Co powinien zawierać pozew o rozwód? [szczegółowa instrukcja oraz wzór pozwu o rozwód]

W czasie pandemii sądy zanotowały duży wzrost liczby wpływających pozwów o rozwód. Do decyzji o rozwiązaniu małżeństwa często doprowadziły konflikty małżonków spowodowane pogorszeniem się ich sytuacji materialnej, problemami zdrowotnymi, czy choćby ograniczonymi możliwościami wyjścia z domu. Nie oszukujmy się, czas wspólnego zamknięcia na niewielkiej często przestrzeni, okazał się raczej konfliktogenny.

Każdy z małżonków może wnieść do sądu pozew o rozwód. Aby jednak powództwo było skuteczne, a proces sądowy trwał możliwie krótko, należy pamiętać o szeregu kluczowych elementów, które każdy pozew o rozwód powinien zawierać.

Czym adekwatnie jest rozwód?

Rozwód jest instytucją prawną, która pozwala rozwiązać małżeństwo jeszcze za życia małżonków (małżeństwo ustaje także z chwilą śmierci jednego z małżonków). Proces rozwodowy ma na celu uporządkowanie i zminimalizowanie skutków rozwiązania małżeństwa. Oznacza to, iż podczas procesu rozwodowego ustalany jest szereg spraw związanych z dotychczasowym wspólnym życiem małżonków, takich jak podział majątku wspólnego, czy opieka nad małoletnimi dziećmi. Proces rozwodowy zaczyna się w chwili w której do sądu wpłynie pozew o rozwód.

Ile w Polsce trwa rozwód?

Odpowiedź na pytanie jak długo trwa sprawa rozwodowa, oczywiście jest niejednoznaczna. Sądy zwykle (bowiem nie ma tu sztywnych reguł) wyznaczają pierwszą rozprawę rozwodową od 3 do 9 miesięcy po wpłynięciu pozwu o rozwód do sądu. Termin pierwszej rozprawy zależy również od tego, jak gwałtownie drugi małżonek odpowie na pozew.

Na długość samego procesu sądowego w sprawach rozwodowych wpływ ma wiele czynników. Wśród głównych należy wskazać:

• rodzaj rozwodu: z orzekaniem o winie czy bez orzekania o winie;
• posiadanie przez małżeństwo wspólnego małoletniego potomstwa;
• majątek małżeństwa;
• terminowe stawianie się stron i świadków na rozprawach;
• liczba świadków wyznaczonych do przesłuchania;

Najczęściej orzekanym rodzajem rozwodu w Polsce jest rozwód bez orzekania o winie. Sprawa o rozwód bez orzekania o winie może zakończyć się już na pierwszej rozprawie, jeżeli małżonkowie są zgodni w żądaniu rozwodu, a także nie posiadają wspólnego małoletniego potomstwa. Również małżonkowie posiadający wspólne małoletnie potomstwo mogą dość gwałtownie uzyskać rozwód, jeżeli są zgodni w ustaleniach dotyczących opieki nad dziećmi.

Z kolei sprawy o rozwód z orzekaniem o winie mogą trwać choćby latami. Sąd wówczas stara się zapoznać z racjami każdej ze stron, z przedstawionymi przez małżonków dowodami, a także musi przesłuchać często dziesiątki świadków powołanych przez strony. Dopiero po przeanalizowaniu całego materiału dowodowego zebranego w sprawie sąd wyda wyrok rozwodowy.

W przypadku sprawy o rozwód z orzekaniem o winie postępowanie rozwodowe zwykle trwa od 1 roku do choćby 5 lat. Ponadto uzyskanie wyroku rozwodowego w pierwszej instancji – w sądzie okręgowym – nie zawsze oznacza koniec sprawy rozwodowej. Każdemu z małżonków, który nie jest zadowolony z wyroku rozwodowego przysługuje prawo odwołania się od wyroku przez złożenia apelacji do sądu apelacyjnego. Wniesiona apelacja przedłuża postępowanie rozwodowe o kolejne miesiące lub choćby lata.

Podsumowując: Sądowi też zależy na jak najszybszym, ale jednak pełnym i rzetelnym załatwieniu sprawy. o ile rozwodzący się małżonkowie pomimo emocji – pomogą mu nie sprzeczając się w pismach i na rozprawie, a wcześniej ustalając pomiędzy sobą jak najwięcej kwestii, to rozwód będzie można uzyskać szybciej. o ile strony będą jednak chciały rozwodzić się zamiast się rozwieść, to niestety sprawa może ciągnąć się znacznie dłużej.

