Zwrot kosztów biletu

Stan faktyczny

Pasażer zarezerwował w TAP Air Portugal SA (dalej jako: TAP) za cenę 1447,02 EUR lot, który został odwołany. TAP udostępniał pasażerom na swojej głównej stronie internetowej procedurę umożliwiającą składanie wniosków o zwrot m.in. w przypadku odwołanych przez niego lotów. Pasażerowie mają zatem wybór pomiędzy natychmiastowym zwrotem kosztów w postaci bonów podróżnych poprzez wypełnienie formularza on-line, a zwrotem w innej formie, na przykład w postaci kwoty pieniężnej, pod warunkiem wcześniejszego skontaktowania się z obsługą klienta, aby ta przystąpiła do oceny okoliczności faktycznych. Zdaniem TAP zainteresowany pasażer złożył wniosek o zwrot kosztów za pośrednictwem bonu podróżnego i otrzymał za pośrednictwem poczty elektronicznej bon podróżny na kwotę 1737,52 EUR. Następnie ten pasażer przeniósł swoje prawa wobec TAP na spółkę, która zażądała od tego przewoźnika zwrotu w pieniądzu ceny odwołanego lotu w terminie 14 dni.

Rozpatrujący ten spór sąd powziął wątpliwości co do wykładni art. 7 ust. 3 rozporządzenia (WE) Nr 261/2004/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 11.2.2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) Nr 295/91 (Dz.Urz. UE L z 2004 r. Nr 46, s. 1), zgodnie z którym zwrot kosztów biletu w postaci bonu podróżnego może nastąpić wyłącznie „za pisemną zgodą pasażera”.

Stanowisko TS

Zgodnie z art. 8 ust. 1 lit. a) w zw. z art. 5 ust. 1 lit. a) rozporządzenia 261/2004/WE pasażerowi przysługuje w przypadku odwołania lotu prawo do zwrotu kosztów biletu w terminie siedmiu dni, zgodnie z warunkami określonymi w art. 7 ust. 3 rozporządzenia 261/2004/WE, po cenie, za którą został on kupiony. Ten ostatni przepis przewiduje, iż zwrot kosztów jest wypłacany w gotówce, elektronicznym przelewem bankowym, przekazem bankowym lub czekami bankowymi albo, za pisemną zgodą pasażera, w bonach podróżnych lub w formie innych usług. W ocenie TS struktura art. 7 ust. 3 rozporządzenia 261/2004/WE wskazuje, iż zwrot kosztów biletu odbywa się głównie w formie kwoty pieniężnej. Natomiast zwrot kosztów w formie bonów podróżnych stanowi pomocniczy sposób zwrotu, ponieważ jest uzależniony od dodatkowego warunku, jakim jest „pisemna zgoda pasażera”.

W rozporządzeniu 261/2004/WE nie zdefiniowano pojęcia „pisemna zgoda pasażera”. Trybunał stwierdził, po pierwsze, iż pojęcie „zgoda” należy rozumieć zgodnie z jej zwykłym znaczeniem, jako dobrowolną i świadomą akceptację. W kontekście art. 7 ust. 3 rozporządzenia 261/2004/WE to pojęcie wymaga zatem dobrowolnego i świadomego wyrażenia przez pasażera akceptacji uzyskania zwrotu kosztów biletu w postaci bonu podróżnego.

Po drugie, w zakresie, w jakim art. 7 ust. 3 rozporządzenia 261/2004/WE wymaga „pisemnej” zgody pasażera, TS wskazał, iż istnieje rozbieżność między różnymi wersjami językowymi tego przepisu. O ile bowiem wymóg accord signé du passager (podpisanej zgody pasażera) zawarty w wersji tego przepisu w języku francuskim posiada odpowiednie znaczenie w jego wersjach językowych, np. angielskiej with the signed agreement of the passenger, o tyle z wersji tego przepisu w językach np. polskim „za pisemną zgodą pasażera”, wynika, iż zgodnie z tym przepisem zwrot w postaci bonów podróżnych nie jest uzależniony od podpisanej zgody, ale od „pisemnej zgody pasażera”. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem TS sformułowania użytego w jednej z wersji językowych unijnego przepisu nie można traktować jako jedynej podstawy jego wykładni lub przyznawać mu w tym zakresie pierwszeństwa względem innych wersji językowych. Przepisy prawa UE należy bowiem interpretować i stosować w sposób jednolity w świetle wersji sporządzonych we wszystkich językach urzędowych Unii.

