Ochrona nazw napojów spirytusowych

Stan faktyczny

PB jest spółką, która oferuje do sprzedaży i promuje m.in. napój bezalkoholowy o nazwie Virgin Gin Alkoholfrei (Virgin Gin bezalkoholowy). Niemieckie stowarzyszenie (dalej: VSW) uznało, iż reklama tego napoju przez PB narusza przepisy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/787 z 17.4.2019 r. w sprawie definicji, opisu, prezentacji i etykietowania napojów spirytusowych, stosowania nazw napojów spirytusowych w prezentacji i etykietowaniu innych środków spożywczych, ochrony oznaczeń geograficznych napojów spirytusowych, wykorzystywania alkoholu etylowego i destylatów pochodzenia rolniczego w napojach alkoholowych, a także uchylającego rozporządzenie (WE) Nr 110/2008 (Dz.Urz. UE L z 2019 r. Nr 130, s. 1) i wytoczyło przeciwko PB powództwo o zaniechanie jego sprzedaży. Zgodnie z pkt 20 załącznika I do rozporządzenia 2019/787 gin musi być wytwarzany poprzez aromatyzowanie jagodami jałowca alkoholu etylowego pochodzenia rolniczego, a minimalna objętościowa zawartość alkoholu w nim musi wynosić 37,5%. Ponieważ wymogi te nie są spełnione, VSW uważa, iż PB musi zaniechać oferowania do sprzedaży tego napoju pod nazwą „gin”.

Niemiecki sąd powziął wątpliwości co do ważności art. 10 ust. 7 rozporządzenia 2019/787 ze względu na ewentualne naruszenie wolności prowadzenia działalności gospodarczej ustanowionej w art. 16 Karty Praw Podstawowych UE (Dz.Urz. UE C z 2010 r. Nr 83, s. 389; dalej: KPP) oraz wykładni art. 10 ust. 7 rozporządzenia 2019/787.

Stanowisko TS

Zakaz używania nazwy „gin bezalkoholowy”

Z art. 10 ust. 7 rozporządzenia 2019/787 wynika, iż zakazane jest stosowanie nazw prawnych, w szczególności nazwy „gin”, w prezentacji i etykietowaniu jakiegokolwiek napoju niespełniającego wymagań odnośnej kategorii napojów określonych w załączniku I do tego rozporządzenia. Ponadto ten zakaz ma zastosowanie w przypadku, gdy nazwy prawne są stosowane w połączeniu z wyrazami lub sformułowaniami takimi jak „rodzaju”, „typu”, „w stylu”, „produkcji”, „o smaku” lub jakimikolwiek innymi podobnymi określeniami.

Trybunał stwierdził, iż z samej treści art. 10 ust. 7 rozporządzenia 2019/787 jasno wynika, iż zakazuje się prezentacji i etykietowania napoju takiego jak rozpatrywany w postępowaniu głównym jako „gin bezalkoholowy” ze względu na sam fakt, iż ten napój nie zawiera alkoholu. Nie jest on zatem wytwarzany poprzez aromatyzowanie alkoholu etylowego pochodzenia rolniczego, co jest sprzeczne z jednym z wymagań przewidzianych w pkt 20 załącznika I do tego rozporządzenia dla używania nazwy prawnej „gin”. Ponadto z art. 10 ust. 7 rozporządzenia 2019/787 wynika, iż fakt, iż nazwie prawnej „gin” towarzyszy oznaczenie „bezalkoholowy”, jest bez znaczenia, ponieważ zakaz obowiązuje również w odniesieniu do określeń użytych w celu wskazania, iż danego napoju nie należy mylić z napojem spirytusowym noszącym tę nazwę.

Trybunał orzekł, iż art. 10 ust. 7 rozporządzenia 2019/787 należy interpretować w ten sposób, iż zakazuje on używania nazwy „gin bezalkoholowy” w prezentacji i etykietowaniu napoju bezalkoholowego ze względu na to, iż napój ten nie spełnia przewidzianych w pkt 20 lit. a) i b) załącznika I do rozporządzenia 2019/787 wymagań dla kategorii napojów spirytusowych odpowiadających nazwie prawnej „gin”.

Ważność art. 10 ust. 7 rozporządzenia 2019/787

Wolność prowadzenia działalności gospodarczej, zagwarantowana w art. 16 KPP, obejmuje w szczególności prawo każdego przedsiębiorstwa, by dysponować swobodnie, w granicach odpowiedzialności za własne działania, należącymi do niego zasobami gospodarczymi, technicznymi i finansowymi (wyrok TS z 30.6.2016 r., Lidl, C-134/15, Legalis, pkt 27, 28).

