9 godzin temu
- Zgodnie z projektem sąd nie będzie już z urzędu nadzorował wykonywania planu spłaty – nadzór nastąpi wyłącznie na wniosek zainteresowanych.
- Na gruncie projektowanych przepisów umorzenie zobowiązań upadłego nastąpi automatycznie po 3 miesiącach od zakończenia planu spłaty.
- Ograniczeniu ulegnie możliwość wniesienia skargi kasacyjnej w sprawach dotyczących planu spłaty i umorzenia zobowiązań.
Cel projektowanej nowelizacji
Celem projektowanej nowelizacji jest ograniczenie nadmiernego zaangażowania sądów w działania niemające charakteru orzekania, a jedynie administracyjno-nadzorczy. Projektodawcy podkreślają, iż realizacja planu spłaty wierzycieli dotyczy przede wszystkim interesów prywatnych, dlatego nieuzasadnione jest obciążanie sądów obowiązkiem nadzoru z urzędu. Jednocześnie zmiany mają zapewnić wierzycielom dostęp do skutecznych środków kontroli wykonania planu spłaty, a samym upadłym – możliwość zakończenia postępowania bez zbędnych formalizmów i ryzyka uchylenia planu z przyczyn niezawinionych, np. cyfrowego wykluczenia. Reforma ma również przyczynić się do większej przewidywalności skutków prawnych oraz skrócenia czasu ujawniania danych upadłego w rejestrze publicznym.
Zniesienie nadzoru sądu z urzędu nad planem spłaty
Jedną z najistotniejszych zmian wprowadzanych przez projekt jest odejście od obowiązkowego nadzoru sądu nad wykonywaniem przez upadłego planu spłaty wierzycieli. Zgodnie z aktualnym stanem prawnym sąd sprawuje nadzór z urzędu, co – jak wskazuje projektodawca – generuje zbędne obciążenie sądów i prowadzi do przewlekłości innych postępowań, mimo iż chodzi głównie o zaspokojenie prywatnych roszczeń wierzycieli.
Projekt przewiduje, iż nadzór sądu będzie możliwy wyłącznie na wniosek zainteresowanego uczestnika postępowania, który najlepiej zna przebieg realizacji planu. Takie rozwiązanie wpisuje się w zasadę efektywności oraz eliminuje sytuacje, w których dochodzi do uchylenia planu wyłącznie z powodów formalnych, np. niezłożenia rocznego sprawozdania przez upadłego (art. 370c ust. 4 lub art. 49118 ust. 3 ustawy z 28.2.2003 r. – Prawo upadłościowe (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 614), mimo braku faktycznych zastrzeżeń co do przebiegu spłat.
Automatyzm w umarzaniu zobowiązań
Projekt przewiduje mechanizm automatycznego umorzenia zobowiązań – z mocy prawa – po upływie 3 miesięcy od zakończenia okresu realizacji planu spłaty wierzycieli. Informacja o tej dacie będzie ujawniana w postanowieniu o ustaleniu planu spłaty, a także w odrębnym obwieszczeniu po jego uprawomocnieniu, co zwiększy transparentność postępowania i przewidywalność jego skutków.
Ponadto, o ile upadły spłaci wierzycieli przed upływem okresu określonego w planie, będzie mógł złożyć wniosek o jego skrócenie. W takim przypadku, również po 3 miesiącach od zakończenia planu, zobowiązania będą umarzane.
Nowelizacja uchyla także przepisy umożliwiające wniesienie skargi kasacyjnej od orzeczeń sądu drugiej instancji dotyczących planu spłaty i umorzenia zobowiązań. Argumentacja projektodawcy wskazuje, iż postępowanie upadłościowe, jako wykonawcze, nie powinno przewidywać tego rodzaju nadzwyczajnych środków zaskarżenia – analogicznie jak postępowanie egzekucyjne.
Uproszczenie procedur i obowiązków upadłego
Projekt wprowadza szereg ułatwień i uproszczeń proceduralnych.
- Sprawozdania roczne – ujednoliceniu ulegają zasady składania przez upadłego sprawozdań dotyczących jego sytuacji majątkowej i zawodowej, niezależnie od trybu zakończenia postępowania (plan spłaty lub warunkowe umorzenie zobowiązań). Sprawozdania te nie będą już podlegały kontroli sądowej ani formalnej ocenie na gruncie KPC.
- Obwieszczenia i ujawnienia – obwieszczenia w systemie teleinformatycznym, w tym o prawomocności orzeczeń, będzie mógł sporządzać nie tylko sędzia, ale także jego asystent lub pracownik sekretariatu. Dotyczy to również postępowań restrukturyzacyjnych. To rozwiązanie ma na celu odciążenie sądów i zwiększenie efektywności obiegu dokumentów.
- Zaliczki i wynagrodzenie syndyka – nowelizacja wprowadza zaliczkę na zryczałtowane koszty postępowania zamiast obecnej konstrukcji zaliczki na ogólne koszty. Dodatkowo, w przypadku istotnego zwiększenia kosztów (np. z powodu dużej masy upadłości), sąd będzie mógł przyznać dodatkową zaliczkę wypłacaną tymczasowo ze środków Skarbu Państwa.
Wynagrodzenie syndyka w przypadku osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej zostanie powiązane z przeciętnym wynagrodzeniem w sektorze przedsiębiorstw (bez wypłat z zysku) za III kwartał roku poprzedniego, ogłaszanym przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. - Ujawnianie danych w Krajowym Rejestrze Zadłużonych – dane upadłego mają być usuwane z Krajowego Rejestru Zadłużonych po upływie 3 lat od daty obwieszczenia o terminie umorzenia zobowiązań. Celem tego rozwiązania jest z jednej strony ochrona prywatności i powrót upadłego do pełnego funkcjonowania w obrocie gospodarczym, a z drugiej – zapewnienie przejrzystości i pewności obrotu w okresie realizacji planu i bezpośrednio po nim.
Etap legislacyjny i wejście w życie
Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw znajduje się w tej chwili na etapie prac Rady Ministrów i zgodnie z planem ma zostać przyjęty w III kwartale 2025 r. Termin wejścia w życie projektowanych przepisów nie został jeszcze szczegółowo określony, jednak z treści opublikowanych założeń projektu wynika, iż zmiany będą miały charakter systemowy i wymagać mogą dostosowań organizacyjnych po stronie sądów i uczestników postępowania upadłościowego.