Z istotnych nowości – coraz częściej w czasie pandemii w Polsce udaje się przeprowadzić rozwody bez rozprawy, wyłącznie na podstawie pisemnych zeznań i stanowisk stron. To jednak procedura zarezerwowana wyłącznie dla najprostszych, najmniej skomplikowanych i najmniej spornych spraw.

Ile kosztuje rozwód?

Ile kosztuje rozwód? Koszt sprawy rozwodowej uzależniony jest od wielu czynników – m.in. od rodzaju żądanego rozwodu, stopnia zawiłości sprawy czy decyzji o skorzystaniu z pomocy profesjonalnego pełnomocnika.

Po pierwsze, strona wytaczająca powództwo (czyli składająca pozew o rozwód) musi wnieść opłatę sądową. Opłata od pozwu o rozwód wynosi 600 zł. Kwotę tę można uiścić w kasie sądu lub w przelewem na określony rachunek bankowy danego sądu okręgowego – znajdziemy je na ich stronach internetowych. Należy pamiętać, iż dowód uiszczenia opłaty (potwierdzenie z kasy sądu lub potwierdzenie przelewu) należy dołączyć do pozwu.

W przypadku rozwodu bez orzekania o winie, powód ponosi w rzeczywistości 150 zł kosztów opłaty od pozwu, ponieważ po zakończonym postępowaniu pozwany małżonek zwraca powodowi 150 zł, a sąd wydaje postanowienie nakazujące zwrócić mu kolejne 300 zł z wpłaconej sumy.

W przypadku, gdy sąd na wniosek którejś ze stron wyda wyrok orzekający wyłączną winę jednego z małżonków, to małżonek – strona przegrywająca ponosi pełne koszty sądowe, a więc koszt pozwu, jak i inne ewentualne koszty (np. koszt biegłego). Zatem 600 zł opłaty od pozwu wraca na konto małżonka, który wniósł pozew o rozwód, ale sąd orzekł rozwód z wyłącznej winy osoby którą ten małżonek pozwał.

Istnieje również możliwość uzyskania zwolnienia z opłaty sądowej — należy złożyć wniosek o zwolnienie z opłaty wraz z oświadczeniem o dochodach składającego pozew i jego o stanie majątkowym.

Ponadto, jeżeli małżonkowie nie są w stanie dojść do porozumienia (na przykład w formie umowy) w sprawie podziału majątku wspólnego, konieczny będzie sądowy podział majątku. Koszt podziału majątku małżonków w sądzie wyniesie 300 zł – przy zgodnym podziale majątku – lub 1000 zł, jeżeli podział majątku jest sporny.

Podejmując decyzję o podziale nieruchomości należącej do majątku wspólnego, warto wybrać sądowy podział, gdyż najprawdopodobniej okaże się on tańszy od podziału dokonanego u notariusza. Z drugiej strony obserwujemy ostatnio pozytywny trend – małżonkowie chcąc uniknąć zbędnego procesu w tym zakresie, spotykają się wcześniej u notariusza i zgodnie dzielą majątek pomiędzy sobą.

To także znacznie przyspiesza postępowanie sądowe – to przecież jest niezbędne tylko w tym zakresie, w którym strony sprawy nie potrafią się porozumieć, oraz w przedmiocie samego rozwodu oczywiście.

Wszelkie wątpliwości prawne związane z rozwodem z pewnością rozwieje profesjonalny pełnomocnik – radca prawny lub adwokat – który doradzi także najbardziej skuteczną w danej sytuacji strategię procesową i zajmie się prowadzeniem sprawy rozwodowej. Należy pamiętać, iż strona, która przegra proces (jeżeli któraś ze stron wniesie np. o rozwiązanie rozwodu z wyłącznej winy drugiej strony i taką sprawę wygra), zwraca niewielką część kosztów pełnomocnika drugiej strony (w wysokości aktualnej stawki wynikającej ze wspomnianego wcześniej rozporządzenia Ministerstwa Sprawiedliwości, w tej chwili 720 zł). Realne wynagrodzenie za prowadzenie sprawy przez profesjonalnego pełnomocnika to od 1000 do choćby 20-30 tysięcy złotych. Z doświadczenia wiemy jednak iż zyski stron wynikające z zaangażowania profesjonalisty bywają często znacznie większe.

Wśród innych możliwych kosztów sprawy rozwodowej należy wymienić:

• wynagrodzenie dla mediatora, w przypadku podjęcia przez małżonków decyzji o skorzystaniu z mediacji (koszt około 50-200 zł za godzinę od osoby);
• wynagrodzenie kuratora rodzinnego, jeżeli sąd zarządzi wykonanie wywiadu środowiskowego (koszt około 80 zł);
• dodatkowe koszty sądowe w przypadku zasądzenia alimentów (w zależności od wysokości zasądzonych alimentów);

W przypadku spraw bez orzekania o winie – co do zasady żadna ze stron nie zwraca kosztów pełnomocnika drugiej strony.

