1 dzień temu
- Ustawa rozszerza obowiązek używania kasków ochronnych przez osoby do 16. roku życia kierujące rowerami, rowerami z napędem, hulajnogami elektrycznymi oraz urządzeniami transportu osobistego.
- Nowelizacja ustanawia zakaz kierowania hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego przez dzieci poniżej 13. roku życia na drogach, dopuszczając taką możliwość wyłącznie w strefie zamieszkania i jedynie pod opieką osoby dorosłej.
- Ustawa przewiduje istotne zmiany w zakresie uprawnień do kierowania pojazdami, obejmujące nową przesłankę zatrzymania prawa jazdy, modyfikacje okresu próbnego, obniżenie wieku kierowców zawodowych oraz umożliwienie uzyskania prawa jazdy kat. B od 17. roku życia.
Zakres zmian
Ustawa obejmuje zmiany w ośmiu ustawach, w tym przede wszystkim w ustawie z 20.6.1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1251; dalej: PrDrog), a także w przepisach dotyczących ewidencji kierowców, funkcjonowania Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, przewozów drogowych, elektromobilności, ruchu pojazdów Sił Zbrojnych oraz zasad korzystania z pasów autobusowych. Nowe rozwiązania dotyczą zarówno uczestników ruchu drogowego, jak i organów administracji publicznej oraz podmiotów prowadzących szkolenia kierowców.
Opis najważniejszych zmian
Ustawa wprowadza kompleksową reformę wielu obszarów związanych z bezpieczeństwem na drogach, zasadami korzystania z urządzeń transportu osobistego, systemem szkolenia i nadzoru nad kierowcami oraz organizacją ruchu drogowego. Zmiany te wynikają zarówno z potrzeb praktyki, jak i z obowiązków implementacyjnych prawa Unii Europejskiej.
Poniżej przedstawiono szczegółowy opis najważniejszych zmian, rozbity na najważniejsze obszary regulacyjne.
1. Obowiązek używania kasków i wzmocnienie ochrony dzieci w ruchu drogowym
Zmiany te wynikają z obserwowanego wzrostu liczby wypadków z udziałem dzieci korzystających z rowerów, hulajnóg i urządzeń transportu osobistego.
W ramach reformy:
Wprowadzono obowiązki kierujących (do 16 roku życia):
- używanie kasku ochronnego podczas jazdy rowerem, rowerem z napędem elektrycznym, hulajnogą elektryczną lub UTO;
- stosowanie wyłącznie kasków spełniających warunki techniczne wskazane w przepisach wykonawczych;
- objęcie obowiązkiem wszystkich urządzeń umożliwiających poruszanie się z prędkością co najmniej kilku kilometrów na godzinę.
Wprowadzono obowiązki dotyczące przewożenia dzieci:
- przewożenie dzieci do 7 lat na rowerach i w wózkach rowerowych możliwe jest tylko przy użyciu kasku;
- doprecyzowano wymagania dla fotelików, siodełek i konstrukcji rowerów służących do przewozu dzieci;
- wprowadzono wyjątek od obowiązku kasku w przypadku konstrukcji wyposażonych fabrycznie w pasy bezpieczeństwa, uniemożliwiających stosowanie kasku;
- zakazano przewożenia dzieci w sposób wskazany w art. 63 ust. 3 pkt 4 PrDrog na rowerach wyposażonych w silnik spalinowy.
2. Ograniczenia w korzystaniu przez dzieci z hulajnóg elektrycznych i UTO
Ustawodawca wskazał, iż wypadki z udziałem dzieci korzystających z hulajnóg stanowią gwałtownie rosnącą kategorię zdarzeń drogowych, a dotychczasowe przepisy nie zawierały jednoznacznych granic wiekowych.
Najważniejsze rozwiązania:
- zakaz dopuszczania dziecka poniżej 13 lat do kierowania hulajnogą elektryczną lub UTO na drodze;
- ograniczone dopuszczenie jazdy w strefie zamieszkania, ale tylko pod opieką osoby dorosłej;
- wprowadzenie sankcji za naruszenie obowiązków opiekunów w nowym art. 89a ustawy z 20.5.1971 r. – Kodeksu wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 734);
- możliwość kontroli przez Policję i inne służby także w odniesieniu do pasażerów i osób niepełnoletnich.
3. Ujednolicenie zasad zatrzymywania prawa jazdy
Dotychczas zatrzymanie prawa jazdy za przekroczenie prędkości o ponad 50 km/h było możliwe wyłącznie w obszarze zabudowanym. Analiza wypadków przedstawiona w uzasadnieniu wskazała, iż równie niebezpieczne sytuacje mają miejsce na drogach jednojezdniowych dwukierunkowych poza obszarem zabudowanym, gdzie dochodzi do wielu zderzeń czołowych.
Najważniejsze zmiany:
- dodanie przesłanki z art. 135 ust. 1 pkt 2 lit. a PrDrog – zatrzymanie prawa jazdy, gdy kierujący przekroczył prędkość o ponad 50 km/h poza obszarem zabudowanym;
- analogiczne zmiany w art. 135a i art. 102 ustawy z 5.1.2011 r. o kierujących pojazdami (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 1226);
- wprowadzenie jednolitych zasad okresu zatrzymania (3 miesiące);
- automatyzacja procedury zwrotu prawa jazdy w systemie teleinformatycznym.
4. Uzyskanie prawa jazdy kategorii B od 17. roku życia
Zmiana ta – jedna z najbardziej medialnych – ma na celu zwiększenie mobilności młodzieży oraz dostosowanie polskich regulacji do praktyk stosowanych w innych krajach UE.
