Niepewność prawa przeszkadza AI

Z raportu Deloitte wynika, iż mimo pewnych obaw polskie firmy widzą w w sztucznej inteligencji szansę na rozwój i zdobycie przewagi nad konkurencją. Na potrzeby badania firma zadała szereg pytań 500 dyrektorom finansowym z 15 państw naszego regionu. Dotyczyły one kluczowych korzyści i wyzwań związanych z rozwojem AI.

Wśród 84 respondentów z Polski wyraźnie widoczna jest większa świadomość wagi sztucznej inteligencji w strategii biznesowej – jako bardzo istotną wskazało ją 6 proc., jako istotną – 33 proc. – podczas gdy średnia dla wszystkich państw wynosiła odpowiednio 5 proc. i 16 proc. Analogicznie – za nieważną uznaje ją tylko 17 proc. polskich respondentów, za mało istotną – 18 proc. Średnia odpowiedzi w regionie wynosi zaś 27 proc. i 26 proc.

Jednak jeżeli chodzi o wdrażanie AI w organizacjach, Polska pozostaje nieco poniżej średniej – niemal co czwarta firma eksperymentuje z tą technologią, a 8 proc. rozpoczęło implementowanie jej do swoich strategii. Liderami są Czechy i Słowacja, gdzie suma tych wyników wynosi 42 proc. (w Polsce jedynie 32 proc.). W krajach bałtyckich odsetek ten sięga 40 proc., a średnio w regionie – 36 proc.

Trzy najważniejsze korzyści z wykorzystywania AI polscy dyrektorzy finansowi identyfikują podobnie jak ci z pozostałych państw objętych badaniem. Są to kolejno – redukcja kosztów (przy czym Polacy wskazywali tę odpowiedź nieco częściej niż inni), poprawa dokładności modeli i prognoz (tu ustępujemy tylko Bałtom) oraz rozwój nowych usług i produktów.

Skala rozwoju

Co interesujące jednak, na czwartym miejscu polscy respondenci wskazali „zwiększenie skali biznesu” (36 proc. przy średnim wyniku w regionie 22 proc.), podczas gdy średnia z czwartym wynikiem była „poprawa obsługi klienta”. W tym ostatnim przypadku ilość polskich wskazań była dwukrotnie niższa od średniej (17 proc. w stosunku do 34 proc.) Znacząco częściej zaś jako korzyść z rozwoju AI Polacy wskazywali zdezorientowanie konkurentów (disrupt competitors) – aż 21 proc. w porównaniu ze średnią 6 proc.

– Polskie firmy, które od wielu lat funkcjonują w silnie konkurencyjnym otoczeniu, postrzegają sztuczną inteligencję jako narzędzie, które pomoże im w budowaniu przewag rynkowych. Dzięki generatywnej sztucznej inteligencji chcą poszerzać swoją działalność poprzez skuteczniejszy dostęp do informacji i pokonywanie bariery językowej oraz skuteczniej dostosowywać się do potrzeb i oczekiwań konsumentów – mówi dr hab. Eliza Przeździecka, starsza ekonomistka w zespole ds. analiz ekonomicznych Deloitte.

Największe ryzyka

Natomiast wśród najważniejszych wyzwań związanych z wdrażaniem AI na pierwszych dwóch miejscach wskazano brak pracowników z odpowiednimi talentami i umiejętnościami (średnio 59 proc., w Polsce – ponad 70 proc.) oraz zasoby technologiczne i jakość danych (średnio 51 proc., wśród polskich respondentów – niemal 60 proc.) Na trzecim miejscu w regionie znalazł się koszt inwestycji (prawie połowa respondentów). Tymczasem polscy dyrektorzy częściej wskazywali kwestie bezpieczeństwa i ochrony danych (57 proc. przy średniej 43 proc.). Podobnie na miejscu piątym w Polsce (po kosztach inwestycji) znalazły się potencjalne skutki prawne implementacji AI (24 proc., w regionie 14 proc.), a nie zarządzanie ryzykiem, jak ogólnie w regionie (26 proc., w Polsce ok. 10 proc.)

Profesor Grzegorz Sibiga, adwokat i partner w Kancelarii Traple, Konarski Podrecki i Wspólnicy, wskazuje, iż na taki wynik składają się dwie kwestie: potwierdzona badaniami duża świadomość społeczna w Polsce (względem wielu innych państw europejskich) praw i obowiązków w zakresie ochrony danych osobowych, a po drugie rzeczywiste problemy na styku sztucznej inteligencji oraz ochrony danych osobowych, zarówno gdy chodzi o dane wejściowe do systemów AI, jak i dane wynikowe z nich uzyskane.

– Nieufność w zakresie konsekwencji działania prawa jest do pewnego stopnia uzasadniona, ponieważ oprócz aktu w sprawie sztucznej inteligencji będziemy równolegle stosowali całą gamę przepisów zarówno unijnych, jak i krajowych – tłumaczy ekspert. – Przykładowo dotyczą one wykorzystywania danych w systemach AI, używania jej do profilowania, a choćby automatycznego podejmowania decyzji. W sumie tworzą one całą mozaikę przepisów, które dla zwykłego obywatela czy przedsiębiorcy mogą być nie do końca zrozumiałe – dodaje.

Ryzyko legislacji

– Polscy respondenci mogą częściej wskazywać bezpieczeństwo i ochronę danych jako wyzwanie ze względu na wzrost świadomości dotyczącej ochrony danych, regulacji prawnych oraz konsekwencji związanych z naruszeniami bezpieczeństwa cyfrowego – wskazuje z kolei Mateusz Ordyk, radca prawny, partner w Deloitte Legal ds. zarządzania.

– Respondenci mogą obawiać się, iż implementacja ogólnoeuropejskich regulacji dotyczących sztucznej inteligencji (AI Act) będzie opóźniona, niespójna lub nieprecyzyjna – tłumaczy Mateusz Ordyk. – Tego rodzaju obawy wynikają często z doświadczeń z poprzednimi procesami legislacyjnymi, które mogły być skomplikowane i czasochłonne. W związku z tym odbierają regulacje prawne jako obszary generujące raczej wyzwania dla biznesu i postrzegają je przez pryzmat obciążeń, a nie szans – podkreśla.