Który sąd rozpatruje pozwy o rozwód

Pierwszym krokiem w sporządzeniu pozwu o rozwód jest oznaczenie sądu, do którego pozew ma wpłynąć. adekwatnym sądem do rozpatrzenia pozwu o rozwód jest sąd okręgowy, w którego okręgu oboje małżonkowie mieli miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich ma miejsce zamieszkania lub pobytu w okręgu tego sądu. Ponadto zmiana miejsca zamieszkania po wniesieniu pozwu rozwodowego nie powoduje zmiany sądu rozpoznającego sprawę o rozwód.

Przykład: Małżonkowie mieszkali na Śródmieściu w Warszawie. Po rozstaniu żona mieszka w Rykach, a mąż przez cały czas w Warszawie, ale na Ursynowie. Pozew o rozwód należy złożyć w Sądzie Okręgowym w Warszawie, ponieważ miejsce zamieszkania małżonków należało do okręgu tego sądu, a jeden z małżonków – mąż dalej zamieszkuje w okręgu tego sądu. jeżeli małżonkowie nie mieli wspólnego miejsca zamieszkania lub żadne z nich już tam nie mieszka, wówczas pozew należy wnieść do sądu adekwatnego dla miejsca zamieszkania małżonka-pozwanego. Gdyby jego miejsca zamieszkania nie dało się ustalić, pozew wnosi się do sądu miejsca zamieszkania małżonka-powoda.

Przykład: Małżonkowie mieszkali na Śródmieściu w Warszawie. Po rozstaniu żona mieszka w Londynie, a mąż w Krakowie. Pozew wnosi żona. Pozew o rozwód należy złożyć w Sądzie Okręgowym w Krakowie, ponieważ żadne z małżonków nie mieszka już we wspólnym mieszkaniu w Warszawie, a miejsce zamieszkania pozwanego męża jest w okręgu Sądu Okręgowego w Krakowie.

Oznaczenie stron postępowania

Kolejnym krokiem w sporządzaniu pozwu o rozwód jest wskazanie stron postępowania, czyli powoda (małżonek, który wnosi pozew i żąda rozwodu) oraz pozwanego (małżonek, z którym powód chce się rozwieść).

W pozwie należy podać poniższe dane każdego z małżonków:

• imię i nazwisko;
• aktualny adres zamieszkania;
• numer PESEL;

Żądanie w pozwie o rozwód: rozwód – z orzekaniem o winie czy bez

W pozwie należy określić żądanie, czyli wskazać, czego małżonek na jego podstawie żąda.

Przede wszystkim należy wskazać, czy sąd ma rozwiązać małżeństwo z wyłącznej winy pozwanego, czy jednak powód wnosi o rozwód bez orzekania o winie.

Sad może orzec:

• rozwód bez orzekania o winie;
• rozwód z wyłącznej winy jednego z małżonków, iż oboje małżonkowie są winni rozpadu małżeństwa;
• rozwód z winy obu małżonków;

Rozwód bez orzekania o winie jest statystycznie łatwiejszy do uzyskania, a także kilkukrotnie szybszy i tańszy.

Z kolei rozwód z orzeczeniem o wyłącznej winie a umożliwia jedynie minimalnie łatwiejsze dochodzenie alimentów od byłego małżonka oraz dłuższy czas ich trwania. W przypadku wyroku bez orzekania o winie lub rozwodu z winy obu stron, małżonek może żądać alimentów jedynie, jeżeli popadnie w niedostatek. Istotny minus jest taki, iż sprawa z orzekaniem o winie, zwykle kończy się znacznie później.

Natomiast jeżeli sąd stwierdzi, iż tylko jedna ze stron zawiniła w rozpadzie małżeństwa, niewinny małżonek może żądać alimentów niezależnie od tego, czy znajduje się aż w niedostatku. Wystarczy, iż skutkiem rozwodu jest istotne pogorszenie się sytuacji materialnej niewinnego małżonka. Sądy rozróżniają ten stan – niedostatek to sytuacja w której nie możemy zaspokoić podstawowych potrzeb życiowych (dach nad głową, jedzenie), istotne pogorszenie się sytuacji materialnej – to istotna zmiana względem stanu przed rozwodem.

