System SENT dla przewoźników zagranicznych

Etap legislacyjny

Prezydent RP podpisał 14.10.2024 r. ustawę z 25.9.2024 r. o zmianie ustawy o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1544; dalej: ZmDelegKierTrDrogU). Stosownie do art. 5 ZmDelegKierTrDrogU, ustawa ta weszła w życie 1.11.2024 r.

Wyjątkiem jest art. 4 ZmDelegKierTrDrogU, który dotyczy zmian wprowadzonych w ustawie z 5.1.2011 r. o kierujących pojazdami (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1210; dalej: KierujPojU). Art. 4 ZmDelegKierTrDrogU wszedł bowiem w życie z dniem ogłoszenia, tj. 17.10.2024 r., ale z mocą wsteczną, już od 1.9.2024 r. Przyjęcie takiego rozwiązania wynika – jak wskazał ustawodawca w uzasadnieniu do ZmDelegKierTrDrogU – z terminu, określonego w art. 33 ustawy z 14.10.2021 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 1997), który upłynął 31.8.2024 r. Termin ten dotyczy przedłużenia ważności odpowiednio poświadczenia, potwierdzającego spełnianie dodatkowych wymagań w zakresie prawa jazdy kategorii A, B, C i D oraz akredytacji kuratora oświaty.

Zakres wprowadzonych zmian

ZmDelegKierTrDrogU dokonuje nowelizacji następujących ustaw:

Obowiązki rejestracyjne w systemie SENT

Art. 1 ZmDelegKierTrDrogU wprowadza dwa nowe przepisy w TransDrogU. Poprzez dodanie nowego art. 28b TransDrogU nałożono na podmiot zagraniczny, tj. przewoźnika drogowego z państwa trzeciego, obowiązek przesłania zgłoszenia do rejestru – systemu monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz obrotu paliwami opałowymi (dalej: system SENT; System Elektronicznego Nadzoru Transportu) i uzyskania numeru referencyjnego. Obowiązek ten jest niezależny od tego czy na dany przewóz wymagane jest zezwolenie czy też wprowadzono zwolnienie z konieczności uzyskania ww. zezwolenia. Stosownie do art. 28b ust. 2 TransDrogU przedmiotowy obowiązek dotyczy podmiotów zagranicznych wykonujących przewóz drogowy rzeczy oraz przewóz kabotażowy rzeczy.

Z kolei, nowym art. 28c TransDrogU nałożono na zagraniczny podmiot wykonujący przewóz, o którym mowa powyżej, obowiązek przekazania kierującemu pojazdem numeru referencyjnego albo dokumentu zastępującego zgłoszenie i potwierdzenia przyjęcia dokumentu zastępującego zgłoszenie. W przypadku braku otrzymania ww. informacji, kierujący jest zobowiązany do odmowy rozpoczęcia przewozu (art. 28c ust. 2 TransDrogU).

Uzasadnieniem przyjęcia takiego rozwiązania jest potrzeba zapewnienia skutecznej kontroli przewozów wykonywanych przez przewoźników zagranicznych i posiadanych przez nich zezwoleń. W konsekwencji ma przyczynić się to do ograniczenia nieuczciwej konkurencji oraz tzw. szarej strefy. Narzędziem dla osiągnięcia powyższych celów jest system SENT i zgromadzone w nim dane.

Wykroczenia w przewozach drogowych

W art. 2 ZmDelegKierTrDrogU wprowadzono zmianę w art. 96 § 1a pkt 2 KPW. Przewiduje ona, iż karą grzywny w wysokości maksymalnie 2000 zł w postępowaniu mandatowym zagrożone będzie nieokazanie uprawnionym organom kontroli zezwolenia na odstępstwo od zakazu przewozu drogowego towarów (art. 92f ust. 1 TransDrogU) oraz naruszenie obowiązków lub warunków przewozu drogowego, wymienionych w Załączniku nr 1 do TransDrogU. Ponadto przepis ten określa, iż oskarżycielem publicznym w tych sprawach jest – poza adekwatnym organem Inspekcji Transportu Drogowego, Policji, Straży Granicznej – także adekwatny organ Krajowej Administracji Skarbowej – naczelnik Urzędu Celno-Skarbowego. Przyjęcie ww. zmian, polegających na rozszerzeniu ustawowego kręgu podmiotów uprawnionych do występowania w postępowaniu w charakterze oskarżyciela publicznego, uzasadniono potrzebą zwiększenia efektywności kontroli podmiotów uczestniczących w przewozach drogowych.

