9 miesięcy temu
Prowadzenie działalności gospodarczej bez zatrudnienia pracowników w wielu przypadkach jest wręcz niemożliwe, a to oznacza, iż nie można tego robić bez znajomości przepisów Kodeksu pracy. W tym obszernym akcie prawnym zapisanych zostało wiele zasad, o których muszą pamiętać pracodawcy. Żeby ułatwić im to zadanie przygotowujemy publikacje omawiające poszczególne tematy. W dzisiejszej skupimy się na omówieniu pojęcia czasu pracy i pracy w niedziele i święta.
Co to jest czas pracy?
Właściwie wszystko o czym będziemy pisali w dzisiejszym artykule zostało opisane w Kodeksie pracy, a poniżej zostało to zebrane i usystematyzowane dla lepszego przedstawienia tematu. Zaczniemy od zdefiniowania czasu pracy.
Czas pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Jest on liczony od momentu stawienia się do pracy do upływu określonego czasu pracy. Po upływie tego czasu mówi się już o pracy w godzinach nadliczbowych.
Do celów rozliczania czasu pracy warto też znać inne definicje, takie jak:
| Obejmuje 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy |
| Pod tym pojęciem należy rozumieć 7 kolejnych dni kalendarzowych, poczynając od pierwszego dnia okresu rozliczeniowego |
| Należy przez to rozumieć wykonywanie pracy według ustalonego rozkładu czasu pracy przewidującego zmianę pory wykonywania pracy przez poszczególnych pracowników po upływie określonej liczby godzin, dni lub tygodni |
Normy i wymiar czasu pracy
Wymiar czasu pracy będzie różny, w zależności od rodzaju czasu pracy, jaki funkcjonuje u danego pracodawcy. Przykładowo w pięciodniowym tygodniu pracy norma czasu pracy nie może przekraczać:
- 8 godzin na dobę – norma dobowa,
- 40 godzin na tydzień – norma tygodniowa.
Każdy pracodawca ustala przedział czasowy, w którym dokonywane jest rozliczenie czasu pracy. Najczęściej jest to okres jednomiesięczny, chociaż mogą być przyjęte również inne okresy. Na tej podstawie oblicza się wymiar czasu pracy w danym okresie rozliczeniowym:
- mnożąc liczbę pełnych tygodni przez 40,
- mnożąc liczbę pozostałych dni przez 8,
- suma tych dwóch liczb da nam wymiar czasu pracy.
Ważne!
Każde święto, które przypada w dniu innym niż niedziela obniża podstawę wymiaru czasu pracy o 8 godzin.
| 1 stycznia – Nowy Rok | Poniedziałek |
| 6 stycznia – Święto Trzech Króli | Sobota |
| 31 marca – Święta Wielkanocne | Niedziela |
| 1 kwietnia – Poniedziałek Wielkanocny | Poniedziałek |
| 1 maja – Święto Pracy | Środa |
| 3 maja – Święto Konstytucji | Piątek |
| 30 maja – Boże Ciało | Czwartek |
| 15 sierpnia – Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny | Czwartek |
| 1 listopada – Wszystkich Świętych | Piątek |
| 11 listopada – Święto Niepodległości | Poniedziałek |
| 25 grudnia – Boże Narodzenie | Środa |
| 26 grudnia – Drugi dzień Świąt Bożego Narodzenia | Czwartek |
Do czasu pracy z mocy ustawy zalicza się również:
- 15-minutową przerwę w pracy,
- przerwy na karmienie dziecka piersią,
- zwolnienie od pracy w związku z przeprowadzaniem badań lekarskich przez kobiety w ciąży,
- przerwy w pracy w warunkach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia,
- czas poświęcony na przeprowadzanie okresowych i kontrolnych badań lekarskich,
- przerwy w związku z pracą przy monitorach ekranowych,
- czas poświęcony na szkolenia.
Rozkład czasu pracy obowiązujący u danego pracodawcy powinien być sporządzony na piśmie i każdy pracownik powinien być o nim poinformowany. Forma, w jakiej to zrobi pracodawca jest dowolna, może to być umowa o pracę, czy inny dokument, który zostanie sporządzony.
Ewidencja czasu pracy
Prowadzenie ewidencji czasu pracy jest podstawą do ustalania wysokości wynagrodzenia, powinna być ona prowadzona indywidualnie dla wszystkich pracownika i udostępniana na jego żądanie. W ewidencji powinny się znaleźć m.in. informacje o:
- pracy w niedziele i święta,
- pracy w porze nocnej,
- pracy w godzinach nadliczbowych,
- pracy w dni wolne od pracy wynikające z rozkładu czasu pracy,
- pełnionych dyżurach poza normalnymi godzinami pracy,
- urlopach wypoczynkowych, bezpłatnych, okolicznościowych,
- innych usprawiedliwionych i nieusprawiedliwionych nieobecnościach w pracy.
Praca w niedziele i święta
Pracy w niedziele i święta został poświęcony odrębny rozdział w Kodeksie pracy. Zostało tam napisane, kiedy praca w niedziele i święta jest dozwolona, poniżej opisujemy przykładowe sytuacje:
Każdy pracownik, który pracuje w niedziele i święta ma określone uprawnienia a pracodawca określone obowiązki. W takim przypadku pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi dzień wolny lub wypłacić dodatek do wynagrodzenia w wysokości 100%.
Pracownikowi przysługuje dzień wolny od pracy:
|
Jeżeli nie będzie możliwe udzielenie dnia wolnego od pracy pracownik musi otrzymać dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia za pracę |
Do pracy w święto przypadające w niedzielę stosuje się przepisy dotyczące pracy w niedzielę.
Czas pracy a wykonywanie obowiązków w niedziele i święta – podsumowanie
Temat związany z rozliczanie czasu pracy jest bardzo obszerny i zależy w dużej mierze od systemów czasu pracy, jakie obowiązują u danego pracodawcy. W podstawowym czasie pracy – 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo zasada rozliczania jest stosunkowo przejrzysta i prosta. Wiemy, iż jest wiele osób, które z racji wykonywanego zawodu pracują również w niedziele i święta. W takich przypadkach pracodawca nie może zapomnieć o swoich obowiązkach przy dokonywaniu rozliczenia takich pracowników, reguły są dość jasne w tym temacie. Każdy pracodawca powinien prowadzić skrupulatnie ewidencje czasu pracy każdego pracownika na podstawie, której ustalane jest i wypłacane wynagrodzenie w ustalonych okresach rozliczeniowych.
