2 tygodni temu
Niebawem Państwowa Inspekcja Pracy może zyskać potężną broń w walce z niezasadnym zawieraniem umów b2b oraz innych umów cywilnoprawnych. Zgodnie z zapowiedziami, inspektor pracy będzie mógł, w wyniku kontroli, samodzielnie przekształcić umowę b2b (oraz inne umowy cywilnoprawne) w umowę o pracę.
Takie propozycje zmian nie są niczym nowym i pojawiają się co jakiś czas w debacie publicznej. Jednak wszystko wskazuje na to, iż tym razem nie skończy się na zapowiedziach i nowe przepisy wejdą w życie.
Jak jest teraz?
Aktualnie ustalenie istnienia stosunku pracy (tzw. reklasyfikacja) leży wyłącznie w gestii sądów pracy. W praktyce, o ile w wyniku przeprowadzonej kontroli, inspektor PIP stwierdzi, iż umowa cywilnoprawna (np. umowa b2b) jest tak naprawdę umową o pracę, to może on skierować sprawę do sądu. Sąd analizując stosunek prawny między stronami (treść umowy oraz sposób jej faktycznego wykonywania), może orzec, iż zawarta umowa cywilnoprawna jest w rzeczywistości umową o pracę.
Wówczas dotychczasowy kontraktor nabywa wszystkie prawa pracownika, wynikające z Kodeksu pracy. Wiąże się to z poważnymi konsekwencjami dla obu stron. A te obejmują przede wszystkim aspekty:
- prawne (roszczenia np. o wypłatę świadczeń typowych dla stosunku pracy, takich jak wynagrodzenie za nadgodziny itp.);
- podatkowe (konieczność korekty rozliczeń i zapłaty zaległego podatku wraz z odsetkami);
- składkowe (zapłata zaległych składek);
- sankcyjno-karne (grzywny, a choćby odpowiedzialność karno-skarbowa osób odpowiedzialnych w strukturze spółki).
Postępowania sądowe są jednak czasochłonne i jednocześnie wymagają po stronie Inspekcji Pracy podjęcia szeregu działań. Sam wyrok może też okazać się niezgodny z twierdzeniami organu. W praktyce powoduje to, iż Inspekcja Pracy stosunkowo rzadko decyduje się na skierowanie sprawy o reklasyfikację do sądu.
Jak może być po zmianach?
Nie znamy jeszcze treści projektu ustawy, a jedynie ustne zapowiedzi planowanych zmian. Niemniej, można z nich łatwo wywnioskować zaostrzenie podejścia wobec umów cywilnoprawnych. Jak już wyżej wskazaliśmy, zapowiedziano, iż inspektor pracy będzie mógł samodzielnie nakazać zmianę umowy cywilnoprawnej w umowę o pracę (ze wszelkimi konsekwencjami, o których wspomnieliśmy), bez konieczności inicjowania procesu sądowego.
Dopiero odwołanie pracodawcy rozpocznie proces, w którym sąd ostatecznie może stwierdzić, iż kwalifikacja dokonana przez inspektora pracy była jednak błędna. Można się spodziewać, iż cały proces będzie nie tylko długotrwały, ale i kosztowny.
Ponadto, PIP zapowiedziała już zwiększenie liczby kontroli przeprowadzanych u przedsiębiorców (m.in. pod kątem zasadności zawartych umów cywilnoprawnych).
Nowa definicja stosunku pracy
Prace nad kontrowersyjnym projektem ustawy zapowiedział też Główny Inspektorat Pracy. Według zapowiedzi, definicja stosunku pracy miałaby zostać zaktualizowana o kilka nowych przesłanek. Decydującym miałby być aspekt podporządkowania pracowniczego, przy czym znaczenia nabiorą elementy, takie jak wizerunek, narzędzia pracy czy ubiór pracownika. Na przykład o ile kontraktor będzie zobowiązany do noszenia określonego stroju służbowego lub używania narzędzi dostarczonych przez pracodawcę (tych samych, co pracownicy), może to świadczyć o istnieniu stosunku pracy.
Powyższa propozycja zdążyła już wywołać spore kontrowersje. Skoro kryterium uznania za stosunek pracy mogłaby być np. odzież, to mogłoby w skrajnym scenariuszu okazać się, iż całe grupy zawodowe będą podlegać reklasyfikacji.
Co już teraz mogą zrobić przedsiębiorcy?
Zapowiadanie zmiany z całą pewnością nie oznaczają „końca” umów b2b, a także innych umów cywilnoprawnych. Będą jednak wymagać ostrożniejszego podejścia do nich. Przedsiębiorcy, którzy stosują alternatywne modele zatrudnienia, muszą więc dołożyć szczególnej uwagi, żeby nie wskazywały one na elementy charakterystyczne dla stosunku pracy. Wymaga to przede wszystkim pochylenia się nad stosowanymi umowami, przeprowadzenia ich kompleksowego audytu oraz świadomego zawierania nowych umów. Zachęcamy do tego już teraz.
Chętnie odpowiemy na Państwa pytania w tym zakresie. Możemy również zapewnić wsparcie m.in. we wdrożeniu i audycie alternatywnych modeli zatrudnienia. Zachęcamy do kontaktu.
