Kiedy potrzebna jest zgoda na wyjazd zagraniczny dziecka?

Nadchodzi czas wakacji, częstych wyjazdów z dziećmi, w tym poza granice kraju. Jakich formalności należy dopełnić, aby bezpiecznie i komfortowo podróżować z dzieckiem, nie narażając się na niemiłe niespodzianki? Na te pytania postaramy się odpowiedzieć w niniejszym wpisie.

Wymagana zgoda drugiego rodzica na wyjazd dziecka za granicę

Zgodnie z art. 92 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej KRO) „dziecko pozostaje aż do pełnoletności pod władzą rodzicielską”, przy czym zgodnie z art. 93 § 1 KRO „władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom”.

Powyższe regulacje wskazują, iż zasadniczo, obojgu rodzicom przysługuje władza rodzicielska, poza wyjątkowymi sytuacjami, gdy władza jednego z nich (a w wyjątkowych sytuacjach – obojgu), jest ograniczona, lub rodzic został pozbawiony władzy rodzicielskiej, tudzież jego władza rodzicielska została zawieszona.

Oznacza to, iż w sytuacji, gdy Sąd nie ingerował w zakres władzy rodzicielskiej, oboje rodzice są uprawnieni i zarazem zobligowani do wspólnego podejmowania rozstrzygnięć w istotnych kwestiach dziecka, a zatem w istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie. Żadne z rodziców bez zgody drugiego nie powinien podejmować istotnych decyzji dotyczących dziecka.

Zgodnie ze stanowiskiem utrwalonym w orzecznictwie i doktrynie prawa rodzinnego, wyjazd dziecka poza granice Polski stanowi istotną kwestię dziecka, wymagającą rozstrzygnięcia przez oboje rodziców, posiadających władzę rodzicielską. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 10.11.1971 r. w sprawie III CZP 69/71, stwierdził, iż:

„Na wyjazd za granicę na pobyt stały małoletniego wraz z jednym z rodziców, któremu w wyroku rozwodowym powierzono wykonywanie władzy rodzicielskiej, potrzebne jest zezwolenie sądu opiekuńczego, o ile drugi z rodziców, któremu powierzono nadzór nad wychowaniem dziecka, nie złożył oświadczenia wyrażającego zgodę na wyjazd dziecka.”

Co istotne chodzi o każdy wyjazd za granicę z jednym z rodziców bez zgody drugiego, a nie tylko o zgodnę na zmianę miejsca stałego pobytu dziecka. W postanowieniu z 6.03.1985 r. w sprawie III CRN 19/85 Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że:

„Wyjazd dziecka za granicę w celu spędzenia tam wakacji, jako należący do istotnych spraw dziecka wymaga zgody obojga rodziców, wykonujących władzę rodzicielską, a w braku takiej zgody orzeczenia sądu opiekuńczego.”

Nie ma przy tym znaczenia czy dziecko jedzie z jednym z rodziców czy np. z dziadkami. I tak konieczny jest wymóg uzyskania zgody. Zgoda drugiego z rodziców posiadających władze rodzicielską (jeżeli dziecko jedzie np. dziadkami), albo jednego z nich (jeżeli jedzie z jednym rodzicem) jest konieczna, chyba iż osoby te są ustanowione jedynym opiekunem prawnym małoletniego.

W jakich okolicznościach zgoda na wyjazd dziecka nie jest wymagana?

Czy w świetle przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zawsze wymagana jest zgoda na wyjazd dziecka poza granice Polski? Nie. Otóż jeden z rodziców może wywieźć dziecko za granicę bez zgody drugiego rodzica, tylko w sytuacji, gdy drugi rodzic:

• został całkowicie pozbawiony władzy rodzicielskiej nad dzieckiem na mocy postanowienia sądu,
• władza rodzicielska drugiego rodzica została zawieszona na mocy postanowienia sądu,
• ma ograniczoną władzę rodzicielską nad dzieckiem na mocy postanowienia sądu, a ograniczenie władzy rodzicielskiej pozbawia rodzica prawa do współdecydowania o miejscu zwykłego pobytu dziecka.

W jakiej formie drugi rodzić może napisać zgodę na wyjazd dziecka za granicę? Pisemnej, u notariusza?

Zgoda powinna przybrać formę oświadczenia rodzica, który z dzieckiem nie podróżuje. W jakiej formie to oświadczenie powinno zostać złożone i co zawierać?

Dla celów dowodowych zgoda drugiego rodzica na podróż dziecka poza granice Polski, powinna przybrać formę co najmniej pisemną, a najlepiej formę pisemną z podpisami notarialnie poświadczonymi. Warto również zadbać o przetłumaczenie dokumentu przez tłumacza. Warto mieć tłumaczenie na język angielski lub inny popularny język np. hiszpański czy francuski, a idealnie by było – na język państwa do jakiego się udajemy. Dodatkowo warto zrobić zdjęcie lub pdf takiego oświadczenia / dokumentu.

Uzyskanie podpisów notarialnie poświadczonych nie zajmuje dużo czasu, jednak warto wcześniej umówić wizytę u notariusza, zwłaszcza jeżeli planujemy wyjazd w okresie urlopowym / w wakacje.

Czy jest wzór dokumentu – zgody rodzica na wyjazd dziecka za granicę?

Jak napisać dokument zawierający zgodę na wyjazd dziecka do innego państwa? Czy jest jakiś formularz lub wzór zgody na wyjazd dziecka na wakacje? Czy wymagana jest notarialna zgoda?

Otóż nie istnieje jeden obowiązujący wzór zgody na wyjazd dziecka za granicę. Z całą pewnością oświadczenie rodziców musi jednak zawierać pewne niezbędne elementy pozwalające na identyfikację rodziców udzielających zgodę, identyfikujące dziecko oraz opiekuna, pod którego opieką będzie znajdować się dziecko. Wskazane jest także wskazanie okresu czasu, w którym dziecko ma przebywać za granicą oraz miejsce pobytu dziecka za granicą.

