Wypowiedzenie umowy o pracę jako jedna z możliwości rozwiązania stosunku pracy

Z poniższego artykułu dowiesz się, czym się różnią te dwa tryby rozwiązania umowy oraz z jaką grupą pracowników nie można rozwiązać umowy o pracę.

Wypowiedzenie umowy o pracę – najważniejsze informacje

Zgodnie z przepisem art. 30 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy umowa o pracę rozwiązuje się:

• na mocy porozumienia stron;
• przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem);
• przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia);
• z upływem czasu, na który była zawarta.

Warto zapamiętać, że:

• umowa o pracę na okres próbny rozwiązuje się z upływem tego okresu, a przed jego upływem może być rozwiązana za wypowiedzeniem;
• okres wypowiedzenia umowy o pracę obejmujący tydzień lub miesiąc albo ich wielokrotność kończy się odpowiednio w sobotę, lub w ostatnim dniu miesiąca;
• oświadczenie każdej ze stron o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie;
• w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas określony lub umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony, lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie, lub rozwiązanie umowy;
• w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę lub jej rozwiązaniu bez wypowiedzenia powinno być zawarte pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania do sądu pracy.

Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem

Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem stanowi jeden z trybów rozwiązania umowy o pracę. Wypowiedzenie umowy o pracę może złożyć każda ze stron umowy, tj. zarówno pracownik, jak i pracodawca. Rozwiązanie umowy o pracę następuje z upływem okresu wypowiedzenia.

Okres wypowiedzenia

Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny wynosi:

• 3 dni robocze, o ile okres próbny nie przekracza 2 tygodni;
• 1 tydzień, o ile okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie;
• 2 tygodnie, o ile okres próbny wynosi 3 miesiące.

Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony i umowy o pracę zawartej na czas określony jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:

• 2 tygodnie, o ile pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy;
• 1 miesiąc, o ile pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy;
• 3 miesiące, o ile pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

Do okresu zatrudnienia wlicza się pracownikowi okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, o ile zmiana pracodawcy nastąpiła poprzez przeniesienie pracownika do innej pracy, a także w innych przypadkach, gdy z mocy odrębnych przepisów nowy pracodawca jest następcą prawnym w stosunkach pracy nawiązanych przez pracodawcę poprzednio zatrudniającego tego pracownika.

Skrócenie okresu wypowiedzenia

Przepisy Kodeksu pracy przewidują również skrócenie okresu wypowiedzenia przy upadłości lub likwidacji. Zgodnie z przepisem art. 36(1):

• jeżeli wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub umowy o pracę zawartej na czas określony następuje z powodu ogłoszenia upadłości, lub likwidacji pracodawcy albo z innych przyczyn niedotyczących pracowników, pracodawca może, w celu wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę, skrócić okres trzymiesięcznego wypowiedzenia, najwyżej jednak do 1 miesiąca. W takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia [por. §1];
• Okres, za który przysługuje odszkodowanie, wlicza się pracownikowi pozostającemu w tym okresie bez pracy do okresu zatrudnienia [por. 2].

Pracodawca może skrócić okres wypowiedzenia wyłącznie w trzech sytuacjach:

• ogłoszenia upadłości;
• likwidacji pracodawcy;
• z innych przyczyn niedotyczących pracowników

Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy

W związku z wypowiedzeniem umowy o pracę pracodawca może zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy do upływu okresu wypowiedzenia. W tym czasie zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Zwolnienie na poszukiwanie pracy

Gdy pracodawca wypowie pracownikowi umowę o pracę, to w okresie co najmniej dwutygodniowego wypowiedzenia umowy o pracę pracownikowi przysługuje zwolnienie na poszukiwanie pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

Wymiar zwolnienia wynosi:

• 2 dni robocze – w okresie dwutygodniowego i jednomiesięcznego wypowiedzenia;
• 3 dni robocze – w okresie trzymiesięcznego wypowiedzenia, także w przypadku jego skrócenia z powodu upadłości lub likwidacji przedsiębiorstwa.

Ochrona przed wypowiedzeniem

Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę:

• pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, o ile okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku;
• pracownikowi w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, o ile nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia;
• pracownicy będącej w trakcie ciąży;
• prorokowi, który znajduje się na urlopie macierzyńskim, rodzicielskim, wychowawczym.

Czym jest wypowiedzenie zmieniające?

Wskazać należy, iż wypowiedzenie warunków pracy lub płacy uważa się za dokonane, o ile pracownikowi zaproponowano na piśmie nowe warunki. Pracownik może odmówić przyjęcia zaproponowanych mu warunków pracy lub płacy. Gdy zatem odmówić przyjęcia takich warunków, to umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu dokonanego wypowiedzenia.

Istnieje również możliwość wypowiedzenia warunków pracy lub płacy pracownikowi znajdującemu się w okresie przedemerytalnym, o ile stanie się to konieczne ze względu na:

• wprowadzenie nowych zasad wynagradzania dotyczących ogółu pracowników zatrudnionych u danego pracodawcy lub tej ich grupy, do której pracownik należy;
• stwierdzoną orzeczeniem lekarskim utratę umiejętności wykonywania dotychczasowej pracy albo niezawinioną przez pracownika utratę uprawnień koniecznych do jej wykonywania.

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia

Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie:

• ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych;
• popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, o ile przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem;
• zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy.

Umowa o pracę może zostać rozwiązana przez pracodawcę bez wypowiedzenia:

• jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa:
• dłużej niż 3 miesiące, gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy;
• dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące, gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub o ile niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową;
• w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż wymienione powyżej, trwającej dłużej niż 1 miesiąc.

Należy pamiętać, iż rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia:

• nie może nastąpić w razie nieobecności pracownika w pracy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem – w okresie pobierania z tego tytułu zasiłku, a w przypadku odosobnienia pracownika ze względu na chorobę zakaźną w okresie pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku;
• nie może nastąpić po stawieniu się pracownika do pracy w związku z ustaniem przyczyny nieobecności.

Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia przez pracownika może nastąpić, gdy:

• zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe;
• gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika, wówczas w takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia;
• oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie, z podaniem przyczyny uzasadniającej rozwiązanie umowy.

Podsumowanie

Wybór trybu rozwiązania umowy o pracę zależy od stron obowiązującej umowy. Jednakże, aby móc zdecydować czy w danej sytuacji można złożyć wypowiedzenie albo rozwiązać umowę w trybie natychmiastowym, czyli bez wypowiedzenia muszą zaistnieć ustawowe przesłanki, o których mowa w niniejszym artykule.

A jeżeli chcesz wiedzieć, jakie są konsekwencje złożenia nieuzasadnionego wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę, to przeczytaj ten artykuł.