Zmiana nazwiska po rozwodzie

Podstawowym aspektem uzyskania prawomocnego wyroku rozwodowego jest oczywista zmiana stanu cywilnego na „rozwiedziony/rozwiedziona”. Taki stan cywilny oznacza dwie podstawowe kwestie – po pierwsze nie jesteśmy już w małżeństwie, po drugie ta zmiana pozwala na zawarcie nowego związku małżeńskiego.

Niemniej, niektórzy, po swoich (czasem trudnych) doświadczeniach, zanim przystąpią po raz kolejny do myśli o wchodzeniu w nowe relacje, w pierwszej kolejności starają się, przywrócić wiele spraw do stanu poprzedniego. Jak wiadomo, samo zawarcie związku małżeńskiego wiąże się m.in. ze zmianą nazwiska – w naszej kulturze po ślubie najczęściej to kobiety (choć nie jest to 100% regułą) decydują się przyjąć nazwisko męża, albo do swojego nazwiska panieńskiego dodają drugi człon w postaci nazwiska męża.

Nowe nazwisko ustalamy przed ślubem

W praktyce już w momencie „załatwiania” przedślubnych formalności, osoby planujące zawrzeć związek małżeński, są informowane o konieczności podjęcia decyzji dotyczącej przyszłego nazwiska lub przyszłych nazwisk (mogą oni przecież zdecydować, iż każde z nich pozostaje przy swoim nazwisku rodowym); jednocześnie muszą również określić, jakie nazwisko będą nosiły ich dzieci. Czynność ta nie należy do skomplikowanych, wymaga bowiem jedynie złożenia przez nich stosownego oświadczenia.

Ewentualny rozwód często wiąże się z tym, iż osoba, która zawierając związek małżeński zmieniła nazwisko, po przeprowadzeniu rozwodu chce powrócić do nazwiska, które nosiła przed ślubem (czyli do nazwiska panieńskiego czy rodowego).

Termin na zmianę nazwiska po rozwodzie

Obowiązujące przepisy prawa dopuszczają taką możliwość, jednak pod określonymi warunkami. Mianowicie, w terminie trzech miesięcy od chwili uprawomocnienia się orzeczenia rozwodu małżonek rozwiedziony, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, może przez oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub konsulem (w przypadku gdy przebywa poza granicami kraju) powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa.

W odniesieniu do powyższego najważniejszy jest określony przepisami termin, w którym powrót do nazwiska noszonego przed zawarciem małżeństwa jest możliwy – to trzy miesiące od uprawomocnienia się orzeczenia o rozwodzie. W tym okresie, bez większych problemów, możliwe jest udanie się przez małżonka, który podjął decyzję o powrocie do swojego poprzedniego nazwiska, do adekwatnego urzędu gminy w celu złożenia przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego oświadczenia o woli „powrotu” do poprzedniego nazwiska. Warto zauważyć, iż ta decyzja leży wyłącznie w gestii małżonka, który wraz z zawarciem związku małżeńskiego, dokonał zmiany swojego nazwiska.

Czy można zmusić byłą żonę (byłego małżonka) do zmiany nazwiska?

Nie, nie można. Co do zasady, przepisy nie przewidują sytuacji, w której na skutek orzeczonego rozwodu z takim żądaniem mogłaby wystąpić druga strona (tj. np. mąż względem byłej żony noszącej jego nazwisko). W takim duchu wypowiadają się również sądy.