Zgodnie z art. 52 ust. 1 KPP wszelkie ograniczenia w korzystaniu z zapisanych w niej praw i wolności muszą być przewidziane ustawą i szanować istotę tych praw i wolności. Z zastrzeżeniem zasady proporcjonalności ograniczenia mogą być wprowadzone wyłącznie wtedy, gdy są konieczne i rzeczywiście odpowiadają celom interesu ogólnego uznawanym przez Unię lub potrzebom ochrony praw i wolności innych osób.

Trybunał stwierdził, iż zakaz używania nazw prawnych w odniesieniu do każdego napoju niespełniającego wymagań danych kategorii jest przewidziany ustawą w rozumieniu art. 52 ust. 1 KPP, ponieważ został on ustanowiony w art. 10 ust. 7 rozporządzenia 2019/787. W ocenie TS rozpatrywany zakaz szanuje istotę wolności prowadzenia działalności gospodarczej.

Co się tyczy poszanowania zasady proporcjonalności, o ile sąd odsyłający powołuje się na art. 16 KPP, o tyle TS stwierdził, iż należy również uwzględnić jej art. 38 KPP, który zmierza do zapewnienia wysokiego poziomu ochrony konsumentów. Ochrona ta jest ponadto wymieniona w motywie 2 rozporządzenia 2019/787 jako cel realizowany przez to rozporządzenie. Podobnie, zgodnie z tym samym motywem oraz motywem 10 tego rozporządzenia, ma ono na celu zapobieganie nieuczciwym praktykom i zagwarantowanie przejrzystości informacji dla konsumentów. Ponadto z motywów 2 i 3 rozporządzenia 2019/787 wynika, iż napoje spirytusowe stanowią istotny rynek zbytu dla unijnego sektora rolnictwa i iż rozporządzenie to zmierza do osiągnięcia uczciwej konkurencji i do ochrony renomy tych napojów. Trybunał stwierdził, iż przestrzeganie definicji napojów oznaczonych nazwami prawnymi, wprowadzonych do obrotu w UE, gwarantuje konsumentom, iż wszystkie te produkty spełniają te same normy jakości, i chroni ich przed wszelkim prawdopodobieństwem wprowadzenia w błąd co do składu produktów, które zamierzają nabyć. Ponadto zakaz ten gwarantuje, iż jedynie napoje wyprodukowane w określony sposób i posiadające takie same adekwatności mogą być wprowadzane do obrotu pod daną nazwą prawną. W ocenie TS rozpatrywany zakaz jest zatem odpowiedni do osiągnięcia celów rozporządzenia 2019/787.

Co się tyczy niezbędnego charakteru rozpatrywanego zakazu w świetle celów rozporządzenia 2019/787, TS stwierdził, iż gdyby nazwom prawnym towarzyszyły określenia opisowe, takie jak „bezalkoholowe”, w celu oznaczenia produktów niespełniających wymagań uzyskania takich nazw, to konsumenci mogliby zostać wprowadzeni w błąd co do składu wyrobów, które zamierzają nabyć (wyrok TS z 14.6.2017 r., TofuTown.com, C-422/16, Legalis, pkt 47, 48). O ile bowiem dla konsumenta jest jasne, iż wyrób o nazwie „gin bezalkoholowy” nie zawiera alkoholu, o tyle może on pomylić się co do innych adekwatności tego produktu, ponieważ wymogi dotyczące nazwy prawnej „gin” zawierają inne elementy niż sama obecność alkoholu, tzn. zwłaszcza konieczność produkcji poprzez aromatyzację alkoholu etylowego pochodzenia rolniczego. Ponadto, reputacja uzyskana przez producentów spełniających wymogi przewidziane w rozporządzeniu 2019/787 w odniesieniu do danego napoju nie byłaby chroniona, co prowadziłoby do ryzyka nieuczciwej konkurencji. W konsekwencji TS uznał, iż zakaz ustanowiony w art. 10 ust. 7 rozporządzenia 2019/787 należy uznać za konieczny.

Trybunał wskazał również na okoliczność, iż producenci inni niż ci, którzy mają prawo do używania nazw prawnych napojów spirytusowych, nie mogą używać tych nazw, ale nie są pozbawieni prawa do wprowadzania do obrotu swoich produktów, o ile przestrzegają odpowiednich przepisów. W tych okolicznościach zakaz używania nazw prawnych w odniesieniu do jakiegokolwiek napoju niespełniającego wymagań danych kategorii napojów przewidzianych w rozporządzeniu 2019/787 nie narusza zasady proporcjonalności.

Trybunał orzekł, iż badanie pytania pierwszego nie wykazało niczego, co mogłoby naruszać ważność art. 10 ust. 7 rozporządzenia 2019/787 w świetle wolności prowadzenia działalności gospodarczej przewidzianej w art. 16 KPP.

Komentarz