Jak zatrudnić lekarza – Umowa z Lekarzem

Umowa z lekarzem jest istotnym zagadnieniem, które pojawia się przy nawiązaniu współpracy pomiędzy pomiotami leczniczymi a ich personelem medycznym. Spośród dostępnych rodzajów zatrudnienia, prywatne podmioty lecznicze zwykle zawierają z lekarzami umowy cywilnoprawne – umowy zlecenia lub umowy B2B. Wciąż nierzadko spotykane jest także zatrudnianie w oparciu o umowę o pracę.

Z tego artykułu dowiesz się:

• jak zatrudnić lekarza, tj. jakie umowy mogą zawrzeć podmioty lecznicze z lekarzami,
• jakie cechy posiada umowa współpracy z lekarzem (tzw. umowa B2B z lekarzem),
• czym charakteryzuje się umowa zlecenia z lekarzem,
• na jakie aspekty należy zwracać uwagę przy poszczególnych rodzajach zatrudnienia z lekarzem,
• jakie klauzule warto zamieścić w umowie z lekarzem.

Umowa z lekarzem – jaką umowę wybrać

Zawód lekarza należy do tzw. zawodów regulowanych. Oznacza to, iż osoba wykonująca zawód lekarza powinna spełnić określone prawem warunki (w tym co do posiadanych kwalifikacji potwierdzonych odpowiednim egzaminem państwowym), a także uzyskać prawo do wykonywania zawodu przyznawane przez okręgową radę lekarską.

Charakter zawodu lekarza, jako zawodu regulowanego przekłada się na formy, w jakich lekarz może wykonywać swą praktykę. Ograniczenia dotyczą jednak przede wszystkim grupowej praktyki zawodowej oraz umów zawieranych z publicznymi placówkami zdrowotnymi. W tym zakresie obowiązujące przepisy limitują warunki współpracy oraz określają procedury, które muszą poprzedzać zatrudnienie (np. zawarcie przez publiczny szpital kontraktu z lekarzem po przeprowadzeniu konkursu).

Ustawa o działalności leczniczej nie stoi natomiast na przeszkodzie, aby prywatny podmiot leczniczy i lekarza łączyły analogiczne umowy, jakie są standardowo zawierane w obrocie, tj.:

– umowa o współpracy z lekarzem (umowa B2B),

– umowa zlecenia z lekarzem,

– umowa o pracę.

Umowa o pracę wiąże się ze stabilnością oraz pewnością zatrudnienia. Z drugiej jednak strony wymaga ona określenia pewnych aspektów współpracy w sposób ścisły – dotyczy to m.in. wymiaru zatrudnienia, czy ustalenia stałych godzin pracy.

W ramach współpracy prywatnych podmiotów leczniczych z lekarzami, często pożądana jest większa elastyczność zatrudnienia. Podmioty lecznicze cenią sobie możliwość dostosowywania godzin pracy (usług) lekarza do istniejącego zapotrzebowania czy liczby pacjentów. W takich sytuacjach korzystniejsze jest zawieranie z lekarzami umów cywilnoprawnych.

W dalszej części artykułu wyjaśnimy zatem, jak zatrudnić lekarza w oparciu o umowy cywilnoprawne i na czym te umowy polegają.

Umowa o współpracy z lekarzem (umowa B2B z lekarzem)

Umowa o współpracy z lekarzem jest to umowa cywilnoprawna zawierana w ramach działalności gospodarczej prowadzonej przez lekarza. Zatem warunkiem zawarcia tego rodzaju umowy jest posiadanie przez lekarza statusu przedsiębiorcy wpisanego do CEIDG.

Umowa o współpracy z lekarzem ma charakter obustronnie profesjonalny (po obu stronach występują przedsiębiorcy). Tym samym strony dysponują szeroką swobodą w określaniu warunków zatrudnienia. Dotyczy ona w pierwszej kolejności podstawowych praw i obowiązków stron, w tym przedmiotu umowy, sposobu jej wykonywania, miejsca i czasu realizacji świadczeń, a także wynagrodzenia. Na zasadzie dobrowolności strony mogą uregulować w umowie także dodatkowe postanowienia, np. obowiązek zachowania poufności, czy zakaz konkurencji.

Ze względu na przedmiot umowy (wykonywanie świadczeń zdrowotnych) oraz status każdej ze stron, umowa B2B z lekarzem ma charakter niestandardowy i różni się od typowych umów o współpracy zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami.

Jeśli interesuje Cię tematyka umów współpracy zawieranych w branżach innych niż medyczna, zapraszamy do lektury naszego artykułu Umowa B2B. Opisujemy w nim szerzej, czym jest umowa B2B, jakie są jej zalety, a także wyjaśniamy, jakie postanowienia zabezpieczające interesy stron taka umowa może zawierać.

Umowa zlecenia z lekarzem

Opisana powyżej umowa o współpracy z lekarzem – B2B może być stosowana w przypadkach, w których lekarz prowadzi działalność gospodarczą.

Zatem, jak zatrudnić lekarza, który nie wykonuje działalności gospodarczej? W tym celu może być zawarta umowa zlecenia z lekarzem. Na jej podstawie lekarz zobowiązuje się do wykonywania usług w postaci świadczeń zdrowotnych, za wynagrodzeniem. Lekarz nie jest w takim przypadku odrębnym przedsiębiorcą od podmiotu leczniczego. Umowa w dalszym ciągu jest jednak wykonywana w ramach działalności zawodowej lekarza.

Umowy cywilnoprawne, w tym umowa zlecenia i umowa o współpracy z lekarzem mogą zawierać szereg postanowień nadających relacjom stron indywidualny charakter. Warto zatem, aby przed sporządzeniem umowy strony omówiły swoje oczekiwania względem współpracy i wspólnie wypracowały najbardziej optymalny dla nich model zatrudnienia.

W dalszej części artykułu opiszemy aspekty istotne z puntu widzenia sporządzania i wykonywania umów z lekarzami, wspólne dla obu rodzajów kontraktów. Z naszej praktyki wynika, iż wskazane kwestie warto od razu precyzyjnie uregulować. Pozwoli to zabezpieczyć interesy stron i zapobiec ewentualnym sporom w przyszłości.

Umowa z lekarzem – główne obowiązki stron

Podstawowym obowiązkiem lekarza w ramach umowy z podmiotem leczniczym jest wykonywanie świadczeń zdrowotnych na rzecz pacjentów placówki. Umowa powinna precyzować zakres tych świadczeń oraz warunki ich realizacji.

Poza świadczeniami zdrowotnymi lekarz może zobowiązać się do dodatkowych czynności na rzecz podmiotu leczniczego, np. przygotowywania publikacji naukowych, prowadzenia szkoleń, doradztwa, czy też świadczenia usług kierowniczych.

Przy określaniu podstawowych obowiązków lekarza warto doprecyzować aspekty praktyczne współpracy. W szczególności strony powinny określić gdzie i w jakiej formie będą realizowane usługi (stacjonarnie w placówce podmiotu leczniczego, wyjazdowo w postaci wizyt u pacjenta, zdalnie).

Umowa z lekarzem może zawierać także postanowienia dotyczące czasu wykonywania usług. Umowa może określać stałe dni i godziny wykonywania usług, albo regulować organizację czasu elastyczne. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby strony ustalały terminy realizacji świadczeń na bieżąco (np. poprzez przygotowywanie terminarza na dany miesiąc kalendarzowy). Powyższe pozwala stronom dostosować warunki współpracy do potrzeb podmiotu leczniczego i dostępności lekarza.

Określenie wynagrodzenia w umowie z lekarzem

Podstawowym świadczeniem ze strony podmiotu leczniczego na rzecz lekarza jest wynagrodzenie.

Konstrukcja umowy o współpracy pozwala na uregulowanie tej kwestii w sposób elastyczny, dostosowany do potrzeb stron i specyfiki ich współpracy.

Umowa z lekarzem może zatem określać:

• stałe wynagrodzenie miesięczne (zwłaszcza w przypadku jeżeli lekarz będzie świadczył usługi w takim samym wymiarze w każdym miesiącu),
• stałą kwotę za każde wykonane świadczenie (np. za wykonany zabieg),
• wynagrodzenie godzinowe (określona kwota z 1 godzinę realizacji świadczeń),
• wynagrodzenie ustalane jako określony procent kwoty uiszczonej przez pacjentów na rzecz podmiot leczniczego z tytułu usług medycznych wykonanych przez lekarza.

Brak przeszkód, aby w jednej umowie były połączone ww. rodzaje wynagrodzenia.

Przykładowo: umowa z lekarzem może stanowić, iż z tytułu świadczonych usług lekarzowi przysługuje stałe miesięczne wynagrodzenie w określonej kwocie, a także dodatkowe wynagrodzenie prowizyjne w wysokości % ceny świadczeń zrealizowanych w danym miesiącu.

Aby uniknąć praktycznych nieporozumień, warto także doprecyzować dodatkowe kwestie związane z rozliczeniami stron. W szczególności strony powinny ustalić, w jakich terminach i na jakich warunkach będzie płatne wynagrodzenie, a także jakie wymogi formalne powinien spełnić lekarz, aby otrzymać należne środki (w tym formę i termin wystawienia faktury).

Umowa z lekarzem – odpowiedzialność

Opisywane w artykule umowy z lekarzem mają charakter cywilnoprawny. W oparciu o przepisy kodeksu cywilnego, zleceniobiorca ponosi pełną odpowiedzialność za szkody wyrządzone w ramach realizacji usług. Kodeksowe zasady odpowiedzialności znajdują w pełni zastosowanie do odpowiedzialności lekarza względem podmiotu leczniczego (np. za powierzony sprzęt). W przypadku umów B2B, w związku z ich obustronnie profesjonalnym charakterem, ww. odpowiedzialność może być zarówno rozszerzona, jak i ograniczona.

Przykładowo: strony mogą określić w umowie, iż lekarz ponosi odpowiedzialność za wykorzystywany sprzęt medyczny jedynie do określonej kwoty, np. x-krotności miesięcznego wynagrodzenia.

Inaczej sytuacja przedstawia się w odniesieniu do odpowiedzialności za realizowane świadczenia zdrowotne. Zagadnienie odpowiedzialności w relacji z pacjentem reguluje ustawa o działalności leczniczej. Zgodnie z ustawą o działalności leczniczej podmiot leczniczy i lekarz ponoszą solidarną odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Oznacza to, iż pacjent może dochodzić odpowiedzialności odrębnie od lekarza i od podmiotu leczniczego, albo od obu tych podmiotów łącznie. W przypadku jeżeli podmiot leczniczy uiści odszkodowanie na rzecz pacjenta, może domagać się zwrotu odpowiedniej części wypłaconej kwoty od lekarza w ramach regresu.

Należy przy tym pamiętać, iż zarówno podmiot leczniczy jak i lekarz podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom OC. W praktyce roszczenia odszkodowawcze wobec lekarza lub wobec podmiotu leczniczego realizowane są z udziałem ubezpieczycieli.

Kary umowne w umowie z lekarzem

Z kwestiami dotyczącymi odpowiedzialności lekarza wiąże się także zagadnienie kar umownych. Co do zasady nie ma przeciwwskazań, aby w ramach swobody umów strony zawarły w łączącej je umowie postanowienia dotyczące kar umownych. Kary umowne w umowie z lekarzem mogą zostać zastrzeżone na wypadek określonych naruszeń warunków współpracy zarówno ze strony lekarza, jak i podmiotu leczniczego.