Dokumenty, jakie należy przygotować

W celu dopełnienia formalności warto zapoznać się z informacjami zawartymi na stronie internetowej adekwatnego dla takiej osoby urzędu gminy (w skład której wchodzi urząd stanu cywilnego jako jego jednostka organizacyjna). Niektóre urzędy udostępniają informacje dotyczące procedury zmiany nazwiska z uwzględnieniem dodatkowych wymaganych dokumentów, a czasem przedstawiają również cały przebieg tej czynności. Co do zasady natomiast, należy pamiętać, aby przygotować:

• dokument tożsamości (dowód osobisty lub paszport),
• potwierdzenie uiszczenia opłaty skarbowej – zmiana nazwiska wymaga bowiem dokonania opłaty skarbowej; w tym celu również warto zapoznać się ze stroną internetową danego urzędu gminy (lub po prostu wykonać telefon do pracowników tego urzędu), by ustalić sposób uiszczenia takiej opłaty (oczywiście aktualnie z pewnością będzie to można zrobić przelewem),
• informację o: miejscu, w którym sporządzony został akt małżeństwa, oraz dacie uprawomocnienia się orzeczenia sądu o rozwodzie,
• w przypadku składania oświadczenia przed konsulem – odpis prawomocnego orzeczenia sądu o rozwodzie lub odpis aktu małżeństwa z wpisem o rozwodzie.

Informacje o ewentualnych innych wymaganych dokumentach powinny zostać przekazane bezpośrednio przez kierownika adekwatnego urzędu stanu cywilnego.

Co do zasady, w przypadku posiadania wszystkich niezbędnych dokumentów i informacji, kierownik urzędu stanu cywilnego (lub konsul) powinien przyjąć oświadczenie o woli powrotu do nazwiska przed zawarcie związku małżeńskiego i nie ma konieczności oczekiwania na jego rozpatrzenie.

Następnie przygotowywany jest protokół – podpisywany przez kierownika USC lub konsula oraz osobę chce wrócić do poprzedniego nazwiska. Protokół ten zostanie również przesłany do kierownika urzędu stanu cywilnego, który sporządził akt małżeństwa w celu dołączenia do wpisu o nazwisku. W następstwie naniesienia tej informacji na ww. akt, możliwe jest już korzystanie z poprzedniego nazwiska.

Pamiętaj o terminie – masz 3 miesiące na zmianę nazwiska po rozwodzie!

Ważne jest by mieć świadomość ww. 3-miesięcznego terminu (liczonego od daty uprawomocnienia się orzeczenia o rozwodzie) na powrót do nazwiska sprzed zawarcia związku małżeńskiego. W przypadku bowiem upływu tego terminu, zmiana nazwiska będzie znacznie utrudniona lub choćby niemożliwa, ponieważ może być skutkiem jedynie wszczęcia postępowania w zwykłym trybie administracyjnym, obowiązującym każdą osobę.

Wniosek o taką zmianę składany jest również do kierownika urzędu stanu cywilnego lub konsula (w przypadku osób zamieszkujących za granicą), niemniej obarczony jest już określonymi warunkami i obostrzeniami. W tym aspekcie uznaje się bowiem, iż zmiana nazwiska może nastąpić wyłącznie z ważnych powodów, w szczególności tych wskazanych ustawowo, tj. gdy dotyczy ona zmiany:

1. nazwiska ośmieszającego albo nielicującego z godnością człowieka;
2. na nazwisko używane;
3. na nazwisko, które zostało bezprawnie zmienione;
4. na nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego obywatelstwo również się posiada.

W „grę” będzie wchodził więc cały „proces” dowodowy potwierdzający zasadność takiej zmiany. Dodatkowo rozpatrzenie wniosku kończy się wydaniem decyzji, w której organ ma prawo wydać rozstrzygnięcie zarówno pozytywne, jak i negatywne. Oczywiście, taką sprawę również można powierzyć profesjonaliście – radca prawny służy pomocą w szczególności w aspekcie odpowiedniego uzasadnienia wniosku.

Niemniej, w przypadku zmiany nazwiska będącej następstwem przeprowadzonego rozwodu, dla uniknięcia niepotrzebnych problemów, warto pamiętać o trzymiesięcznym terminie, w czasie którego przysługuje prawo skorzystania z „uproszczonej procedury” – bez jakichkolwiek obaw o finalne rozstrzygnięcie sprawy.