Wietnam – pokonać ubóstwo gospodarką rynkową. Obejrzyj nowy film dokumentalny

Autor: FWG

Nowy film Tomasza Agenckiego i dr Rainera Zitelmanna „Wietnam – pokonać ubóstwo gospodarką rynkową” zdobył nagrodę Best International Documentary na festiwalu filmowym ANTHEM w Palm Springs 14 czerwca 2025 r.

Festiwal filmowy ANTHEM jest największym na świecie festiwalem filmów libertariańskich, a tegoroczny FREEDOM FEST, którego festiwal jest częścią przyciągnęło 2000 uczestników.

Film Agenckiego i Zitelmanna został zaprezentowany przez amerykańskiego ekonomistę profesora Marka Skousena i Steve’a Forbesa, wydawcę magazynu FORBES. „Donald Trump powinien obejrzeć ten film” — mówił Forbes.

Cud w Wietnamie

Dokument pokazuje, jak Wietnam, niegdyś najbiedniejszy kraj na świecie, zmniejszył odsetek ludzi żyjących w ubóstwie z 80 procent na początku lat 90. do 3 procent obecnie. Na początku lat 90. produkt narodowy brutto na mieszkańca w Wietnamie wynosił zaledwie 98,00 USD rocznie, choćby mniej niż w Somalii czy Sierra Leone. w tej chwili Wietnam jest jednym z najbardziej dynamicznych gospodarczo państw na świecie. I chociaż Wietnam przez cały czas nazywa siebie „socjalistycznym”, jego przepis na sukces opiera się na wyraźnie kapitalistycznych zasadach.

Pod koniec lat 80. Wietnam uruchomił program reform gospodarczych znany jako Đổi Mới, co oznacza „odnowienie” lub „renowacja”. Reformy te wprowadziły prawa własności prywatnej, otworzyły gospodarkę na inwestycje zagraniczne i wdrożyły reformy zorientowane rynkowo w wielu sektorach. Żaden kraj o porównywalnej wielkości nie zyskał tylu punktów w Indeksie Wolności Gospodarczej Fundacji Dziedzictwa od 1995 r. do dziś, co Wietnam.

Film przedstawia kilku odnoszących sukcesy przedsiębiorców, w tym Kao Seu Luca, założyciela najbardziej znanej sieci piekarni w Wietnamie. Pochodzący z Kambodży Luc cudem uniknął reżimu Czerwonych Khmerów w latach 70. „Byłem na liście śmierci w Kambodży i przyjechałem do Wietnamu bez pieniędzy, bez kontaktów i bez znajomości języka” — opowiada odnoszący sukcesy przedsiębiorca, który sam się dorobił.

W filmie występuje również Xuan Phuong, pisarka, artystka i właścicielka znanej na całym świecie galerii Lotus, Long Nguyen Huu, czołowy producent kadzidełek w Wietnamie, oraz przedsiębiorca Nguyen Quoc Thong, którzy wyjaśniają, iż przedsiębiorcy i bogaci ludzie cieszą się w Wietnamie wielkim szacunkiem. To przekonanie potwierdzają badania wskazujące, iż zazdrość społeczna w Wietnamie jest bardzo niska — znacznie niższa niż na przykład w wielu krajach europejskich.

Oprócz reform gospodarczych, sukces Wietnamu opiera się również na czynnikach kulturowych i szczególnym nastawieniu: pomimo spustoszenia przez wojny z Amerykanami, Chińczykami, Japończykami i Francuzami w ciągu ostatniego stulecia, mieszkańcy Wietnamu nie obwiniali innych krajów, szukali przyczyn swojej gorzkiej biedy w sobie. Jak pokazują sondaże opinii publicznej i wywiady w filmie, Amerykanie cieszą się bardzo pozytywnym wizerunkiem w dzisiejszym Wietnamie – niezależnie od niszczycielskiej wojny, jaką oba kraje stoczyły.

Cztery lekcje dla innych krajów

Czego kraje rozwijające się mogą nauczyć od Wietnamu?

• Jedynym sposobem na wyjście z biedy jest więcej kapitalizmu, a nie pomoc rozwojowa.
• Międzynarodowe inwestycje, wolny handel i globalizacja nie są złe dla biednych krajów, są bardzo korzystne.
• Kiedy przedsiębiorcy i bogaci są postrzegani jako wzory do naśladowania, a nie kozły ofiarne, inspiruje to ludzi i przyczynia się do ożywienia gospodarczego narodu.
• Ta sama zasada dotyczy państw i jednostek: jeśli obwiniasz innych za swoje problemy i nie szukasz przyczyn swoich niepowodzeń w sobie, nigdy nie odniesiesz sukcesu.

Nierówności w Wietnamie wzrosły w wyniku reform gospodarki rynkowej; jednak Wietnamczycy nie uważają tego za poważny problem. Ich głównym celem pozostaje przezwyciężanie ubóstwa, a nie osiąganie większej równości.

Politycznie Wietnam jest przez cały czas państwem jednopartyjnym z ograniczoną wolnością słowa. Ale ekonomicznie Wietnam odszedł od tradycyjnych zasad socjalistycznych. Obciążenie podatkowe i wydatki publiczne są znacznie niższe niż w większości państw zachodnich.

Film jest oparty na książce How Nations Escape Poverty, opisującą transformacje ustrojowe Wietnamu oraz Polski. W tym roku została nominowana do prestiżowej nagrody Hayek Book Prize przyznawanej przez Manhattan Institute.

Film jest dostępny na YouTube z napisami w dziesięciu językach: