1 dzień temu
Rządowy projekt zmian w Ordynacji podatkowej wprowadza długo wyczekiwaną przez przedsiębiorców zasadę – sześciomiesięczne vacatio legis, na dostosowanie się do nowych przepisów podatkowych. Niestety treść projektu zmian w Ordynacji podatkowej (nr 12396801) pokazuje, iż to rozwiązanie pozorne, dziurawe przez liczne i niejasne wyjątki oraz niepowiązane z rokiem podatkowym. Półroczne vacatio legis przewidziane zostało tylko dla niesprecyzowanych „niekorzystnych” zmian i z możliwością łatwego odstępstwa dla „ważnego interesu publicznego”. Warsaw Enterprise Institute ocenia te rozwiązania jako niewystarczające. Obciążone niejasnościami i szerokimi wyjątkami, nie przyniosą realnej poprawy przewidywalności prawa, stanowiąc jedynie iluzję stabilności, a nie rzeczywistą ochronę dla przedsiębiorców.
Jako niezależny think tank, promujący wolność gospodarczą, poszanowanie praw obywatelskich oraz zdrową konkurencję rynkową, z uwagą analizujemy propozycje zmian legislacyjnych, które mogą wpływać na stabilność systemu podatkowego, pewność obywateli wobec prawa oraz warunki prowadzenia działalności gospodarczej. Doceniając cel projektodawcy, jakim jest zwiększenie przewidywalności prawa podatkowego poprzez wprowadzenie zasady sześciomiesięcznego vacatio legis dla niekorzystnych zmian podatkowych, pragniemy wyrazić poważne zastrzeżenia wobec zaproponowanych rozwiązań, które w naszej ocenie są niewystarczające i w dużej mierze pozorne.
Uwagi:
- Ograniczenie zakresu vacatio legis do „niekorzystnych” zmian podatkowych.
Z uznaniem odnotowujemy intencję zapewnienia podatnikom odpowiedniego czasu w dostosowanie się do nowych regulacji podatkowych. Jednakże propozycja Ministerstwa Finansów, ograniczająca zasadę sześciomiesięcznego vacatio legis wyłącznie do zmian uznanych za „niekorzystne” (art. 1b § 2 projektu), znacząco odbiega od pierwotnej formuły deregulacyjnej, zgłoszonej w ramach konsultacji. Nasza propozycja zakładała wprowadzenie obowiązkowego 180-dniowego vacatio legis dla wszystkich zmian w przepisach dotyczących danin publicznych, nie wcześniej niż z początkiem kolejnego roku kalendarzowego po roku ogłoszenia. Takie rozwiązanie zapewniłoby pełną przewidywalność i stabilność systemu podatkowego, minimalizując ryzyko zaskakiwania podatników nagłymi zmianami. Ograniczenie vacatio legis jedynie do zmian „niekorzystnych” wprowadza niejasność i pole do arbitralnych interpretacji, co podważa stabilność prawa. - Nieprecyzyjność pojęcia „niekorzystnych rozwiązań”. Projekt definiuje „niekorzystne rozwiązania” jako zmiany zwiększające obciążenia fiskalne lub biurokratyczne, ograniczające uprawnienia lub zmieniające zasady opodatkowania (art. 1b § 2). Jednak brak zamkniętego katalogu takich rozwiązań oraz ich ogólny charakter stwarzają ryzyko subiektywnej oceny, co może prowadzić do niejednolitego stosowania przepisów. W efekcie podatnicy mogą być narażeni na niepewność co do tego, czy dana zmiana podlega obowiązkowemu vacatio legis, czy też nie. Postulujemy wprowadzenie precyzyjnego, enumeratywnego katalogu zmian uznawanych za „niekorzystne”, aby wyeliminować ryzyko niejasności.
- Szerokie wyjątki od zasady vacatio legis. Projekt dopuszcza odstępstwo od sześciomiesięcznego vacatio legis w przypadku „ważnego interesu publicznego” lub konieczności implementacji prawa UE (art. 1b § 3 i 4). Pojęcie „ważnego interesu publicznego” jest nieostre i podatne na nadużycia, co może prowadzić do nadmiernego wykorzystywania tego wyjątku. Brak jasnych kryteriów określających, kiedy interes publiczny jest „na tyle istotny”, stwarza ryzyko, iż zasada vacatio legis będzie stosowana wybiórczo, a podatnicy przez cały czas będą zaskakiwani nagłymi zmianami. Postulujemy wprowadzenie precyzyjnych przesłanek stosowania wyjątku oraz obowiązku szczegółowego uzasadnienia każdego odstępstwa, podlegającego weryfikacji w toku konsultacji publicznych.