Wprowadzono:
- możliwość uzyskania prawa jazdy kat. B po ukończeniu 17 lat;
- warunek: kierowanie pojazdem odbywa się początkowo tylko w obecności „pasażera-nadzorcy”;
- określenie wymagań dla takiej osoby (min. 25 lat, 5 lat nieprzerwanego posiadania prawa jazdy, brak zakazu prowadzenia pojazdów);
- doprecyzowanie zasad szkolenia i egzaminowania;
- zmiany w art. 11 PrDrog dotyczące oświadczeń o miejscu zamieszkania, składanych pod rygorem odpowiedzialności karnej.
5. Reforma okresu próbnego, szkolenia i kursów reedukacyjnych
Ustawodawca dokonał istotnej przebudowy systemu nadzoru nad młodymi kierowcami.
W szczególności:
- okres próbny dla kierowców, którzy uzyskali prawo jazdy przed 18 rokiem życia, może trwać choćby 3 lata;
- doprecyzowano zasady przedłużania okresu próbnego lub nakładania okresu uzupełniającego;
- wprowadzono obowiązek ukończenia praktycznego szkolenia w zakresie zagrożeń, gdy kierowca przekroczy 12 punktów karnych;
- szkolenie to trwa 1 godzinę i musi być przeprowadzone w ODTJ;
- dane o ukończeniu szkolenia trafiają automatycznie do centralnej ewidencji kierowców.
6. Obniżenie wieku kierowców zawodowych i rozszerzenie kompetencji podmiotów szkolących
W związku z dyrektywami UE oraz deficytem kierowców ciężarówek i autobusów, ustawa:
Wprowadza m.in.:
- obniżenie minimalnego wieku kierowców kategorii D1, D1+E, D oraz D+E do 18 lub 20 lat (w zależności od trasy);
- dopuszczenie branżowych centrów umiejętności (BCU) do prowadzenia kwalifikacji wstępnej i szkoleń okresowych;
- umożliwienie szkolenia w BCU w ramach form pozaszkolnych w systemie oświaty;
- wprowadzenie nadzoru wojewody nad BCU, wraz z możliwością zakazu prowadzenia szkoleń;
- zmiany w przepisach dotyczących orzeczeń lekarskich i psychologicznych;
- uproszczenie zasad wydawania świadectw kwalifikacji zawodowej.
7. Zmiany w centralnej ewidencji kierowców (CEK) i zasadach przekazywania danych
Ustawodawca dążył do większej automatyzacji, ograniczenia błędów oraz spójności danych.
Najważniejsze rozwiązania:
- doprecyzowanie katalogów danych gromadzonych w CEK;
- rozbudowanie zakresu danych przekazywanych przez inne podmioty (np. kierowników ODTJ, ośrodki szkolenia);
- dostosowanie przepisów do nowych obowiązków administracyjnych wynikających z przepisów o okresie próbnym;
- rozszerzenie obowiązków ministra ds. informatyzacji w zakresie wydawania rozporządzeń;
- wdrożenie automatycznego zwrotu prawa jazdy po upływie okresu zatrzymania.
8. Zmiany dotyczące pojazdów specjalnych, wojskowych i uprzywilejowanych
Wprowadzono:
- podniesienie prędkości dopuszczalnej ciągników rolniczych z 30 do 40 km/h;
- umożliwienie kolumnom wojskowym do 10 pojazdów poruszania się bez zgody zarządcy drogi;
- dopuszczenie pojazdów zespołów ratownictwa medycznego do korzystania z buspasów;
- doprecyzowanie przepisów dotyczących pojazdów pobieranych na rzecz obrony.
9. Korzystanie z buspasów przez pojazdy elektryczne i wodorowe
Ustawa przedłuża obowiązywanie przepisu z ustawy z 11.1.2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1289):
- umożliwiono pojazdom zeroemisyjnym korzystanie z buspasów do 31.12.2027 r.;
- zachowano uprawnienia, które w przeciwnym razie wygasłyby z końcem 2025 r.
10. Porządkujące zmiany proceduralne i administracyjne
Ustawodawca wprowadził liczne doprecyzowania m.in. w zakresie:
- unieważniania egzaminów;
- zasad zatrzymywania prawa jazdy w razie popełnienia przestępstwa;
- obowiązków informacyjnych starostów;
- trybu zwrotu prawa jazdy;
- zasad wymiany zagranicznych praw jazdy;
- obowiązku składania oświadczeń pod rygorem art. 233 KK.
Cel wprowadzonych zmian
Celem ustawy – zgodnie z uzasadnieniem – jest kompleksowe zwiększenie poziomu bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz poprawa mobilności młodych osób, aby przeciwdziałać zjawisku wykluczenia komunikacyjnego. Ustawodawca wskazał również na potrzebę stworzenia mechanizmów służących zwiększeniu dostępności zawodu kierowcy, zwłaszcza poprzez obniżenie wieku dopuszczenia do wykonywania przewozów drogowych oraz dostosowanie przepisów do prawa Unii Europejskiej, w tym regulacji dotyczących kwalifikacji wstępnej kierowców. Cele te zostały połączone z koniecznością wzmocnienia nadzoru nad ruchem drogowym oraz uporządkowania zasad gromadzenia danych w centralnych ewidencjach.
Etap legislacyjny
Ustawa została ogłoszona w Dzienniku Ustaw 2.12.2025 r. Wejdzie w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, z wyjątkami określonymi w ustawie.
