Jak młodzi oceniają postrzeganie swoich praw. Raport Rzeczniczki Praw Dziecka

„Deklaracje a doświadczenia: jak młodzi oceniają postrzeganie swoich praw” – podczas konferencji z udziałem Moniki Horna-Cieślak, Rzeczniczki Praw Dziecka zaprezentowano wyniki pierwszych w kraju badań na temat stanu realizacji praw dziecka w Polsce.

Pierwsze i unikatowe badania w Polsce

23 czerwca w Liceum Artes Liberales w Warszawie zaprezentowano wyniki badań zleconych przez RPD, które są częścią raportu „Perspektywa (dla) dzieci i młodzieży. Stan realizacji praw dziecka w Polsce”. To pierwsze i unikatowe badania w Polsce odnoszące się wprost do praw dzieci, również w zakresie uczestnictwa młodych osób w życiu społecznym i obywatelskim.

W wydarzeniu wzięła udział Rzeczniczka Praw Dziecka, Izabela Ziętka – podsekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej, przedstawiciele parlamentu, kuratoriów oświaty, szkół, instytucji publicznych, organizacji pozarządowych, a także młode osoby oraz eksperci skoncentrowani w swojej pracy na upowszechnianiu i przestrzeganiu praw dzieci.

Jak budować działania na rzecz dzieci

Monika Horna-Cieślak podkreślała, iż aby budować działania na rzecz dzieci trzeba mieć oparcie w rzetelnych, pogłębionych badaniach. To dzięki nim możemy zdiagnozować i w pełni dostrzec skalę wyzwań. Rzeczniczka Praw Dziecka podziękowała wszystkim zaangażowanym w prace nad raportem.

Co m.in. wynika z badań? Większość nastoletnich respondentów (82 proc.) twierdzi, iż rodzice zawsze lub często chętnie odpowiadają na ich pytania. 61 proc. nastolatków zawsze lub często może porozmawiać ze swoimi rodzicami na ważne dla nich tematy. Bardzo negatywne oceny szacunku rodziców do dziecięcego zdania (rzadko tub nigdy) pojawiają się u 6 proc. respondentów. Większość nastolatków czuje się zachęcana przez rodziców do wyrażania własnego zdania – odpowiedzi zawsze oraz często wskazuje 71 proc. uczestników badania – podczas gdy odpowiedzi nigdy oraz rzadko 11 proc.

Dane pomogą pokazać miejsce dzieci w świecie

Jan Gawroński, ekspert – społeczny zastępca RPD zwrócił uwagę, iż same młode osoby czekały na wyniki badań. Bo właśnie te dane pomogą pokazać lepiej miejsce młodych osób w świecie. Miejsce, jak podkreślał Jan Gawroński, które powinno być bezpieczne. A same badania są dobrą okazją do mówienia szeroko o partycypacji, obywatelskości.

Ponad połowie (61 proc.) badanym nastolatkom towarzyszy poczucie, iż ich nauczyciele zawsze lub często odpowiadają chętnie na ich pytania. Nieco mniej, bo 57 proc. nastolatków zawsze lub często otrzymuje od nauczycieli informacje o tym, co dzieje się w szkole. Co czwarty nastolatek (21 proc.) twierdzi, iż ma to miejsce czasami, 14 proc. – rzadko, a 5 proc. nigdy. Z deklaracji nastoletnich respondentów wynika, iż większość z nich (92 proc.) słyszała o statucie swojej szkoły, choć istnieją duże różnice w stopniu jego znajomości. Prawie co ósmy badany (13 proc.) twierdzi, iż dobrze go zna. kilka ponad połowa nastolatków (54 proc.) zna go tylko częściowo. Z kolei co czwarty (25 proc.) badany co prawda słyszał o nim, ale w ogóle nie ma wiedzy o jego zawartości. 4 proc. nastolatków nigdy nie słyszało o statucie szkoły lub ma problem z udzieleniem odpowiedzi na to pytanie.

Dyskusja na temat praktycznych aspektów realizacji praw dziecka w Polsce

Prezentacja badań przeplatała się z dyskusją na temat praktycznych aspektów realizacji praw dziecka w Polsce. Wydarzenie poprowadziła red. Patrycja Rojek-Socha, a poszczególne panele: Łukasz Korzeniowski z Zespołu Edukacji i Wychowania Biura RPD, Miłosz Łazowski z Rady Dzieci i Młodzieży przy RPD oraz dr hab. Małgorzata Michel – pedagożka, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, ekspertka merytoryczna w badaniu na temat stanu realizacji praw dziecka w Polsce i Marcel Podgórny z Rady Dzieci i Młodzieży przy RPD.

Wśród panelistów byli: prof. Anna Odrowąż-Coates z Akademii Pedagogiki Specjalnej, Agnieszka Gołębiowska z UNICEF Polska, Franciszek Papciak z Rady Dzieci i Młodzieży przy RPD, Oliwia Sagan z Girls Future Ready, Zuzanna Głuch z Rady Dzieci i Młodzieży przy RPD, Igor Grochal z Młodzieżowej Rady Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy, Danuta Kozakiewicz – dyrektor szkoły podstawowej nr 103 w Warszawie oraz Mateusz Wojcieszak z Fundacji Pole Dialogu.

*Badanie na temat stanu realizacji praw dziecka w Polsce zostało przeprowadzone na zlecenie Biura Rzecznika Praw Dziecka jesienią 2024 r. przez firmę PBS Sp. z o.o. Badanie jakościowe zrealizowano techniką zogniskowanych wywiadów grupowych z nastolatkami w wieku 12-17 lat (N = 48), wychowawcami (N = 24) oraz rodzicami nastolatków (N = 24), a badanie ilościowe na ogólnopolskiej próbie (N = 1604) nastolatków w wieku 12-17 lat z wykorzystaniem techniki audio-CASI.