4 miesięcy temu
- Zmiany w programie zdrowotnym badań prenatalnych mają na celu zwiększenie dostępności badań dla wszystkich kobiet w ciąży.
- Warunkiem uczestnictwa w programie jest skierowanie od lekarza prowadzącego ciąż, informacje potrzebne do adekwatnego etapu diagnostyki.
Program zdrowotny
Program zdrowotny, to zgodnie z definicją ustawową – art. 5 pkt 30 ustawy z 27.8.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 146):
- zespół zaplanowanych i zamierzonych działań z zakresu opieki zdrowotnej;
- ocenianych jako skuteczne, bezpieczne i uzasadnione;
- umożliwiających osiągnięcie w określonym terminie założonych celów;
- polegających na wykrywaniu i zrealizowaniu określonych potrzeb zdrowotnych oraz poprawy stanu zdrowia określonej grupy świadczeniobiorców;
- opracowany, wdrażany, realizowany i finansowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia.
Programy zdrowotne dotyczą np. ważnych problemów zdrowotnych dotyczących całej lub określonej grupy pacjentów lub wdrażania nowych procedur medycznych i profilaktyki (np. program profilaktyki chorób odtytoniowych, w tym przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) czy program profilaktyki raka szyjki macicy).
Wykaz i warunki realizacji świadczeń gwarantowanych z zakresu programów zdrowotnych określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z 6.11.2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu programów zdrowotnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 916).
Jednym z obowiązujących i aktywnych programów jest program badań prenatalnych.
Program badań prenatalnych
Celem tego programu jest wczesna diagnostyka wad płodu. Składa się z następujących etapów:
- poradnictwo i badania biochemiczne;
- poradnictwo i USG płodu w kierunku diagnostyki wad wrodzonych;
- poradnictwo i badania genetyczne;
- pobranie materiału płodowego do badań genetycznych (amniopunkcja lub biopsja trofoblastu lub kordocenteza).
Zakwalifikowanie do każdego z nich wymaga spełnienia odrębnych kryteriów, które dotychczas były dość rozbudowane. Taka sytuacja w rzeczywistości ograniczała wielu pacjentkom dostęp do programu, które chcąc skorzystać z diagnostyki prenatalnej musiały opłacić i zapewnić ją sobie prywatnie.
Zwiększenie dostępności do programu i nowe kryteria
Na skutek zmian przepisów, usunięto kryterium wieku jako istotne przy kwalifikacji do omawianego programu zdrowotnego.
Oprócz tego zmodyfikowano inne warunki uczestnictwa w programie, które w tej chwili kształtują się następująco:
Poradnictwo i badania biochemiczne
- ciąża pomiędzy 11 a 14 tygodniem;
- skierowanie wystawione przez lekarza prowadzącego ciążę, zawierające informację o zaawansowaniu ciąży w tygodniach.
W poprzednim stanie prawnym wymagane było m.in. wystąpienie w poprzedniej ciąży aberracji chromosomowej płodu lub dziecka; stwierdzenie wystąpienia strukturalnych aberracji chromosomowych u ciężarnej lub u ojca dziecka; stwierdzenie znacznie większego ryzyka urodzenia dziecka dotkniętego chorobą uwarunkowaną monogenowo lub wieloczynnikową.
Poradnictwo i USG płodu w kierunku diagnostyki wad wrodzonych
- I trymestr, pomiędzy 11 a 14 tygodniem;
- II trymestr – pomiędzy 18 a 22 tygodniem i 6 dniem ciąży;
- skierowanie wystawione przez lekarza prowadzącego ciążę, zawierające informację o zaawansowaniu ciąży w tygodniach.
Poradnictwo i badania genetyczne
- wystąpienie w poprzedniej ciąży aberracji chromosomowej płodu lub dziecka;
- stwierdzenie wystąpienia strukturalnych aberracji chromosomowych u ciężarnej lub u ojca dziecka;
- stwierdzenie znacznie większego ryzyka urodzenia dziecka dotkniętego chorobą uwarunkowaną monogenowo lub wieloczynnikową;
- stwierdzenie w czasie ciąży nieprawidłowego wyniku badania USG lub badań biochemicznych wskazujących na zwiększone ryzyko aberracji chromosomowej lub wady płodu;
- skierowanie wystawione przez lekarza prowadzącego ciążę lub skierowanie z etapu „Poradnictwo i USG płodu w kierunku diagnostyki wad wrodzonych”, zawierające informację o wskazaniach do objęcia tą częścią programu wraz z opisem nieprawidłowości i dołączonymi wynikami badań potwierdzającymi zasadność skierowania do tej części programu.
Pobranie materiału płodowego do badań genetycznych (amniopunkcja lub biopsja trofoblastu lub kordocenteza)
- wystąpienie w poprzedniej ciąży aberracji chromosomowej płodu lub dziecka;
- stwierdzenie wystąpienia strukturalnych aberracji chromosomowych u ciężarnej lub u ojca dziecka;
- stwierdzenie znacznie większego ryzyka urodzenia dziecka dotkniętego chorobą uwarunkowaną monogenowo lub wieloczynnikową;
- stwierdzenie w czasie ciąży nieprawidłowego wyniku badania USG lub badań biochemicznych wskazujących na zwiększone ryzyko aberracji chromosomowej lub wady płodu;
- skierowanie wystawione przez lekarza prowadzącego ciążę lub skierowanie z etapu „Poradnictwo i USG płodu w kierunku diagnostyki wad wrodzonych”, zawierające informację o wskazaniach do objęcia tą częścią programu wraz z opisem nieprawidłowości i dołączonymi wynikami badań potwierdzającymi zasadność skierowania do tej części programu.
Z powyższego wynika więc, iż pierwsze dwa etapy są zasadniczo powszechnie dostępne, a udział w nich zdeterminowany jest okresem ciąży i odpowiednim skierowaniem. Natomiast wykrycie ewentualnych odstępstw lub wystąpienie wad genetycznych w poprzedniej ciąży lub u rodziców dziecka kwalifikuje do udziału w dwóch kolejnych etapach badań.
Warunki realizacji świadczeń
Warunki, jakie muszą spełnić świadczeniodawcy (podmioty lecznicze/szpitale), żeby udzielać świadczeń w ramach programu nie uległy zmianie.
Etap legislacyjny
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 14.5.2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu programów zdrowotnych (Dz.U. z 2024 r. poz. 767) weszło w życie 5.6.2024 r.
Wprowadzeniu zmian w zakresie programu badań prenatalnych towarzyszyła szeroka kampania informacyjna w mediach, której celem było upowszechnienie wiedzy o szerszej dostępności do programu, jak i zwiększenia świadomości co do celu wykonywania badań prenatalnych. Jedynie w ten sposób, możliwe jest wczesne wykrycie wad płodu i ich leczenie jeszcze na etapie życia płodowego. Badania prenatalne mylnie kojarzone są terminacją ciąży, a zupełnie nie taki jest ich cel i sens. Ich przeprowadzenie we właściwym momencie ciąży pozwala na wdrożenie leczenia, wybór odpowiedniego szpitala (np. o odpowiednim poziomie referencyjności) oraz przygotowanie się przez personel medyczny do procedur medycznych zaraz po urodzeniu.
