1 tydzień temu
Rzeczniczka Praw Dziecka oraz Rzecznik Praw Obywatelskich zgłosili do Prezesa Rady Ministrów uwagi dotyczące przepisów rozporządzenia w sprawie czasowego ograniczenia prawa do złożenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej.
RPD oraz RPO napisali 5 sierpnia 2025 r. do Premiera ze względu na przedłużenie obowiązywania przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 27 marca 2025 r. – o kolejne 60 dni.
W odpowiedzi Kancelaria Prezesa Rady Ministrów przekazała uwagi według adekwatności do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Uwagi RPD i RPO
Zarówno Monika Horna-Cieślak, jak i Marcin Wiącek podkreślili wspólnie, iż przepisy rozporządzenia, stanowiące akt wykonawczy do noweli ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, budzą poważne zastrzeżenia.
Terytorium państwa
W pierwszej kolejności RPD i RPO wskazali na niejasności w zakresie określenia ram granicy państwowej.
Zdaniem autorów pisma, ustawodawca – wprowadzając do ustawy podstawę prawną do wydania rozporządzenia ograniczającego prawo do składania wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej – nie określił, na jakim terytorium to prawo może zostać ograniczone. Co więcej, także samo rozporządzenie nie zawiera precyzyjnego określenia terytorialnego zakresu obowiązywania ograniczenia, co należy uznać za szczególnie problematyczne. Zwłaszcza, iż ustawa o ochronie granicy państwowej posługuje się również takimi pojęciami, jak „pas drogi granicznej”, „strefa nadgraniczna” – odnoszącymi się do konkretnie wyznaczonych obszarów.
W opinii RPD oraz RPO niedopuszczalne jest, aby tak istotna kwestia, jak terytorialny zakres obowiązywania ograniczenia konstytucyjnego prawa do ubiegania się o ochronę międzynarodową, pozostawiała wątpliwości interpretacyjne.
Ponadto z treści rozporządzenia oraz praktyki stosowania go przez Straż Graniczną wynika, iż czasowe ograniczenie prawa do ubiegania się o ochronę międzynarodową obowiązuje także na funkcjonującym, drogowym przejścia granicznym. Zdaniem RPD i RPO taka interpretacja budzi wątpliwości co do jej zgodności zarówno z celem ustawodawcy, jak i konstytucyjnymi oraz międzynarodowymi gwarancjami ochrony praw człowieka, w tym praw dziecka.
Grupa wrażliwa
W przepisach brakuje również określonej procedury oceny przynależności danej osoby do tzw. grupy wrażliwej. Zgodnie z informacjami pozyskanymi od Straży Granicznej, funkcjonariusze stosują specjalny wewnętrzny formularz, który wypełniają z cudzoziemcem po wyrażeniu przez niego woli złożenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej. Choć tę wewnętrzną inicjatywę Straży Granicznej można uznać za pozytywne zjawisko, to bez wątpienia taka procedura powinna być uregulowana w przepisach. Formularz i wynik jego wypełnienia warunkują możliwość skorzystania przez cudzoziemca z konstytucyjnego prawa do ubiegania się o ochronę międzynarodową na terytorium RP.
Małoletni na granicy
RPD i RPO wskazali też na brak ujęcia w katalogu wyjątków osób małoletnich przekraczających granicę państwową w towarzystwie opiekuna.
– Podkreślenia wymaga, iż dzieci przebywające na granicy wraz z rodziną nie tracą swojego statusu jako osoby wymagające szczególnej troski i ochrony. Rodzinny kontekst ich obecności nie niweluje ich szczególnej wrażliwości, a wręcz przeciwnie – wymaga stworzenia rozwiązań gwarantujących im pełną ochronę w duchu zasady poszanowania życia rodzinnego oraz dobra dziecka – wskazali wspólnie Rzeczniczka Praw Dziecka i Rzecznik Praw Obywatelskich.
RDP i RPO przedstawili również uwagi dodatkowe dotyczące sposobu interpretacji przesłanek uzasadniających wydanie rozporządzenia.
