizowany, jeżeli podatnik był właścicielem nieruchomości przez łącznie ponad 5 lat, choćby o ile własność była czasowo przeniesiona w drodze czynności nieodpłatnej, a następnie odzyskana. Choć Sąd zgodził się z Organem co do cywilnoprawnego charakteru skutku odwołania darowizny, tj. iż skutek rzeczowy następuje wyłącznie ex nunc, to jednocześnie uznał, iż dla celów podatkowych nie sposób ignorować całego okresu wcześniejszego posiadania. Odwołanie darowizny i powrotne nabycie nie mogą skutkować automatycznym „wyzerowaniem” biegu 5-letniego terminu z art. 10 ust. 1 pkt. 8 PDOFizU, jeżeli właściciel de facto dysponował nieruchomością przez ponad 25 lat.
Sąd zwrócił również uwagę, iż wykładnia przyjęta przez Dyrektora KIS narusza zasadę in dubio pro tributario (art. 2a OrdPU), gdyż penalizuje sytuację, która z perspektywy ekonomicznej i społecznej nie nosi znamion spekulacyjnego obrotu nieruchomościami, a wręcz przeciwnie – dotyczy osoby starszej, schorowanej, która odzyskała majątek i zbyła go w celu zabezpieczenia potrzeb bytowych. W efekcie WSA uznał, iż 5-letni termin, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt. 8 PDOFizU, został spełniony, a sprzedaż nieruchomości w styczniu 2020 r. nie powinna skutkować obowiązkiem zapłaty podatku.
Rozstrzygnięcie NSA
Z takim obrotem sprawy nie zgodził się z kolei fiskus, który skierował sprawę do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Ten w wyroku z 20.2.2025 r., II FSK 658/22, Legalis, uznał, iż ponowne nabycie nieruchomości przez skarżącą i jej męża stanowiło nowe „nabycie” w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt. 8 lit. a) PDOFizU. Oznacza to, iż 5-letni termin wyłączający opodatkowanie zbycia nieruchomości powinien być liczony od końca 2017 r., a nie od pierwotnego nabycia w 1990 r., jak twierdziła podatniczka. NSA przypomniał, iż ustawa podatkowa nie definiuje pojęcia „nabycie”, więc należy odwołać się do prawa cywilnego. W jego świetle przeniesienie własności nieruchomości następuje dopiero z chwilą zawarcia umowy w odpowiedniej formie – tutaj aktu notarialnego z 2017 r. Odwołanie darowizny, choćby jeżeli motywowane rażącą niewdzięcznością, nie działa wstecz (ex tunc), ale na przyszłość (ex nunc), co przesądza o konieczności traktowania powrotnego przeniesienia jako nowego aktu nabycia. Skutkiem jest powstanie przychodu podlegającego opodatkowaniu.
Wyrok NSA z 20.2.2025 r., II FSK 658/22, Legalis
