Zgodnie z art. 111 ust. 1 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 361; dalej: VATU) podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących. Wyjątki od przymusu fiskalizacji przewidują przepisy wykonawcze. w tej chwili wynikają one z rozporządzenia Ministra Finansów z 24.11.2023 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz.U. z 2023 r. poz. 2605; dalej: KasRejR).
Ministerstwo Finansów już rozpoczęło prace nad nowym rozporządzeniem. Nie jest to nic zaskakującego, bo takie prace dzieją się cyklicznie. Obecne zwolnienia obowiązują zresztą tylko do 31.12.2024 r. Często nowe rozporządzenia w dużej mierze powielają rozwiązania dotychczas istniejące. Tym razem jednak możemy spodziewać się kilku, ale za to dość istotnych zmian.
Sprzedaż w maszynach do obowiązkowej fiskalizacji
Obecnie zgodnie z poz. 39 załącznika do KasRejR, zwolniona z obowiązku fiskalizacji jest dostawa towarów przy użyciu urządzeń służących do automatycznej sprzedaży, które w systemie bezobsługowym przyjmują należność i wydają towar. Zwolnione z fiskalizacji na podstawie poz. 40 załącznika do KasRejR jest także świadczenie usług przy użyciu urządzeń, w tym wydających bilety, obsługiwanych przez klienta, które również w systemie bezobsługowym przyjmują należność w bilonie lub banknotach, lub innej formie (bezgotówkowej), o ile z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę lub czynność jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności zapłata dotyczyła.
Dziś zatem sprzedaż w urządzeniach samoobsługowych z zasady zwolniona jest z obowiązku fiskalizacji. Maszyny vendingowe i różnego rodzaju automaty nie muszą więc mieć funkcjonalności polegającej na drukowaniu i wydawaniu paragonów fiskalnych. Z zasady, bo są takie towary, których sprzedaż polega fiskalizacji obowiązkowo, choćby jeżeli dokonywana jest na urządzeniu automatycznym. Z tego względu, niezbędna jest np. fiskalizacja sprzedaży paliwa na stacjach samoobsługowych (§ 4 ust. 1 pkt 1) lit. l) KasRejR). Ale to przez cały czas wyjątek potwierdzający regułę. A dla sprzedawców w automatach różnego rodzaju jest to reguła póki co korzystna.
Ale to może się zmienić. Oto bowiem zgodnie z pomysłem resortu finansów, sprzedaż dokonywana w urządzeniach bezobsługowych i do automatycznej sprzedaży ma przejść drogę „z nieba do piekła fiskalizacji”. Z czynności w zasadzie całkowicie zwolnionych z konieczności wystawiania paragonów, sprzedaż tego rodzaju ma stać się obowiązkowo fiskalizowana, bez względu na to jaki towar czy usługa są przedmiotem sprzedaży.
Ministerstwo proponuję jednak, aby stosowanie ww. obowiązku było odroczone w czasie. Mianowicie, podmioty korzystające do tej pory ze zwolnienia z poz. 39 i 40 załącznika do KasRejR będą mogły wciąż je stosować, ale tylko w okresie od 1.1.2025 r. do 31.12.2025 r. Podobny przywilej spotka tych, którzy po 1.1.2025 r. rozpoczną sprzedaż na automatach.
Bezwzględny obowiązek fiskalizacji
Zgodnie z projektem, obowiązkowa fiskalizacja dotyczyć będzie także dostawy wyrobów klasyfikowanych do CN 2404 i 8543 40 oraz wyrobów z konopi (rodzaj: Cannabis) klasyfikowanych do CN 1211, przeznaczonych do palenia lub do wdychania bez spalania. Ponadto, również wyrobów zawierających w swym składzie alkohol etylowy o objętościowej mocy powyżej 50% objętości, nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi, w tym rozpuszczalników, płynów odkażających, rozcieńczalników farb, płynów do odmrażania, a także dostawy węgla, brykietu i podobnych paliw stałych wytwarzanych z węgla, węgla brunatnego, koksu i półkoksu, przeznaczonych do celów opałowych. Obowiązkowa fiskalizacja obejmie też usługi parkingu samochodów i innych pojazdów.
Zwolnienie dla zagranicznych
Zwolnione z obowiązku fiskalizacji będą z kolei czynności dokonywane przez podatników zagranicznych, którzy skorzystają z nowego zwolnienia podmiotowego z VAT (tzw. unijne zwolnienie podmiotowe). Co ciekawe, sam resort finansów przyznaje, iż główną motywacją do tego zwolnienia będą… problemy techniczne. Zagraniczny podatnik zwolniony z VAT będzie miał obowiązek posługiwania się sufiksem ex. Dzisiejsze instrumentarium technologiczne nie jest na to gotowe.
Ministerstwo Finansów twierdzi, iż proponowane zmiany uwzględniają zgłaszane wnioski o nadużyciach w związku z ukrywaniem rzeczywistej sprzedaży z działalności określonej w art. 111 ust. 1 VATU. Proponowane rozwiązania są również odpowiedzią na postulaty organów kontrolnych KAS, które w wyniku przeprowadzonych działań ujawniają nieprawidłowości w niektórych obszarach objętych proponowanymi zmianami. W domyśle, chodzi przede wszystkim o nieszczelności w zakresie sprzedaży vendingowej. Resort nie precyzuje o sprzedaż jakiego rodzaju towarów (i usług) mu chodzi. A sprzedaż vendingowa dotyczy przecież wielu dóbr (m.in. żywności, napojów, przekąsek, upominków ale także np. preparatów z CBD).
Pytanie tylko, czy fiskus nie wyleje dziecka z kąpielą. Szczególnie w zakresie sprzedaży w automatach, jeżeli zmiany wejdą w życie w proponowanej formie to uderzą np. w branżę ładowania pojazdów elektrycznych. Tam też przecież sprzedaż z reguły ma miejsce właśnie przy użyciu urządzenia do automatycznej, samoobsługowej sprzedaży. Ze zwolnienia z fiskalizacji korzysta także dostawa energii elektrycznej (niezależnie od tego w jakiej formie), ale jeżeli propozycja resortu nie ulegnie zmianie to zwolnienie to przestanie być stosowane do branży e-mobility.