Goelokalizacja środka transportu drogowego

W art. 3 ZmDelegKierTrDrogU dodano art. 87 ust. 7 TransDrogU, który nakłada na kierowcę obowiązek umożliwienia kontroli spełnienia obowiązku polegającego na zapewnieniu, w trakcie całej trasy przewozu towaru, przekazywania aktualnych danych lokalizacyjnych środka transportu, w przypadku przewozu towarów i paliw opałowych. Przedmiotowy obowiązek kierowcy aktualizuje się podczas kontroli.

W dotychczasowym stanie prawnym kierowca miał jedynie obowiązek posiadania i okazywania numeru referencyjnego (ewentualnie dokumentu zastępującego zgłoszenie i potwierdzenia przyjęcia tego dokumentu), co nie pozwalało na dokonanie efektywnej kontroli.

Ponadto w Załączniku 1 do TransDrogU, który zawiera wykaz naruszeń obowiązków lub warunków przewozu drogowego, o których mowa w art. 92 ust. 1 TransDrogU, wysokości grzywien za poszczególne naruszenia, a w przypadku niektórych naruszeń numer grupy naruszeń oraz wagę naruszeń, przewidziano karę grzywny w wysokości 2000 zł za naruszenie obowiązku, o którym mowa w art. 10b ustawy z 9.3.2017 r. o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz obrotu paliwami opałowymi (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1218), czyli obowiązku kierującego środkiem transportu wyposażonym w lokalizator włączenia i wyłączenia tego urządzenia w ustawowo wskazanych momentach, lub obowiązku, o którym mowa art. 87 ust. 7 TransDrogU, czyli obowiązku kierowcy w trakcie kontroli umożliwienia zweryfikowania spełnienia obowiązku zapewnienia przekazywania aktualnych (w trakcie całej trasy) danych geolokalizacyjnych środka transportu.

Ważność poświadczeń i akredytacji

W art. 4 ZmDelegKierTrDrogU wprowadzono zmianę do KierujPojU, polegającą na dodaniu art. 133a KierujPojU. Przepis ten stanowi, iż przedsiębiorcę posiadającego 31.8.2024 r. poświadczenie potwierdzające spełnianie dodatkowych wymagań w zakresie prawa jazdy kategorii A, B, C lub D, o którym mowa w art. 31 ust. 1 KierujPojU oraz wojewódzki ośrodek ruchu drogowego posiadający 31.8.2021 r. akredytację kuratora oświaty, o której mowa w art. 118 ustawy z 14.12.2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 737), uznaje się za spełniających warunek, o którym mowa w art. 31 ust. 1 pkt 5 KierujPojU, do 31.8.2027 r. Tym samym, art. 133a KierujPojU przewiduje przedłużenie terminu ważności przyznanych już poświadczeń i akredytacji, określonego w art. 33 ustawy z 14.10.2021 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 1997) do 31.8.2027 r., tj. o 3 lata.

W ocenie ustawodawcy, pozwoli to na utrzymanie na dotychczasowym poziomie liczby podmiotów uprawnionych do prowadzenia kursów dla kandydatów na instruktorów, warsztatów doskonalenia zawodowego dla instruktorów i wykładowców oraz do wydawania nieodpłatnie kart rowerowych i prowadzenia szkoleń kandydatów na kierowców w formie nauczania na odległość z wykorzystaniem technik komputerowych i Internetu.