- Brak synchronizacji z rokiem kalendarzowym. Ograniczenie vacatio legis do sześciu miesięcy, bez powiązania z początkiem roku kalendarzowego, znacząco utrudnia podatnikom dostosowanie się do nowych regulacji. Wprowadzanie zmian w trakcie roku podatkowego wymaga kosztownych modyfikacji systemów księgowych, procesów administracyjnych i planowania finansowego. Nasza propozycja, zakładająca wejście w życie zmian nie wcześniej niż z początkiem kolejnego roku kalendarzowego, lepiej odpowiada potrzebom przedsiębiorców, szczególnie mikro-, małych i średnich, dla których stabilność systemu podatkowego jest kluczowa.
- Niedostateczna ochrona wolności gospodarczej zagwarantowanej w Konstytucji RP. Zasada sześciomiesięcznego vacatio legis, ograniczona do „niekorzystnych” zmian i obarczona szerokimi wyjątkami, nie zapewnia pełnej realizacji konstytucyjnej zasady wolności gospodarczej (art. 22 Konstytucji RP). Stabilność i przewidywalność prawa podatkowego są fundamentem swobody działalności gospodarczej. Częste zmiany przepisów, zwłaszcza wprowadzane w krótkim czasie, generują dodatkowe koszty administracyjne i zwiększają niepewność prawną, co szczególnie dotyka mniejsze podmioty gospodarcze. Postulujemy przyjęcie bardziej ambitnego podejścia, zgodnego z naszą pierwotną propozycją, które zapewni podatnikom rzeczywistą ochronę.
Postulujemy:
- Rozszerzenie vacatio legis na wszystkie zmiany podatkowe. Zasada co najmniej 180-dniowego vacatio legis powinna obejmować wszystkie projekty ustaw podatkowych, niezależnie od ich charakteru, z wejściem w życie nie wcześniej niż z początkiem kolejnego roku kalendarzowego po roku ogłoszenia. Takie rozwiązanie zapewni pełną przewidywalność i stabilność systemu podatkowego.
- Precyzyjne określenie „niekorzystnych rozwiązań”. W przypadku utrzymania ograniczenia vacatio legis do „niekorzystnych” zmian należy wprowadzić zamknięty katalog takich rozwiązań, aby wyeliminować ryzyko niejasności i arbitralnych interpretacji.
- Ograniczenie wyjątków od zasady vacatio legis. Należy wprowadzić precyzyjne kryteria stosowania wyjątku opartego na „ważnym interesie publicznym” oraz obowiązek szczegółowego uzasadnienia każdego odstępstwa, podlegającego konsultacjom publicznym.
- Synchronizacja z rokiem kalendarzowym. Wejście w życie nowych przepisów podatkowych powinno być zsynchronizowane z początkiem roku kalendarzowego, aby ułatwić podatnikom dostosowanie się do zmian i zminimalizować koszty administracyjne.
Podsumowanie:
Warsaw Enterprise Institute apeluje o gruntowną rewizję projektu ustawy w celu zapewnienia rzeczywistej stabilności i przewidywalności systemu podatkowego. Obecna propozycja, ograniczona do „niekorzystnych” zmian i obarczona nieprecyzyjnymi wyjątkami, nie spełnia oczekiwań przedsiębiorców i podatników. najważniejsze jest przyjęcie rozwiązań zgodnych z konstytucyjną zasadą wolności gospodarczej, zasadą pewności prawa oraz potrzebami mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw.
Deklarujemy gotowość do dalszego dialogu i przedstawienia szczegółowych analiz w omawianym zakresie. Naszym celem jest wsparcie merytoryczne w tworzeniu regulacji, które pogodzą potrzebę stabilności systemu podatkowego z poszanowaniem wolności gospodarczej i zasad państwa prawa.
