1 rok temu
Ustawa z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 931; dalej: VATU) doczekała się (wreszcie) swojej trzeciej kuracji „odchudzającej”, znanej powszechnie jako tzw. SLIM VAT 3. Wraz ze zmianą VAT znowelizowane zostaną także „niektóre inne ustawy” podatkowe, w tym m.in. ustawa z 28.7.1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1043; dalej: PodSpDarU).
Zmiany w tej materii dotyczą kwot wolnych od podatku i progów wyłączenia z opodatkowania dla nabywców z określonych grup. Przypomnijmy, iż zasady opodatkowania tym podatkiem (w tym przede wszystkim wyłączenia od opodatkowania i zwolnienia z opodatkowania) zależą w dużej mierze od odpowiedniej relacji między obdarowanym i darczyńcą (spadkobiercą i spadkodawcą). Ważne jest zaliczenie do danej grupy podatkowej. Do grupy I zalicza się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów. Do grupy II zalicza zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych. Pozostałe podmioty niewykazujące ww. związków i relacji rodzinnych należą do grupy III.
Wyłączenie z opodatkowania: progi w górę
Zgodnie z art. 9 ust. 1 PodSpDarU, do 30.6.2023 r. opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:
- 10 434 zł – o ile nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
- 7878 zł – o ile nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
- 5308 zł – o ile nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.
Ww. wartości zostały doprecyzowane na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Finansów z 10.10.2022 r. w sprawie ustalenia kwot wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych od podatku od spadków i darowizn i niepodlegających opodatkowaniu tym podatkiem oraz skal podatkowych, według których oblicza się ten podatek (Dz.U. z 2022 r. poz. 2084). Począwszy od 1.7.2023 r. ww. kwoty (dla niektórych całkiem zauważalnie) wzrosną. Opodatkowaniu podlegać będzie nabycie, od jednego zbywcy, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej odpowiednio:
- 36 120 zł – o ile nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
- 27 090 zł – o ile nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
- 5733 zł – o ile nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.
Zmiany w zakresie zwolnienia z opodatkowania
Zgodnie z art. 4a ust. 1 PodSpDarU, zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez niektóre osoby z grupy I (konkretnie przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę), ale pod pewnymi warunkami. Jednym z nich jest udokumentowanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabycia środków pieniężnych, o ile wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę 10 434 zł.
Ww. przepis ulegnie przeformułowaniu. Teraz to wartość ostatniego nabycia doliczana będzie do wartości majątku nabytego dotychczas od tej samej osoby w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Oczywiście wzrośnie też kwota progowa (o czym była mowa wyżej).
Komentarz
Zmiany w ww. zakresie pierwotnie procedowane były przy okazji prac nad ustawą z 26.1.2023 r. o zmianie ustaw w celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych (Dz.U. z 2023 r. poz. 803). Wprowadzały one zupełną nowość: dodatkowy limit progowy wyłączenia z opodatkowania w przypadku nabycia od wielu osób, odpowiednio:
- 36 120 zł od jednej osoby lub 108 360 zł od wielu osób – o ile nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
- 27 090 zł od jednej osoby lub 81 270 zł od wielu osób – o ile nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
- 18 060 zł od jednej osoby lub 54 180 zł od wielu osób – o ile nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.
Zwłaszcza ten trzeci próg budził uzasadnione kontrowersje. Uderzał bowiem bezpośrednio w beneficjentów rożnego rodzaju zbiórek charytatywnych. Zakładając zrzutki od osób nienależących do dwóch pierwszych grup, oznaczałoby to konieczność opodatkowania darowizn od każdej złotówki ponad 54 180 zł. W przypadku milionowych zrzutek (np. na leczenie) o szerokim zasięgu darczyńców oznaczałoby to bardzo poważne obciążenie podatkowe, zdaniem niektórych komentatorów – uderzające w dużej mierze w osoby potrzebujące. Stosowne przepisy zdążyły już choćby zostać uchwalone. Ale zanim weszły w życie, resort uległ presji i zastąpił je przepisami SLIM VAT 3. Tu odgórnie odstąpiono od „zbiorczych progów”, nie szukając rozwiązań pośrednich (np. progi tylko na określone cele darowizn). Może to i lepiej – takie pośrednie rozwiązania często generują pole do nadużyć, ale też są znacznie droższe w utrzymaniu.
Zmiana progów wyłączenia z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn to urealnienie kwot wolnych od podatku, które z uwzględnieniem niedawnej drobnej korekty obowiązują od niemal dwóch dekad. Wówczas wynosiły one odpowiednio około 12-krotność, 9-krotność i 6-krotność ówczesnego minimalnego wynagrodzenia za pracę. Nowe rozwiązanie to tak naprawdę ten sam mechanizm, ale w odniesieniu do aktualnego minimalnego wynagrodzenia za pracę (3010 zł), jednak jedynie dla pierwszych dwóch grup podatkowych. Nabywcy z grupy III zyskają bardzo niewiele. To pewnego rodzaju cena, jaką musieli oni zapłacić za odstąpienie od opodatkowania zrzutek.
