Jednoosobowa działalność gospodarcza a komornik – co można zająć w firmie?

Jednoosobowa działalność gospodarcza – najważniejsze informacje

Jednoosobowa działalność gospodarcza, to niewątpliwie najprostsza forma prowadzenia firmy. Charakteryzuje się tym, iż osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą:

• musi dokonać rejestracji działalności w CEIDG;
• działa we własnym imieniu i na własny rachunek;
• ponosi odpowiedzialność za zobowiązania firmy całym swoim majątkiem;
• może wybrać jedną z form opodatkowania, tj. na zasadach ogólnych według skali podatkowej, na zasadach ogólnych podatkiem liniowym, zryczałtowanym podatkiem dochodowym, kartą podatkową.

Rodzaje egzekucji i jej przyczyny

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż egzekucja może być:

• sądowa, prowadzona w sprawach cywilnych z tytułu powstałych zobowiązań cywilnoprawnych (np. gdy przedsiębiorca nie płacił kontrahentom z tytułu dostawy towarów lub usług, za energię – ogólnie media) – podstawa prawna: ustawa z dnia 17 listopada 1964 roku – Kodeks postępowania cywilnego;
• administracyjna, prowadzona z tytułu zobowiązań publicznoprawnych (gdy przedsiębiorca nie uiszcza zapłaty podatków, np. podatku od nieruchomości albo składek ZUS) – podstawa prawna: ustawa z dnia 17 czerwca 1966 roku o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Niezależnie od tego, która egzekucja zostanie wszczęta jako pierwsza, albo będzie prowadzona jako jedyna (chodzi tu o sytuację, w której nie doszło do zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej), zasadniczo dalsze etapy takiej egzekucji przebiegają podobnie.

Co może być przedmiotem egzekucji?

Przedmiotem egzekucji mogą być:

• ruchomości,
• nieruchomości,
• prawa majątkowe,
• rachunki bankowe (firmowe i osobiste),
• inne wierzytelności pieniężne (tzw. trzeciodłużnik lub dłużnik zajętej wierzytelności, czyli kontrahent przedsiębiorcy, klient, który będzie zobowiązany, po uprzednim otrzymaniu zawiadomienia, do uiszczenia zapłaty za fakturę na rachunek Naczelnika Urzędu Skarbowego zamiast przedsiębiorcy – taka sytuacja zwykle ma miejsce, gdy mowa o egzekucji administracyjnej, w przypadku np. zobowiązań publicznoprawnych).

Jeśli zastanawiasz się, jakie konto bankowe musisz posiadać jako przedsiębiorca jednoosobowej działalności gospodarczej, to przejdź tutaj.

Co nie podlega egzekucji?

Egzekucji nie podlegają:

• przedmioty urządzenia domowego niezbędne dla dłużnika i jego domowników, w szczególności lodówka, pralka, odkurzacz, piekarnik lub kuchenka mikrofalowa, płyta grzewcza służąca podgrzewaniu i przygotowywaniu posiłków, łóżka, stół i krzesła w liczbie niezbędnej dla dłużnika i jego domowników oraz po jednym źródle oświetlenia na izbę, chyba iż są to przedmioty, których wartość znacznie przekracza przeciętną wartość nowych przedmiotów danego rodzaju;
• pościel, bielizna i ubranie codzienne w liczbie niezbędnej dla dłużnika i jego domowników, a także ubranie niezbędne do pełnienia służby lub wykonywania zawodu;
• zapasy żywności i opału niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny na okres jednego miesiąca;
• jedna krowa lub dwie kozy albo trzy owce potrzebne do wyżywienia dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny wraz z zapasem paszy i ściółki do najbliższych zbiorów;
• narzędzia i inne przedmioty niezbędne do osobistej pracy zarobkowej dłużnika oraz surowce niezbędne dla niego do produkcji na okres jednego tygodnia, z wyłączeniem jednak pojazdów mechanicznych;
• u dłużnika pobierającego periodyczną stałą płacę — pieniądze w kwocie, która odpowiada niepodlegającej egzekucji części płacy za czas do najbliższego terminu wypłaty, a u dłużnika nieotrzymującego stałej płacy lub u dłużnika będącego osobą fizyczną wykonującą działalność gospodarczą — pieniądze niezbędne dla niego i jego rodziny na utrzymanie przez dwa tygodnie;
• przedmioty niezbędne do nauki, papiery osobiste, odznaczenia i przedmioty służące do wykonywania praktyk religijnych oraz przedmioty codziennego użytku, które mogą być sprzedane tylko znacznie poniżej ich wartości, a dla dłużnika mają znaczną wartość użytkową;
• produkty lecznicze niezbędne do funkcjonowania podmiotu leczniczego w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej przez okres trzech miesięcy;
• przedmioty niezbędne ze względu na niepełnosprawność dłużnika lub członków jego rodziny;
• sumy i świadczenia w naturze wyasygnowane na pokrycie wydatków lub wyjazdów w sprawach służbowych;
• 50% kwot diet przysługujących z tytułu podróży służbowych — o ile egzekucja ma na celu zaspokojenie roszczeń z tytułu alimentów, w tym należności budżetu państwa z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów;
• sumy przyznane przez Skarb Państwa na specjalne cele (w szczególności stypendia, wsparcia), chyba iż wierzytelność egzekwowana powstała w związku z urzeczywistnieniem tych celów albo z tytułu obowiązku alimentacyjnego;
• środki pochodzące z programów finansowanych z udziałem środków, o których mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1270 i 1273), wypłacone w formie zaliczki, chyba iż wierzytelność egzekwowana powstała w związku z realizacją projektu, na który środki te były przeznaczone;
• prawa niezbywalne, chyba iż możność ich zbycia wyłączono umową, a przedmiot świadczenia nadaje się do egzekucji albo wykonanie prawa może być powierzone komu innemu;
• świadczenia z ubezpieczeń osobowych oraz odszkodowania z ubezpieczeń majątkowych, w granicach określonych w drodze wydanego przez odpowiednie ministerstwo rozporządzenia; nie dotyczy to egzekucji, mającej na celu zaspokojenie roszczeń z tytułu alimentów;
• świadczenia z pomocy społecznej;
• jednorazowa lub okresowa pomoc pieniężna przyznawana przez Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych;
• wierzytelności przypadające dłużnikowi z budżetu państwa lub od Narodowego Funduszu Zdrowia z tytułu udzielania świadczeń opieki zdrowotnej;
• sumy przyznane orzeczeniem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, o ile egzekwowana wierzytelność przysługuje Skarbowi Państwa;
• świadczenie integracyjne;
• wierzytelności przysługujące spółdzielni mieszkaniowej wobec członków spółdzielni i osób niebędących członkami spółdzielni, którym przysługuje spółdzielcze prawo do lokalu albo własność lokalu.

Wyłączenie spod zajęcia egzekucyjnego

Zgodnie z przepisem art. 1061 § 1 KPC Dłużnik prowadzący działalność gospodarczą w formie przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego, w razie gdy egzekucja zostanie skierowana do rzeczy niezbędnej do prowadzenia tej działalności, może wystąpić do sądu o wyłączenie tej rzeczy spod zajęcia, wskazując we wniosku składniki swego mienia, z których jest możliwe zaspokojenie roszczenia wierzyciela w zamian za rzecz zwolnioną. O wyłączeniu spod zajęcia sąd orzeka po wysłuchaniu stron, biorąc pod uwagę obok interesów wierzyciela i dłużnika również społeczno-gospodarcze znaczenie działalności gospodarczej dłużnika. Z chwilą wydania postanowienia zwalniającego spod zajęcia, w stosunku do mienia zastępczego określonego w postanowieniu, następują skutki zajęcia. Komornik dokona niezwłocznie czynności związanych z zajęciem. Wniosek o zwolnienie spod zajęcia może być zgłoszony również w skardze na czynności komornika.

Powyższa regulacja daje możliwość przedsiębiorcy-dłużnikowi prowadzącemu działalność w formie przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego w sytuacji skierowania egzekucji do rzeczy niezbędnej do prowadzenia tej działalności, czyli do nieruchomości albo rzeczy ruchomych, które są niezbędne do prowadzenia działalności gospodarczej.

Przykładowo samochód osobowy stanowiący własność dłużnika i wykorzystywany przez niego do osobistej pracy zarobkowej w charakterze taksówkarza może być uznany za przedmiot niepodlegający egzekucji (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 maja 1996 r., sygn. akt III CZP 56/96).

W takim przypadku dłużnik może wystąpić do sądu z wnioskiem o zwolnienie tych rzeczy spod zajęcia w zamian za inne składniki swojego mienia, które wskaże jako przedmiot egzekucji. O wyłączeniu spod zajęcia sąd orzeka po wysłuchaniu stron, biorąc pod uwagę obok interesów wierzyciela i dłużnika również społeczno-gospodarcze znaczenie działalności gospodarczej dłużnika.

Gdy mamy do czynienia z egzekucją w administracji, to zgodnie z przepisem art. 13 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji stanowi, iż Organ egzekucyjny na wniosek zobowiązanego i ze względu na jego istotny interes może zwolnić, na czas oznaczony lub nieoznaczony, z egzekucji w całości lub części określone składniki majątkowe zobowiązanego.

Zajęcie majątku firmowego i co dalej?

Jeśli doszło już do sytuacji, iż składniki majątku osoby fizycznej zostały zajęte przez komornika, to aby zniweczyć czynności egzekucyjne i uchronić się przed ewentualną licytacją można podjąć następujące kroki:

• dokonać całkowitej spłaty zadłużenia;
• złożyć wniosek do komornika o rozłożenie na raty zobowiązania;
• złożyć wniosek do komornika o wyłączenie spod egzekucji konkretnego składnika majątku.

Podsumowanie

Właściciel JDG odpowiada całym swoim majątkiem, co oznacza, iż niezależnie od tego, czy zaległości powstaną w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, czy też nie, to odpowiada on zasadniczo wszystkim, co posiada. Komornik może za powstałe zaległości zająć nieruchomość choćby w postaci domu mieszkalnego dłużnika. Faktem jest, iż organ egzekucyjny winien wybierać najmniej uciążliwy środek egzekucyjny dla dłużnika, jednakże niekiedy zajęcie najbardziej wartościowego składnika majątku dłużnika w postaci domu, którego ewentualna sprzedaż pokryłaby wszystkie długi oraz koszty postępowania egzekucyjnego, wydaje się najbardziej racjonalnym działaniem. Samo zajęcie komornicze nie oznacza jednak braku możliwości ochrony majątku dłużnika. Przedsiębiorca może skorzystać z jednej z kilku możliwości, która pozwoli mu uchronić się przed ewentualną licytacją.

Jeśli chcesz wiedzieć, czy możesz umorzyć zaległości od ZUS, to przeczytaj ten artykuł.