Jak legalnie chronić swój wizerunek?

Nie ulega wątpliwości, iż wizerunek osoby fizycznej jest jej dobrem osobistym, które podlega ochronie. W dzisiejszych czasach nie trudno jest o bezprawne naruszenia takiego dobra, albowiem w dobie popularności chociażby social mediów wizerunek łatwo jest poddać przykładowo dalszemu rozpowszechnieniu. Niewątpliwie publikacja wizerunku wymaga zezwolenia osoby, której wizerunek został utrwalony.

O tym jak legalnie chronić swój wizerunek przeczytasz w niniejszym artykule.

Ochrona dóbr osobistych

Przesłanki ochrony dóbr osobistych i środki ich sądowej ochrony uregulowano w przepisie art. 24 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny. Głównymi przesłankami ochrony dóbr osobistych, które muszą być spełnione łącznie, są:

• istnienie dobra osobistego,
• zagrożenie lub naruszenie tego dobra,
• bezprawność zagrożenia lub naruszenia.

Istnienie dobra osobistego i zagrożenie lub naruszenie tego dobra należy udowodnić. Obowiązek w tymże zakresie spoczywa na powodzie, czyli osobie, której dobro zostało naruszone i na drodze sądowej domaga się przykładowo orzeczenia zadośćuczynienia.

W przypadku, gdy dojdzie do naruszenia dóbr osobistych, to osoba, której dobro zostało naruszone może na podstawie przepisu art. 24 §1 Kodeksu cywilnego skorzystać z następujących środków ochrony niemajątkowych, tj.:

• roszczenia o zaniechanie działania zagrażającego dobru osobistemu;
• roszczenia o dopełnienie czynności potrzebnych do usunięcia skutków dokonanego naruszenia dobra osobistego;
• roszczenia o zadośćuczynienie pieniężne lub o zapłatę odpowiedniej sumy na cel społeczny.

Zgłoszenie naruszenia dóbr osobistych może się odbyć poprzez złożenie powództwa na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego, to sprawę należy skierować do sądu adekwatnym (rzeczowo) – w przypadku pozwu o ochronę dóbr osobistych jest sąd okręgowy.

Dobro osobiste w postaci wizerunku, o jakim mowa w art. 23 k.c. i art. 81 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, to podobizna człowieka na obrazie, fotografii lub utrwalona w inny sposób. Takie dobro osobiste przysługuje tylko człowiekowi i nie ma swojego odpowiednika w postaci dobra przysługującego osobie prawnej [tak Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 1 sierpnia 2019 r., sygn. akt V ACa 501/18].

Dla ochrony dobra osobistego w postaci wizerunku znaczenie ma ustalenie, jakie istotne interesy uzasadniają rozpowszechnienie wizerunku, usprawiedliwiając w ten sposób naruszenie autonomii osoby, której wizerunek został rozpowszechniony [tak Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 30 grudnia 2019 r., sygn. akt I ACa 165/19].

Czym jest wizerunek ?

Wizerunek zwykle kojarzony jest z wizerunkiem fizycznym, czyli wyglądem człowieka, zbiorem konkretnych cech fizycznych, które umożliwią identyfikację danego człowieka. Z kolei godnie ze Słownikiem Języka Polskiego, to nic innego jak czyjaś podobizna na rysunku, obrazie, zdjęciu itp., sposób, w jaki dana osoba lub rzecz jest postrzegana i przedstawiana.

Na wizerunek składa się ogół zewnętrznych cech, które charakteryzują daną osobę. Innymi słowy, wizerunek definiowany jest jako wygląd człowieka, jego podobizna, jego obraz fizyczny. Według niektórych w te ramy włączyć można dodatkowe elementy związane z wykonywanym zawodem, jak charakteryzacja, ubiór, sposób poruszania się, inne elementy identyfikujące, np. okulary, fryzura czy choćby szczególna linia profilu bądź charakterystyczny cień. W każdym przypadku chodzi o cechy immanentnie związane z konkretną osobą fizyczną, dla niej znamienne i pozwalające na jej rozpoznawalność. Za wizerunek nie można potraktować sposobu postrzegania i oceny danej osoby w odbiorze zewnętrznym (jej życiorysu, cech charakteru, postępowania, utrwalonej pozycji zawodowej itp.) [por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10 kwietnia 2015 r., sygn. akt I ACa 1471/14].

Zezwolenie na rozpowszechnienie wizerunku

Zgodnie z przepisem art. 81 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych:

• Rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. W braku wyraźnego zastrzeżenia zezwolenie nie jest wymagane, o ile osoba ta otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie [por. ustęp 1];
• Zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku:
• osoby powszechnie znanej, o ile wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych;
• osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza [por. ustęp 2].

Zezwolenie (zgoda), to nic innego jak oświadczenie woli wyrażające zgodę na wykorzystanie jej wizerunku, może mieć charakter jednostronnej czynności prawnej albo elementem umowy. Do najważniejszych elementów zezwolenia należy:

• określenie w nim konkretnego wizerunku;
• precyzyjne określenie sposobu wykorzystywania wizerunku, tj. czas, miejsce itp.;
• może być udzielone w dowolnej formie, jednak musi być ono jednoznaczne;
• zezwolenie może dotyczyć rozpowszechniania wizerunku na przyszłość albo wizerunku, który został już rozpowszechniony;
• zezwolenie może obejmować zgodę na dalsze rozpowszechnianie wizerunku, tj. przez osoby trzecie.

Wzór zgody na publikację wizerunku

Wzór zgody na publikację wizerunku możesz pobrać tutaj.

Zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku:

• osoby powszechnie znanej, o ile wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych;
• osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.

W wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 3 października 2018 r., sygn. akt V ACa 655/17 słusznie wskazano, że:

• Rozpowszechnianie wizerunku w mediach, wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej, chyba iż taka osoba otrzymała za to wynagrodzenie lub też pod warunkiem, iż zdjęcie wykonano przy pełnieniu funkcji publicznych przez osobę powszechnie znaną albo iż wizerunek danej osoby stanowi szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz czy impreza publiczna;
• Zgoda osoby na rozpowszechnianie jej wizerunku w mediach musi zostać udzielona wyraźnie i nie może być domniemywana. Musi być udzielona wprost oraz w sposób niewątpliwy. Powinna określać warunki i płaszczyzny dopuszczalnego wykorzystania wizerunku. Zgodę można wyrazić też ustnie, jednak okoliczność jej udzielenie musi wówczas zostać wykazana na podstawie dowodów.

Chcesz wiedzieć czym się charakteryzuje umowa z modelką i jak ją skonstruować, to przeczytaj ten artykuł.

Umowa o rozpowszechnianie wizerunku – wzór

Wzór umowy o rozpowszechnianie wizerunku możesz pobrać tutaj

Podsumowanie

Zapamiętać należy, iż rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby, która jest na nim przedstawiona, albowiem brak takiej zgody może pociągać za sobą odpowiedzialność chociażby odszkodowawczą.

A jeżeli chcesz wiedzieć co może wrzucić w koszty modelka, to przeczytaj ten artykuł.