Z naszej praktyki wiemy, iż lekarze z ostrożnością podchodzą do umów zawierających rozbudowane katalogi kar umownych. Przy konstruowaniu umowy należy rozważyć, które naruszenia mogą mieć dla stron najistotniejsze znaczenie i ze względu na swą wagę powinny być zabezpieczone karami umownymi. Pozwoli to uniknąć tworzenia umów, które ze względu na swój restrykcyjny charakter będą nie do zaakceptowania dla drugiej strony.

Pokrywanie kosztów szkoleń lekarza przez podmiot leczniczy

W związku z postępem technologicznym nierzadko zdarza się, iż przed przystąpieniem do wykonywania umowy z podmiotem leczniczym, lekarz musi odbyć szkolenie obejmujące np. zasady obsługi urządzeń służących do wykonywania zabiegów. Zdarza się to zwłaszcza wśród podmiotów wykonujących świadczenia z zakresu medycyny estetycznej.

Strony mogą uzgodnić w umowie, iż podmiot leczniczy pokryje koszty takiego szkolenia. W zamian za to lekarz zobowiązuje się do współpracy z podmiotem leczniczym przez określony czas po zakończeniu kursu. Jednocześnie strony mogą zastrzec, iż w przypadku wcześniejszego rozwiązania umowy lekarz będzie musiał zwrócić koszt szkolenia.

W tym kontekście w praktyce działania placówek medycznych powstaje pytanie, czy podmiot leczniczy może wprowadzić karę umowną za wcześniejsze rozwiązanie umowy przez lekarza, przed upływem uzgodnionego okresu zatrudnienia. Zasadność taki kar umownych może budzić wątpliwości i każdorazowo wymaga indywidualnej analizy.

Poufność w umowie z lekarzem

Do podstawowych obowiązków lekarza należy przestrzeganie tajemnicy lekarskiej. Zgodnie z ustawą o zawodach lekarza i lekarza dentysty, lekarz jest zobligowany do zachowania w tajemnicy informacji związanych z pacjentem, a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu. Lekarz nie może ujawniać informacji o pacjentach, niezależnie od tego, czy taki obowiązek wynika z zawartej przez niego umowy z podmiotem leczniczym.

Umowa z lekarzem może natomiast rozszerzać obowiązek poufności. Przede wszystkim strony mogą określić w umowie, iż lekarz będzie zobowiązany do zachowania w tajemnicy także innych informacji, które wykraczają poza zakres tajemnicy lekarskiej.

Lekarz może zostać zobowiązany do zachowania w poufności informacji: handlowych, organizacyjnych, finansowych, personalnych, czy technicznych dotyczących działalności podmiotu leczniczego. Innymi słowy obowiązek poufności może zostać rozszerzony także na tajemnice przedsiębiorstwa podmiotu leczniczego. Postanowienia regulujące ten zakres będą mieć charakter umowy NDA z lekarzem (umowy o zachowaniu poufności).

Zakaz konkurencji w umowie z lekarzem

Co do zasady nie ma przeszkód, aby umowa z lekarzem zawierała postanowienia ograniczające prowadzenie działalności konkurencyjnej przez lekarza.

Zakaz konkurencji w umowie z lekarzem może obowiązywać wyłącznie w okresie trwania umowy lub może zostać przedłużony na określony czas po zakończeniu obowiązywania umowy.

Zarówno umowa b2b z lekarzem jak i umowa zlecenia z lekarzem są umowami cywilnoprawnymi. W konsekwencji zastrzeżenie zakazu konkurencji po zakończeniu współpracy nie wymaga wypłaty dodatkowego wynagrodzenia. Z odmienną sytuacją mamy do czynienia w przypadku zakazu konkurencji w umowie o pracę. W tym wypadku obowiązujące przepisy kodeksu pracy wymagają wypłaty odszkodowania za zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy.

Ze względu na specyfikę zawodu lekarza oraz realizowanych przez niego świadczeń, zbyt szeroki zakaz podejmowania działalności konkurencyjnej może utrudnić, a nierzadko de facto uniemożliwić lekarzowi wykonywanie zawodu.