Jakie informacje powinna zawierać zgoda drugiego rodzica?

Dobrze by było, gdyby oświadczenie o wyrażeniu zgody na wyjazd dziecka za granicę zawierało co najmniej następujące dane / informacje:

• datę i miejsce sporządzenia zgody (jeśli będzie to zgoda notarialna, to zawsze będzie zawierała te informacje),
• dane rodziców udzielających zgody (imię i nazwisko, PESEL, seria i numer dowodu osobistego, adres zamieszkania, numer telefonu)
• dane dziecka, którego zgoda dotyczy (imię i nazwisko, PESEL, seria i numer dowodu osobistego i paszportu, adres zamieszkania)
• oznaczenie osoby opiekuna, z którym dziecko będzie podróżowało – drugiego rodzica lub osoby trzeciej (imię i nazwisko, PESEL, seria i numer dowodu osobistego, adres zamieszkania, numer telefonu)
• kraju, do którego dziecko wyjeżdża, a jeżeli podróż odbywa się samochodem, ewentualnie państw przez które nastąpi transfer,
• daty wyjazdu i powrotu dziecka,
• czytelne podpisy rodziców / rodzica udzielających/-ego zgody (imię /imiona i nazwisko).

Warto zadbać, by pisemna zgoda zawierała również odpowiednie zgody obejmujące uprawnienie do podejmowania decyzji dotyczących istotnych spraw dziecka, w tym obejmujących leczenie dziecka.

Czy zgoda udzielona drugiemu rodzicowi na wyjazd dziecka za granicę różni się od udzielonej dziadkom lub osobom trzecim zgody obojga rodziców?

Zasadniczo nie. Forma i informacje zawarte w oświadczeniu zasadniczo są tożsame. Przy czym zgoda na wyjazd z jednym rodzicem udzielana jest przez drugiego rodzica. Natomiast oboje rodzice dziecka udzielają zgody na wyjazd z dzieckiem za granicę dziadkom lub osobom trzecim .

Wyjazd na zagraniczne wakacje – wymagana jest zgoda rodziców na wyjazd dziecka – a skutki braku zgody?

Na to pytanie nie ma jednej odpowiedzi. Wszystko zależy od konkretnej sytuacji, ale też kraju do którego podróżujesz i środka komunikacji.

Fakt, iż Polska pozostaje członkiem Unii Europejskiej i Strefy Schengen, spowodował, iż kontrole graniczne stały się rzadkością. Oczywiście zależne jest to w części od formy podróżowania, podróż samochodem będzie zawsze mniej restrykcyjna niż samolotem, gdzie będzie konieczne okazanie dokumentu tożsamości.

Obecnie dziecko, by przekroczyć granicę, musi posiadać dokument tożsamości ze zdjęciem tj. dowód osobisty (na terenie Unii Europejskiej) lub paszport (podróż do państw spoza Unii Europejskiej). Zdarzają się jednak kontrole, podczas których urzędnicy oczekują przedstawienia zgody drugiego rodzica na podróż z dzieckiem, częściej zdarza się, iż to w przypadku podróży dziecka z dziadkami czy osobami trzecimi.

Zgoda na wyjazd dziecka za granicę przyda się podczas:

• kontroli dokumentów na lotnisku,
• kontroli dokumentów na granicy,
• wylegitymowania przez służby do tego uprawnione w trakcie pobytu w obcym kraju (np. policję).

Co jeżeli nie masz zgody, a urzędnicy jej wymagają? Wówczas będzie trzeba wykazać, iż drugi rodzić nie widzi przeszkód w wyjeździe dziecka poza granice Polski. Sytuacja jest prosta jeżeli rodzice są zgodni.

Co grozi za wywiezienie dziecka do innego państwa?

Wszystko zależne jest od tego jaka jest forma wyjazdu, czy dziecko wyjeżdża za granicę na wakacje czy chodzi o zmianę miejsca stałego pobytu dziecka, a przede wszystkim od tego jaki zakres władzy rodzicielskiej przysługuje rodzicowi, który zabrał dziecko poza granice Polski.

Jeżeli robi to rodzic posiadający pełnię praw rodzicielskich, mamy do czynienia z rodzicielskim porwaniem małoletniego dziecka przez ojca lub matkę, jeżeli natomiast rodzic ten ma ograniczoną przez sąd, odebraną lub zawieszoną władzę rodzicielską, jest to rodzicielskie uprowadzenie.

Uprowadzenie dziecka jest przestępstwem i zgodnie z art. 211 kodeksu karnego stanowi przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności od trzech miesięcy do pięciu lat.

Regulacje prawne odnośnie przeciwdziałania negatywnym skutkom międzynarodowego uprowadzania lub zatrzymywania dzieci poniżej lat 15, zostały zawarte w Konwencji Haskiej, której sygnatariuszami jest znaczna część krajów, w tym Polska. Konwencja to międzynarodowe porozumienie, które pomaga w powrocie dzieci uprowadzonych do innego kraju.

Co zrobić jeżeli zgoda drugiego rodzica jest niezbędna a jeden z rodziców odmawia zgody na wyjazd dziecka za granicę z jednym z rodziców?

Jeżeli jedno z rodziców odmawia zgody na wyjazd dziecka do innego państwa, konieczne jest wystąpienie do sądu rodzinnego o wydanie zezwolenia na pobyt zagraniczny dziecka. Następuje to w formie wniosku o wyrażanie zgody przez Sąd na dokonanie w imieniu małoletniego czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu.

Autor:

Ewelina Papaj-Gajek