1 tydzień temu
Zabezpieczenie roszczeń pieniężnych lub niepieniężnych często jest jedynym sposobem na ochronę interesów jeszcze przed zapadnięciem prawomocnego wyroku. Na czym polega ten instrument i jak skutecznie wykorzystać go w postępowaniu sądowym?
Czym jest zabezpieczenie roszczeń?
Zabezpieczenie roszczeń to instrument procesowy, którego celem jest ochrona interesów strony na czas trwania postępowania sądowego. Stanowi on skuteczny i względnie szybki środek prewencyjny zapobiegający sytuacjom, które potencjalnie mogą negatywnie oddziaływać na skuteczność przyszłego wyroku.
Po tę instytucję sięga się, gdy istnieje ryzyko, iż do czasu wydania i uprawomocnienia wyroku okoliczności sprawy mogą ulec zmianie (np. przeciwnik procesowy ukryje do tego czasu majątek, wystąpią kolejne naruszenia naszych praw czy dalsze pogłębianie szkody).
Kiedy można złożyć wniosek o zabezpieczenie roszczeń?
Omawiana instytucja znajduje zastosowanie w szerokim spektrum spraw – zarówno cywilnych, gospodarczych, jak i rodzinnych. Ponadto warto wiedzieć, iż strona procesu może wystąpić zarówno z wnioskiem o zabezpieczenie roszczeń pieniężnych (związanych ze środkami finansowymi), jak i niepieniężnych (dotyczących np. ochrony dobrego imienia, wizerunku).
Typowe sytuacje, w których warto rozważyć złożenie wniosku o zabezpieczenie roszczeń, to sprawy o:
- zapłatę należności, np. gdy istnieje obawa, iż dłużnik wyzbywa się majątku lub ukrywa go z obawy przed egzekucją;
- ochronę dóbr osobistych, np. gdy istnieje ryzyko wystąpienia dalszych działań szkodzących reputacji i dobremu imieniu;
- alimenty, kontakty z dziećmi czy podział majątku;
- ochronę praw autorskich i własności intelektualnej.
Wniosek o zabezpieczenie roszczeń często wykorzystywany jest także w przypadku spraw związanych z inwestycjami budowlanymi. Mowa tu np. o sytuacji, gdy jedna ze stron chce bezpodstawnie skorzystać z wystawionej gwarancji bankowej.
Jakie przesłanki trzeba spełnić, aby sąd uwzględnił wniosek o zabezpieczenie roszczeń?
Wniosek o zabezpieczenie roszczeń może zostać uwzględniony przez sąd, jeżeli zostaną spełnione dwie przesłanki:
- uprawdopodobnienie roszczenia – wnioskodawca musi wykazać, iż roszczenie, którego ochrony domaga się przed sądem, jest prawdopodobne. W takiej sytuacji nie ma konieczności precyzyjnego udowodnienia roszczenia w pełnym zakresie. Wystarczy przedstawienie dowodów, które wskazują na duże prawdopodobieństwo, iż roszczenie w ogóle istnieje;
- wykazanie interesu prawnego w zabezpieczeniu – wnioskodawca musi dowieść, iż bez zabezpieczenia roszczenia wykonanie przyszłego wyroku sądu lub osiągnięcie celu postępowania w sprawie może stać się niemożliwe bądź znacznie utrudnione. W interesie prawnym może chodzić, m.in. o stale uszczuplający się majątek przeciwnika, dalszą utratę reputacji lub inne okoliczności, które mogą mieć długofalowe, negatywne skutki dla wnioskodawcy.
Jakie efekty może przynieść pozytywnie rozpatrzony wniosek o zabezpieczenie roszczeń?
Warto pamiętać, iż sąd może udzielić zabezpieczenia na wiele różnych sposobów, a decyzja organu jest bezpośrednio uzależniona od charakteru konkretnej sprawy. Zabezpieczenie roszczeń bywa realizowane, np. przez:
- zajęcie składników majątku,
- blokadę kont bankowych,
- wstrzymanie określonych działań drugiej strony sporu.
W uzyskaniu pożądanej ochrony kluczowe jest odpowiednie sformułowanie wniosku o zabezpieczenie roszczeń i przekonująca argumentacja, która będzie uwzględniała specyfikę konkretnej sprawy. Dodatkowo warto mieć na uwadze fakt, iż w przypadku wnioskowania o zabezpieczenie roszczeń pieniężnych sąd ma do dyspozycji inne rozwiązania niż w sytuacji, gdy strona ubiega się o zabezpieczenie roszczeń niepieniężnych.
Sposoby zabezpieczenia roszczeń pieniężnych
Katalog środków zabezpieczenia roszczeń pieniężnych (np. roszczenia o zapłatę zaległego wynagrodzenia) jest zamknięty. Oznacza to, iż sąd może zastosować wyłącznie te środki, które wprost zostały przewidziane w przepisach. Zgodnie z nimi zabezpieczenie roszczeń pieniężnych następuje przez:
- zajęcie ruchomości, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego albo innej wierzytelności lub innego prawa majątkowego;
- obciążenie nieruchomości obowiązanego hipoteką przymusową;
- ustanowienie zakazu zbywania lub obciążania nieruchomości, która nie ma urządzonej księgi wieczystej lub której księga wieczysta zaginęła lub uległa zniszczeniu;
- obciążenie statku albo statku w budowie hipoteką morską;
- ustanowienie zakazu zbywania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu;
- ustanowienie zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym obowiązanego albo zakładem wchodzącym w skład przedsiębiorstwa lub jego częścią albo częścią gospodarstwa rolnego obowiązanego.
Sposoby zabezpieczenia roszczeń niepieniężnych
O ile katalog środków zabezpieczenia roszczeń pieniężnych jest zamknięty, o tyle w przypadku roszczeń niepieniężnych sąd ma większą swobodę przy podejmowaniu decyzji. W ustawie znajduje się wyliczenie sposobów zabezpieczenia roszczeń niepieniężnych, ale ma ono charakter jedynie przykładowy. Oznacza to, iż sąd może zastosować taki sposób zabezpieczenia roszczenia, jaki uzna za najwłaściwszy dla danej sprawy.
Jak skutecznie zabezpieczyć roszczenia pieniężne lub niepieniężne?
Aby uzyskać zabezpieczenie roszczeń pieniężnych lub niepieniężnych, trzeba sporządzić wniosek odpowiednio argumentujący zastosowanie omawianego instrumentu procesowego. Podwaliną takiego dokumentu są precyzyjna analiza sprawy oraz adekwatna ocena związanego z nią ryzyka. Warto mieć przy tym na uwadze fakt, iż każda sprawa jest inna i dlatego wymaga indywidualnego podejścia, które pozwoli na ochronę interesów w najpełniejszym stopniu.
Jeśli potrzebują Państwo wsparcia w zabezpieczeniu roszczeń pieniężnych lub niepieniężnych, to zapraszamy do kontaktu. Pomożemy w skutecznej ochronie interesów na każdym etapie postępowania sądowego, choćby na jego samym początku.
