Fundacja rodzinna w 2024 roku – wszystko, co musisz wiedzieć!

Czym jest fundacja?

Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach nie zawiera definicji fundacji, ale określa jej najważniejsze cele oraz procedurę jej założenia i dalszej działalności.

Fundacja jest instytucją (organizacją pozarządową) ustanowioną w celu realizacji zadań społecznie lub gospodarczo użytecznych, zgodnych z podstawowymi interesami Rzeczypospolitej Polskiej, czyli z zakresu:

• ochrony zdrowia,
• rozwoju gospodarki i nauki, oświaty i wychowania,
• kultury i sztuki, opieki i pomocy społecznej,
• ochrony środowiska,
• opieki nad zabytkami.

Co więcej, w przedmiocie fundacji należy wiedzieć, że:

• mogą ją ustanawiać osoby fizyczne albo osoby prawne (osoby, które tworzą fundację, nazywane są fundatorami);
• siedziba fundacji powinna znajdować się na terenie Rzeczypospolitej Polskiej;
• fundacja powstaje poprzez sporządzenie w formie aktu notarialnego, aktu fundacyjnego (w akcie tym wskazuje się cel fundacji oraz składniki majątkowe przeznaczone na jego realizację);
• fundacja podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego;
• fundacja uzyskuje osobowość prawną po jej zarejestrowaniu w KRS-ie;
• fundacja działa nie tylko w oparciu o przepisy ustawy o fundacjach, ale również na podstawie opracowanego przez założycieli statutu, który powinien określać:
• nazwę,
• siedzibę,
• majątek,
• cele,
• zasady,
• formy,
• zakres działalności fundacji,
• skład i organizację zarządu,
• sposób powoływania oraz obowiązki i uprawnienia tego organu i jego członków;
• dodatkowe postanowienia, w szczególności dotyczące prowadzenia przez fundację działalności gospodarczej, dopuszczalności i warunków jej połączenia z inną fundacją, zmiany celu lub statutu, a także
• przewidywać tworzenie obok zarządu innych organów fundacji,
• fundacja może prowadzić działalność gospodarczą (jeżeli fundacja ma prowadzić działalność gospodarczą, wartość środków majątkowych fundacji przeznaczonych na działalność gospodarczą nie może być mniejsza niż 1000 zł);
• fundacja może zostać zlikwidowana na dwa sposoby:
• sposób określony w statucie, gdy fundacja osiągnie cel, na który została ustanowiona lub jeżeli zostaną wyczerpane środki finansowe fundacji i jej majątek;
• sposób przymusowy, gdy statut fundacji nie przewiduje jej likwidacji lub gdy jego postanowienia w tym przedmiocie nie są wykonywane, wówczas likwidacji dokonuje się przed sądem.

Czym jest fundacja rodzinna?

Czym jest i jak ją założyć?

Fundacja rodzinna to stosunkowo nowy instrument prawny, który został uregulowany w odrębnym akcie prawnym, tj. w ustawie z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej.

Cel fundacji rodzinnej nieco różni się od celu zwykłej fundacji przede wszystkim tym, iż zadaniem fundacji rodzinnej jest gromadzenie i zarządzenie mieniem w interesie beneficjentów oraz spełnianie świadczeń na ich rzecz.

Zalety fundacji rodzinnej:

• skuteczna sukcesja w firmach rodzinnych;
• rzetelne zarządzanie majątkiem rodzinnym;
• odseparowanie majątku rodzinnego od prywatnego;
• gwarancja prowadzenia firmy w sposób ciągły;
• akumulacja i ochrona kapitału;
• możliwość poczynienia nowych inwestycji;
• zabezpieczenie beneficjentów poprzez wypłacanie im świadczeń.

Aby założyć fundację rodzinną, należy poczynić cztery najważniejsze kroki:

1. Złożyć oświadczenie – dokument o ustanowieniu fundacji rodzinnej należy złożyć przed notariuszem, w akcie założycielskim i w formie aktu notarialnego albo w testamencie.
2. Sporządzić statut – należy sporządzić dokument w formie aktu notarialnego przed notariuszem.
3. Posiadać majątek – majątek fundacji powinien wynosić co najmniej 100 tys. zł.
4. Zgłosić do rejestru fundacji rodzinnych – fundacja rodzinna musi zostać zgłoszona do rejestru fundacji rodzinnych.

Fundator

Fundatorem fundacji rodzinnej może być osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych.

Fundacja rodzinna może być utworzona przez więcej niż jednego fundatora, jednakże należy pamiętać, iż fundacja tworzona w testamencie może mieć tylko jednego fundatora.

Beneficjent

Beneficjentem fundacji rodzinnej będzie mogła zostać:

• osoba fizyczna,
• organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego,
• fundator.

Fundacja rodzinna w przypadku beneficjenta będącego osobą fizyczną może w szczególności pokrywać koszty jego utrzymania lub kształcenia, a w przypadku beneficjenta będącego organizacją pozarządową, o której mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, prowadzącą działalność pożytku publicznego – wspierać działalność pożytku publicznego.

Zarząd

Głównymi zadaniami zarządu fundacji rodzinnej są:

• prowadzenie spraw fundacji rodzinnej oraz reprezentowanie jej;
• realizacja celów fundacji rodzinnej określonych w statucie;
• podejmowanie czynności związanych z zapewnieniem płynności finansowej i wypłacalności fundacji rodzinnej;
• tworzenie, prowadzenie i aktualizowanie listy beneficjentów zgodnie z przepisami ustawy oraz zasadami zawartymi w statucie;
• informowanie beneficjenta o przysługującym mu świadczeniu;
• spełnianie świadczenia przysługującego beneficjentowi.

Podatki w fundacji rodzinnej

W przedmiocie podatków należy zapamiętać, że:

• nie ma konieczności składania PCC i CIT-u w przypadku przekazania majątku do fundacji rodzinnej;
• nie ma uprawnienia do korzystania z tzw. małego CIT-u;
• CIT 15% pobierany jest w momencie przekazywania środków finansowych beneficjentom;
• beneficjenci:
• z zerowej grupy podatkowej są zwolnieni z PIT-u z tytułu otrzymanych świadczeń albo mienia pozostawionego im do dyspozycji po rozwiązaniu fundacji rodzinnej;
• z pierwszej i drugiej grupy podatkowej będą płacić PIT 10% z tytułu otrzymanych świadczeń albo mienia pozostawionego im do dyspozycji po rozwiązaniu fundacji rodzinnej.

Fundacja a fundacja rodzinna – różnice

Podsumowanie

Fundacja rodzinna, to niewątpliwie nowe narzędzie w przedmiocie sukcesji. Fundacji rodzinnej nie należy kojarzyć ani ze zwykłą fundacją, ani ze spółką kapitałową bądź firmą rodzinną. Stanowi ona zupełnie odrębny instrument, którego zadaniem jest utworzenie wielopokoleniowego biznesu.