Z drugiej jednak strony, w ramach współpracy z podmiotem leczniczym lekarz może uzyskać dostęp do istotnych informacji dotyczących funkcjonowania tego podmiotu, modelu biznesowego, czy specyficznego know – how wykonywanych usług. Podmiot leczniczy jak każdy przedsiębiorca jest zatem uprawniony, aby podejmować działania zapobiegające wykorzystywaniu tych informacji przez konkurencyjne placówki lub samych lekarzy. Może temu służyć nie tylko opisany wyżej obowiązek poufności, ale także klauzula o zakazie konkurencji.

Jeśli strony decydują się na zamieszczenie w umowie wskazanej klauzuli warto pamiętać o precyzyjnym określeniu, jakich działań lekarz nie powinien podejmować. Wprowadzone ograniczenia nie powinny utrudniać lekarzowi wykonywania zawodu. Należy bowiem pamiętać, iż lekarz ma nie tylko prawo, ale także obowiązek udzielania świadczeń zdrowotnych, zwłaszcza w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia.

W ostatnim czasie szerokie zakazy konkurencji spotykam szczególnie często w umowach z lekarzami medycyny estetycznej. Najczęściej dotyczy to wypadku, gdy lekarz na początku współpracy zostaje przeszkolony przez „klinikę” medycyny estetycznej w zakresie wykonywana określonych zabiegów z użyciem konkretnego sprzętu. W mojej ocenie niektóre szerokie zakazy konkurencji w umowach z lekarzami mogą zostać przynajmniej w części uznane za sprzeczne z zasadami wykonywania zawodu lekarza, a co za tym idzie za nieważne.

Umowa z lekarzem – świadczenie usług telemedycznych

Aktualnie coraz częściej zdarza się, iż umowa z lekarzem nie dotyczy stacjonarnej współpracy w placówce zdrowotnej, ale świadczenia usług wyłącznie na odległość (w ramach telemedycyny). Umowa z lekarzem zawierana w celu świadczenia usług telemedycznych może mieć zarówno postać umowy B2B, jak i umowy zlecenia.

Przy konstruowaniu umowy dotyczącej świadczeń telemedycznych warto uwzględnić szczególne aspekty związane ze realizacją usług w sposób zdalny. W szczególności należy uregulować kwestie:

• warunków dotyczących sprzętu wykorzystywanego przez lekarza do świadczenia usług,
• czasu reakcji na zgłoszenie pacjenta,
• wymagań jakie lekarz powinien spełnić przed wystawieniem e-dokumentów (w tym e-recepty, czy e-zwolnienia),
• zabezpieczenia danych otrzymywanych zdalnie.

Szerzej o świadczeniu usług w ramach telemedycyny pisaliśmy w artykule https://capitallegal.pl/telemedycyna-wymogi-prawne/

Umowa z lekarzem a RODO

Jednym z istotnych aspektów, jakie powinna obejmować umowa z lekarzem jest ochrona danych osobowych. W celu realizacji świadczeń zdrowotnych lekarz uzyskuje dostęp do dokumentacji medycznej, tj. informacji o stanie zdrowia pacjentów. W świetle RODO wskazane dane posiadają status szczególnych kategorii danych osobowych, podlegających wzmożonej ochronie.

Lekarz wykonujący umowę o współpracy lub umowę zlecenia z podmiotem leczniczym nie jest odrębnym administratorem danych osobowych. Zatem umowa z lekarzem powinna zawierać postanowienia dotyczące upoważnienia lekarza do przetwarzania danych osobowych.

Przygotowanie umowy z lekarzem według indywidualnych potrzeb

Nasza kancelaria zapewnia kompleksowe wsparcie prawne w zakresie zatrudnienia lekarzy w podmiotach leczniczych. o ile potrzebujesz doradztwa prawnego dotyczącego umowy z lekarzem – skontaktuj się z nami