Jednakże, o ile małżonek rozważający rozwód zdaje sobie sprawę, iż również ponosi winę za rozkład pożycia małżeńskiego albo zwyczajnie wie iż nie nastąpi u niego istotne pogorszenie się sytuacji materialnej po rozwodzie (zwłaszcza względem drugiego małżonka), to powinien w pierwszym rzędzie rozważyć pozew o rozwód bez orzekania o winie.

Satysfakcja z orzeczenia o winie drugiej strony po kilku latach procesu ustępuje zwykle miejsca zmęczeniu i chęci jak najszybszego zamknięcia sprawy. Z doświadczenia zawodowego prawników wynika, iż bardzo rzadko zdarzają się klienci którzy po kilku latach nie żałują podjętej w emocjach decyzji o ubieganiu się o rozwód z orzeczeniem winy drugiej strony.

Przykład: o ile jeden z małżonków dokonał zdrady, a drugi z powodu niewierności partnera nadużywał alkoholu, to sąd najprawdopodobniej orzeknie, iż rozpadowi małżeństwa są winne obie strony. Nie powstanie więc przesłanka do orzeczenia alimentów z powodu istotnego pogorszenia się sytuacji materialnej. o ile jeden z małżonków będzie chciał dochodzić alimentów od drugiego, będzie musiał wykazać iż znalazł się w niedostatku.

UWAGA: orzeczenie o winie jednej ze stron w sprawie rozwodowej co do zasady nie ma jakiegokolwiek wpływu na podział majątku ani wysokość alimentów na dzieci!

W żądaniu pozwu powód powinien także określić, jakie dowody chce powołać w sprawie – na przykład małżonek chce, by w sprawie zeznawali świadkowie. Powód musi także wskazać, na jaką okoliczność przywołuje dany dowód.

Przykład: Powódka wnosi o powołanie dowodu z zeznań świadka Jana Kowalskiego – prywatnego detektywa na okoliczność potwierdzenia zdrady małżeńskiej męża.

Trzeba jednak pamiętać iż powoływanie świadków zwykle istotnie przeciąga postępowanie i niezbędne jest jedynie w przypadkach w których dowód np. co do winy jednej ze stron, nie może być uzyskany w inny sposób.

Jak skutecznie uzyskać rozwód – czyli jak napisać uzasadnienie pozwu o rozwód

Główną częścią pozwu jest jego uzasadnienie. W części uzasadnienia pozwu o rozwód małżonek-powód wskazuje, dlaczego chce się rozwieść z małżonkiem-pozwanym.

Każdy pozew rozwodowy powinien zawierać w swojej treści pewne informacje dotyczące życia małżonków i okoliczności, które dowodzą ustania małżeństwa.

Należy wśród nich wskazać:

• datę i miejsce zawarcia związku małżeńskiego;
• przebieg małżeństwa;
• uprawdopodobnienie trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego;

Aby sąd orzekł rozwód, należy udowodnić, iż między małżonkami zaistniał zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego.

Zupełny rozkład pożycia małżeńskiego występuje, gdy między małżonkami ustały wszystkie więzi małżeńskie tj. więź duchowa, więź fizyczna oraz więź gospodarcza. Należy podkreślić, iż gdy małżonków łączy jedynie więź gospodarcza, sąd z dużym prawdopodobieństwem może orzec rozwód. Natomiast choćby sporadyczne stosunki fizyczne między małżonkami co do zasady oznaczają, iż rozkład pożycia małżeńskiego nie pozostało zupełny.

Z kolei trwały rozkład pożycia małżeńskiego oznacza, iż brak więzi między małżonkami trwa na tyle długo, iż nie ma już szans na odbudowanie małżeństwa. W praktyce konieczną przesłanką uznania, iż nastąpił trwały rozkład pożycia, jest upływ co najmniej kilku miesięcy od jego zaistnienia.

Przykład: Małżonkowie mieszkają we wspólnie, jednak od lat nie utrzymują nie żadnych więzi duchowych ani fizycznych, prowadzą oddzielne gospodarstwa domowe. W przywołanym przykładzie wystąpił trwały i zupełny trwały rozkład pożycia – mimo iż małżonkowie mieszkają w jednym domu, nie występują między nimi bliskie więzi, które cechują małżeństwo. Ale Sąd może upewnić się czy czasem nie współdzielą sypialni, ani produktów w lodówce.

Przykład: Małżonkowie nie utrzymują żadnych więzi fizycznych i nie prowadzą wspólnego gospodarstwa, jednak wspólnie uczestniczą w wizytach u znajomych, a także świadczą sobie wzajemną pomoc w czasie choroby – w postaci zakupów za które zwracają sobie pieniądze. W przywołanym przykładzie wystąpił trwały i zupełny trwały rozkład pożycia – łączą ich poprawne stosunki, jednak nie ma między nimi wzajemnych uczuć małżeńskich.

