Weryfikacja formalna wniosku w postępowaniu administracyjnym

Opis okoliczności faktycznych

Skarżący S.K., obywatel Ukrainy, złożył skargę na bezczynność Wojewody w sprawie załatwienia jego wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, zarzucając rażące przekroczenie terminów do załatwienia sprawy. W ocenie skarżącego organ dopuścił się bezczynności. Wojewoda nie dochował bowiem terminów wskazanych w obowiązujących przepisach. Tymczasem przepisy te wskazują, iż organ powinien rozpoznać sprawę niezwłocznie, najpóźniej w ciągu miesiąca, a w przypadku spraw skomplikowanych i wymagających postępowania wyjaśniającego – w terminie 2 miesięcy. Natomiast art. 112a ustawy z 12.12.2013 r. o cudzoziemcach (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 769; dalej: CudzU) wskazuje, iż decyzję w sprawie udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy wydaje się w terminie 60 dni. Odnosząc się do podnoszonych przez organ kwestii zawieszenia biegu terminów wynikającego z przepisów ustawy z 12.3.2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 167; dalej: PomocUkrainaU), wskazał, iż nie można ich rozciągać na wszystkie postępowania o wydanie zezwoleń pobytowych, gdyż przepisy te odnoszą się wyłącznie do spraw, których przedmiotowo i podmiotowo PomocUkrainaU dotyczy. Przede wszystkim dotyczy określonego w niej kręgu osób – obywateli Ukrainy, którzy przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa. Ustawa nie powinna być traktowana jako zmiana przepisów postępowania w sprawach wszystkich cudzoziemców.

Stanowisko Organu

Odnosząc się do zarzutów podniesionych w skardze, Organ administracji wskazał, iż zgodnie z art. 112a PomocUkrainaU regulującym termin wydania decyzji w sprawie udzielenia cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy i stanowiącym lex specialis w stosunku do powołanych przez skarżącego przepisów KPA, decyzję w sprawie udzielenia cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy wydaje się w terminie 60 dni. Ponadto organ wskazał, iż ustawodawca w art. 100d PomocUkrainaU ustanowił wyjątki od powyższego, stanowiąc, iż w okresie do 4.3.2024 r. bieg terminów na załatwienie spraw dotyczących m.in. zezwolenia na pobyt czasowy i pracę w postępowaniach prowadzonych przez Wojewodę nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres. Jednocześnie Organ wyjaśnił, iż nadzwyczajna sytuacja epidemiologiczna w Polsce przekładała się na wzrost absencji chorobowych pracowników, powstanie zaległości, a tym samym wydłużenie czasu procedowania.

Nadto Organ wskazał, iż wszczęcie postępowania administracyjnego na żądanie strony ma miejsce zgodnie z zasadą określoną w art. 61 § 3 KPA, jednak pod warunkiem, iż podanie, żądanie, wniosek spełnia wymogi określone w art. 63 § 2 KPA, co w tym przypadku oznacza również, iż musi czynić zadość innym wymaganiom ustalonym w przepisach szczególnych.

Stanowisko WSA

Wojewódzki Sąd Administracyjny nie miał wątpliwości, iż Organ nie dotrzymał terminów załatwienia sprawy administracyjnej i po rozpoznaniu skargi S.K. stwierdził, iż Organ dopuścił się bezczynności bez rażącego naruszenia prawa; zobowiązał Organ do rozpatrzenia wniosku w terminie 60 dni od daty zwrotu akt wraz z prawomocnym wyrokiem, oddalając skargę w pozostałym zakresie.

Przechodząc do merytorycznego rozpoznania niniejszej skargi, WSA przypomniał, iż prawo do rozpoznania sprawy administracyjnej w rozsądnym terminie, jako element prawa do dobrej administracji, jest również jednym z praw podstawowych w porządku prawnym Unii Europejskiej. Realizacji zasady szybkości postępowania służy m.in. określenie terminów załatwiania spraw przez organy administracji publicznej. Art. 35 KPA reguluje terminy załatwiania spraw w postępowaniu administracyjnym. W ocenie WSA nie każde przekroczenie przez organ terminów załatwiania spraw oznacza per se, iż organ pozostaje w stanie bezczynności lub prowadzi postępowanie w sposób przewlekły. Konieczne jest tutaj poddanie ocenie istotnych okoliczności konkretnej sprawy, w tym w szczególności stopnia jej skomplikowania, a także postawy stron. Nawet jednak w sprawach o skomplikowanym charakterze organ powinien działać wnikliwie i szybko. Dla stwierdzenia bezczynności organu w zakresie niewydania stosownego aktu lub niepodjęcia czynności nie ma znaczenia fakt, z jakich powodów organ zwleka z wydaniem decyzji, a w szczególności czy zwłoka spowodowana jest zawinioną lub też niezawinioną opieszałością organu.

Odnosząc się do stosowanych w sprawie przepisów, w ocenie WSA PomocUkrainaU nie znajduje zastosowania w sprawie, ponieważ dotyczy tylko obywateli Ukrainy, którzy opuścili Ukrainę w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Z kolei, choć zastosowanie przepisów CudzU co do wydłużonego do 60 dni terminu na wydanie decyzji uzależnione jest między innymi od tego, czy cudzoziemiec złożył wniosek, który nie zawiera braków formalnych lub zostały one uzupełnione, to jednak choćby w świetle tej regulacji organ nie jest zwolniony od obowiązku dokonania kontroli formalnej poprawności wniosku cudzoziemca w terminie ogólnym wynikającym z art. 35 KPA.

Zgodnie z art. 61 § 3 KPA datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień doręczenia żądania organowi administracji publicznej. W związku ze stanowiskiem organu prezentowanym w odpowiedzi na skargę trzeba zauważyć, iż gdy wniosek zawiera braki, organ powinien wezwać do ich usunięcia w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż 7 dni, z pouczeniem, iż nieusunięcie tych braków spowoduje pozostawienie podania bez rozpoznania, a dniem wszczęcia postępowania pozostanie dzień złożenia wniosku do organu, nie zaś dzień uzupełnienia braków na żądanie organu. o ile brak zostanie konwalidowany, przyjmuje się fikcję, iż podanie nie było dotknięte brakiem od chwili wniesienia. Oznacza to, iż datą wszczęcia postępowania w przypadku, gdy żądanie załatwienia sprawy zawiera braki formalne, będzie dzień wniesienia podania, a nie dzień uzupełnienia jego braków. Jednocześnie w KPA brak jest regulacji określającej, w jakim terminie organ powinien wezwać stronę do uzupełnienia braków wniesionego przez nią podania. Nie oznacza to jednak, iż organ ma pełną swobodę w zakresie terminu wystosowania do wnioskodawcy wezwania do usunięcia takich braków, albowiem działanie cechujące się nieuzasadnioną zwłoką, uchybiając art. 12 § 1 KPA, kreuje po stronie wnioskodawcy prawo do wniesienia ponaglenia, a następnie skargi na przewlekłość organu z uwagi na to, iż wskazane opóźnienie niewątpliwie ma wpływ na to, iż postępowanie, którego wszczęcia zażądał wnioskodawca, będzie prowadzone dłużej, niż jest to niezbędne do załatwienia sprawy.

Komentarz