Zmiany na rzecz optymalizacji i efektywności opieki zdrowotnej

Cele projektu i potrzeba wprowadzenia zmian

Głównym celem projektu jest poprawa funkcjonowania systemu lecznictwa szpitalnego w Polsce, tak aby był bardziej dopasowany do struktury demograficznej oraz potrzeb zdrowotnych obywateli. Zmiany mają przynieść wymierne korzyści pacjentom, przede wszystkim dzięki koncentracji świadczeń, profilowaniu szpitali oraz konsolidacji zasobów. Obecny system, oparty na rozdrobnionych i nieefektywnie wykorzystywanych zasobach, generuje nadmierne koszty działalności szpitali i nie odpowiada w pełni na rzeczywiste potrzeby zdrowotne ludności.

Potrzebna jest racjonalizacja kosztów związanych z funkcjonowaniem szpitali, w szczególności poprzez eliminację dublowania usług oraz lepsze wykorzystanie zasobów kadrowych i infrastrukturalnych. Celem projektu jest także wzmocnienie nadzoru nad realizacją programów restrukturyzacyjnych przez podmioty tworzące, tak aby odpowiedzialnie zarządzać tymi zasobami i dostosowywać działalność szpitali do faktycznych potrzeb zdrowotnych regionów.

Bariery prawne i konieczność zmian legislacyjnych

Zdaniem autorów projektu aktualne przepisy prawa stanowią barierę w realizacji założeń reformy. Przykładowo, podmiotami tworzącymi dla samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej (dalej: SPZOZ) mogą być tylko jednostki samorządu terytorialnego, co ogranicza możliwość konsolidacji placówek. Związki jednostek samorządu terytorialnego, które mogłyby skutecznie łączyć szpitale, nie mają takiej możliwości prawnej.

Autorzy projektu zwracają również uwagę, iż Narodowy Fundusz Zdrowia (dalej: NFZ) nie dysponuje narzędziami prawnymi pozwalającymi na egzekwowanie warunków umów o świadczenie opieki zdrowotnej, co utrudnia realizację celów związanych z racjonalizacją wydatków. Ponadto, brak jest odpowiednich przepisów pozwalających na pełne wdrożenie elektronicznej karty diagnostyki i leczenia onkologicznego (dalej: DILO), co opóźnia rozwój Krajowej Sieci Onkologicznej.

Reforma struktury oraz zasad kwalifikacji do PSZ

Projekt nowelizacji przewiduje rezygnację z kwalifikowania do poszczególnych poziomów zabezpieczenia, na rzecz kwalifikowania wszystkich świadczeniodawców mających przynajmniej jeden tzw. profil kwalifikujący. Chodzi o każdy profil w zakresie leczenia szpitalnego w trybie pełnej hospitalizacji, objęty dotychczasową umową o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej prze okres co najmniej 2 lat. W przypadku profili zabiegowych zostanie wprowadzone dodatkowym kryterium kwalifikacji, w postaci określonego progowego udziału świadczeń zabiegowych w przyjętym okresie referencyjnym, przy czym jednocześnie w przypadku profilu położnictwo i ginekologia decydować będzie minimalna liczba odebranych porodów w tym samym okresie.

Planuje się również uproszczenie i złagodzenie zasad regulujących udzielanie przez świadczeniodawców w ramach PSZ dodatkowych rodzajów świadczeń.

Kolejną zaproponowaną zmianą jest wprowadzenie regulacji umożliwiającej, na wniosek świadczeniodawcy, dokonanie w umowie o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w ramach PSZ zmiany polegającej na zastąpieniu określonych profili kwalifikujących odpowiadającymi im profilami świadczeń realizowanymi w trybie hospitalizacji planowej albo leczenia jednego dnia, za zgodą Prezesa NFZ.

Przewidziano również umożliwienie wszystkim świadczeniodawcom realizującym w ramach PSZ określony profil świadczeń, który nie zostałby objęty kwalifikacją na nowych zasadach, kontynuację udzielania świadczeń w ramach takiego profilu w trybie hospitalizacji planowej albo leczenia jednego dnia, na okres obowiązywania kolejnego wykazu świadczeniodawców zakwalifikowanych do PSZ.

Projekt nowelizacji przewiduje także umożliwienie świadczeniodawcom zamiany udzielania świadczeń w ramach szpitalnego oddziału ratunkowego na udzielanie świadczeń w ramach izby przyjęć, jak również uelastycznienie i racjonalizację zasad udzielania świadczeń nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej w ramach PSZ.

Opisane wyżej zmiany, zdaniem autorów projektu nowelizacji, powinny przyczynić się do koncentracji świadczeń szpitalnych zabiegowych w ośrodkach dysponujących większym doświadczeniem i potencjałem kadrowym, a jednocześnie do lepszego wykorzystania ograniczonych zasobów, w tym poprzez zmniejszenie liczby szpitali utrzymujących stałą gotowość do udzielania świadczeń w trybie ostrym.

Tworzenie i prowadzenie SPZOZ

Projekt nowelizacji przewiduje również możliwość tworzenia i prowadzenia samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej przez związki jednostek samorządu terytorialnego, jako podmioty tworzące. Pozwoli to na łączenie SPZOZ-ów, przez co będą mogły powstać bardziej efektywne, większe podmioty lecznicze.

Pozostałe zaproponowane zmiany

W projekcie nowelizacji znalazły się także takie zmiany, jak:

1. dodanie w art. 31lb ust. 3 ustawy z 27.8.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 146; dalej: ŚOZŚrPubU), określającym elementy raportu taryfikacyjnego, analizy wpływu taryfy świadczeń na strukturę realizacji świadczeń, ze szczególnym uwzględnieniem zwiększenia udziału świadczeń udzielanych w trybie ambulatoryjnym, co ma sprzyjać racjonalizacji piramidy opieki zdrowotnej przez przesunięcie niektórych świadczeń zdrowotnych na niższe poziomy opieki;
2. uzupełnienie katalogu świadczeń ambulatoryjnych udzielanych bez skierowania, zawartego w art. 57 ust. 2 ŚOZŚrPubU, o poradę optometrysty i psychologa;
3. doprecyzowanie art. 136 oraz art. 139a ŚOZŚrPubU przez dodanie zastrzeżenia, iż wymóg przedstawienia pozytywnej opinii w sprawie oceny inwestycji (OCI) nie ma zastosowania, o ile świadczeniodawca złożył oświadczenie, iż w okresie ostatnich 5 lat nie uzyskał decyzji o pozwoleniu na użytkowanie, ani nie przystąpił do użytkowania inwestycji, w przypadku której wydaje się opinię, o której mowa w art. 95d ust. 1 ŚOZŚrPubU, z której wykorzystaniem mają być udzielane świadczenia opieki zdrowotnej objęte postepowaniem albo są udzielane świadczenia, których dotyczy zwiększenie kwoty zobowiązania;
4. wprowadzenie w ustawie z 9.3.2023 r. o Krajowej Sieci Onkologicznej (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1208) i ustawie z 28.4.2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2465) przepisów umożliwiających wystawianie i obsługiwanie elektronicznej karty diagnostyki i leczenia onkologicznego (DILO) w ramach systemu Krajowej Sieci Onkologicznej.

Etap legislacyjny

Zgodnie z informacjami w Rządowym Centrum Legislacji, projekt jest w tej chwili na etapie konsultacji publicznych. Większość przepisów ustawy wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.