W przypadku niezgodności między różnymi wersjami językowymi unijnego aktu prawnego rozpatrywany przepis powinien być interpretowany zależnie od ogólnej systematyki oraz celu uregulowania, którego część stanowi. Trybunał wskazał, po pierwsze, iż z motywów 1, 2 i 4 rozporządzenia 261/2004/WE wynika, iż ma ono na celu zapewnienie wysokiego poziomu ochrony pasażerów i konsumentów poprzez wzmocnienie ich praw w określonych sytuacjach powodujących poważne trudności i niedogodności, a także poprzez zaradzenie im w sposób ujednolicony i natychmiastowy (wyrok TS z 22.4.2021 r., Austrian Airlines, C-826/19, Legalis, pkt 26). Po drugie, z motywu 20 tego rozporządzenia wynika, iż w przypadku odwołania lotu pasażerowie powinni zostać w pełni poinformowani o ich prawach, tak aby mogli skutecznie korzystać z tych praw. W świetle tego celu TS uznał, iż pojęcie „pisemnej zgody pasażera”, o którym mowa w art. 7 ust. 3 rozporządzenia 261/2004/WE, zakłada w pierwszej kolejności, iż ten pasażer był w stanie dokonać skutecznego wyboru w oparciu o odpowiednie informacje, a tym samym swobodnie i świadomie wyrazić akceptację zwrotu kosztów biletu w formie bonu podróżnego, a nie w formie kwoty pieniężnej. W tym celu do tego przewoźnika lotniczego należy zapewnienie w sposób rzetelny pasażerowi, którego lot został odwołany, jasnych i wyczerpujących informacji na temat różnych warunków zwrotu kosztów biletu, jakie są mu oferowane na podstawie art. 7 ust. 3 rozporządzenia 261/2004/WE.

Natomiast w przypadku braku powyższych informacji nie można, zdaniem TS, uznać, iż pasażer jest w stanie dokonać skutecznego wyboru, a tym samym wyrazić w sposób swobodny i świadomy zgodę na zwrot kosztów w formie bonu podróżnego. Zdaniem TS nie można zatem stwierdzić, iż pasażer udzielił „zgody” w rozumieniu art. 7 ust. 3 rozporządzenia 261/2004/WE, o ile obsługujący przewoźnik lotniczy przedstawia, w szczególności na swojej stronie internetowej, informacje o sposobach zwrotu kosztów biletu w sposób niejednoznaczny lub częściowy, lub w języku, którego rozumienia nie można racjonalnie oczekiwać od pasażera, a choćby w sposób nieuczciwy, w szczególności poprzez uwarunkowanie zwrotu kosztów tego biletu w formie kwoty pieniężnej od dochowania procedury obejmującej dodatkowe etapy w stosunku do procedury przewidującej zwrot w formie bonu podróżnego. W ocenie TS taki wniosek nasuwa się tym bardziej, iż dodanie takich dodatkowych etapów może utrudnić uzyskanie zwrotu w formie kwoty pieniężnej i odwrócić w ten sposób stosunek między dwoma sposobami zwrotu kosztów, co byłoby sprzeczne z celem realizowanym przez rozporządzenie 261/2004/WE.

Co się tyczy formy zgody pasażera, TS stwierdził, iż o ile ten pasażer otrzymał jasne i kompletne informacje, o tyle jego „pisemna zgoda” w rozumieniu art. 7 ust. 3 rozporządzenia 261/2004/WE może obejmować w szczególności jego wyraźną, ostateczną i jednoznaczną zgodę na zwrot kosztów biletu w formie bonu podróży poprzez wysłanie formularza, wypełnionego przez tego pasażera na stronie internetowej obsługującego przewoźnika lotniczego. Przy czym ten formularz nie musi zawierać odręcznego lub zdigitalizowanego podpisu pasażera. Zdaniem TS taka wykładnia tego przepisu jest zgodna z wyważeniem interesów pasażerów lotniczych i interesów obsługujących przewoźników lotniczych.

Reasumując TS orzekł, iż art. 7 ust. 3 w zw. z art. 8 ust. 1 lit. a) w świetle jego motywu 20 rozporządzenia 261/2004/WE należy interpretować w ten sposób, iż w przypadku odwołania lotu przez obsługującego przewoźnika lotniczego przyjmuje się, iż pasażer udzielił „pisemnej zgody” na zwrot kosztów biletu w formie bonu podróżnego, gdy wypełnił formularz on-line na stronie internetowej tego przewoźnika lotniczego, w którym zdecydował się na tego rodzaju formę zwrotu wyłączając tym samym zwrot w formie kwoty pieniężnej – o ile ów pasażer był w stanie dokonać skutecznego wyboru w oparciu o odpowiednie informacje, a tym samym wyrazić w sposób świadomy zgodę na zwrot kosztów biletu w formie bonu podróżnego, a nie w formie kwoty pieniężnej. Wymaga to, aby ten przewoźnik lotniczy udzielił temu pasażerowi w sposób rzetelny jasnych i wyczerpujących informacji na temat różnych dostępnych mu sposobów zwrotu kosztów.

Komentarz