Jeśli od rozstania małżonków minął krótki czas, sąd może uznać, iż jest to jedynie chwilowy kryzys w małżeństwie, a nie trwały rozkład pożycia. Wówczas sąd może skierować małżonków na mediacje, co może wydłużyć postępowanie sądowe choćby o kilka miesięcy. W wyjątkowych sytuacjach można jednak przyjąć, iż rozkład pożycia nastąpił nagle i w sposób nieodwracalny – na przykład po pobiciu małżonka.

Ponadto sąd nie rozwiąże małżeństwa, jeżeli orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z dobrem wspólnych małoletnich dzieci lub z zasadami współżycia społecznego. Przez pojęcie dobra dziecka należy rozumieć jego rozwój fizyczny i duchowy, jak również interesy majątkowe małoletniego

Co istotne – małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia nie uzyska rozwodu bez zgody drugiego małżonka, chyba iż odmowa zgody na rozwód wyrażona przez małżonka niewinnego jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. W praktyce oczywiście brak wyrażenia takiej zgody, nie ma większego sensu – nie sposób bowiem tego małżonka do czegokolwiek zmusić. Można w ten sposób jedynie uniemożliwić mu rozpoczęcie “nowego” życia.

Przykład: Anna Kowalska wniosła w 2020 r. o rozwiązanie małżeństwa zawartego w 2005 r. bez orzekania o winie po tym jak została przyłapana na zdradzie. Małżonek nie zgodził się na rozwód. Wybaczył żonie udokumentowaną niewierność małżeńską i zadeklarował, iż przez cały czas kocha swoją żonę. Podniósł, iż nie jest winny chwilowemu rozkładowi pożycia małżeńskiego. Ponadto zadeklarował, iż chce kontynuować związek małżeński z Anną Kowalską. Sąd Okręgowy w takiej sytuacji może oddalić powództwo o rozwód małżeństwa państwa Kowalskich.

Wśród przyczyn rozkładu pożycia małżeńskiego należy wymienić trzy podstawowe grupy:

• zawinione (np. zdrada małżeńska, przemoc, agresja, poniżanie współmałżonka);
• niezawinione (np. różnica charakterów);
• przyczyny mogące być uznane – w zależności od okoliczności – za zawinione lub niezawinione (np. konflikt z rodziną współmałżonka, bezpłodność, znaczna różnica wieku między małżonkami).

Sąd na podstawie okoliczności sprawy ocenia, czy rozkład pożycia małżeńskiego stron jest trwały i zupełny. o ile strony powołują się na błahe przyczyny rozkładu pożycia, a sąd nie stwierdzi innych istotnie ważnych powodów rozkładu, powództwo o rozwód może zostać oddalone z uwagi na niezupełny rozkład pożycia.

Jakie dokumenty dołączyć do pozwu o rozwód?

Pozew o rozwód należy sporządzić w 2 egzemplarzach – oba egzemplarze składa się w sądzie – jeden jest dla sądu, drugi dla pozwanego małżonka. Każdy egzemplarz należy podpisać. Do obydwu egzemplarzy pozwu należy dodać m.in. następujące załączniki:

• skrócony odpis aktu małżeństwa (najlepiej nie starszy niż 3 miesiące);
• skrócony odpis aktu urodzenia;
• dowód wniesienia opłaty sądowej w wysokości 600 zł ;
• do pozwu można również dołączyć porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej, co znacznie przyspieszy sprawę rozwodową, albo np. dokumenty potwierdzające zarobki i koszty utrzymania – o ile w sprawie będzie ustalany obowiązek alimentacyjny;
• inne dowody uzasadniające okoliczności powołane w sprawie.

Przy czym załączniki do oryginału pozwu dołączamy w oryginale, podczas gdy do odpisu (drugiej kopii pozwu) dołączamy kserokopię.

Udostępniamy typowy wzór pozwu o rozwód. W praktyce jednak dużo szybciej i prościej będzie zwrócić się o pomoc do profesjonalisty – ten zwyczajnie popełni mniej błędów, a tym samym pozwoli Państwu możliwie gładko i efektywnie przejść przez ten nieprzyjemny jednak proces.

Rozwód to zdecydowanie ważniejsze wydarzenie w Państwa życiu niż np. naprawa samochodu, skoro takie sprawy większość z nas zostawia profesjonalistom, tę też polecamy pozostawić w rękach fachowców – radców prawnych i adwokatów specjalizujących się w sprawach z zakresu prawa rodzinnego.